Usuwanie zębów u dorosłych, powikłania miejscowe i ogólne. Seminarium.

Podział powikłań:

Wystąpienie powikłań należy brać pod uwagę praktycznie w trakcie każdego leczenia operacyjnego, a także po jego zakończeniu. - powikłania dzielimy na: - ogólne, - miejscowe: - podczas zabiegu, - po zabiegu: - wczesne - późne

Powikłania miejscowe – podczas zabiegu

1. Złamanie korony

- 2. Złamanie korzenia zęba - postępowanie:

3. Zwichnięcie lub usunięcie zęba sąsiedniego

5. Usunięcie zawiązka zęba stałego.

6. Złamanie korony zęba sąsiedniego.

7. Uszkodzenie zęba przeciwwstawnego

8. Złamanie narzędzia.

9. Uraz tkanek miękkich:

9. Uraz tkanek miękkich: - ucisk - rozerwanie - zmiażdżenie - oparzenie - wbicie ostrza dźwigni w błonę śluzową wyrostka zębodołowego, policzka, wargi, podniebienia, nasady języka, dna jamy ustnej

10. Wtłoczenie korzenia zęba do okolicznych tkanek lub przestrzeni anatomicznych:

11. Przepchnięcie korzenia do kanału żuchwowego:

12. Uszkodzenie nerwów:

10. Wtłoczenie korzenia zęba do okolicznych tkanek lub przestrzeni anatomicznych (zatoka szczękowa, torbiel, błona śluzowa policzka, podniebienia, dno jamy ustnej) 11. Przepchnięcie korzenia do kanału żuchwowego (przy usuwaniu przedtrzonowców i trzonowców w żuchwie) 12. Uszkodzenie nerwów – zwłaszcza językowego i zębodołowego dolnego

13. Złamanie kości:

14. Zwichnięcie doprzednie żuchwy:

13. Złamanie kości: - a) blaszki kostnej wyrostka zębodołowego - b) przegrody międzykorzeniowej - c) odłamanie guza szczęki – częściowe -całkowite - d) złamanie żuchwy 14. Zwichnięcie doprzednie żuchwy

15. Połączenie ustno-zębodołowe-zatokowe –przyczyny:

15. Połączenie ustno-zębodołowe-zatokowe (comunicatio oro-alveolo maxillaris) PRZYCZYNY: - a) anatomiczne (nisko schodzący zachyłek zębodołowy), - b) chorobowe ( zapalenie zatoki szczękowej, zmiany okołowierzchołkowe, guz, torbiel), - c) jatrogenne, - d) urazy (złamanie szczęki, guza szczęki),

15. Połączenie ustno-zębodołowe-zatokowe – objawy:

OBJAWY: - przechodzenie powietrza i płynów z jamy ustnej do nosa, - krwawienie z nosa, - „wpadnięcie” dźwigni czy łyżeczki zębodołowej do zatoki, - wyciek treści ropnej przez zębodół (przy zapaleniu zatoki), - wyciek płynu torbieli (w przypadku torbieli tkwiącej w świetle zatoki),

15. Połączenie ustno-zębodołowe-zatokowe – leczenie zachowawcze:

Po stwierdzeniu komunikacji z zatoką szczękową mogą zaistnieć następujące sytuacje: - 1 -ząb usunięty w całości, zatoka bez zmian chorobowych – konieczne natychmiastowe zamknięcie połączenia (leczenie zachowawcze lub chirurgiczne) - 2-korzeń zęba wtłoczony do światła zatoki, zatoka bez zmian chorobowych – podjąć próbę usunięcia korzenia przez zębodół z zamknięciem połączenia -3 –ząb usunięty lub korzeń wtłoczony, ale zatoka zmieniona chorobowo – konieczny zabieg metodą Caldwell-Luca

Ocena stanu zatoki:

Stan zatoki ocenia się na podstawie: - danych z wywiadu, - wyglądu popłuczyn z użyciem nadmanganianu potasu, - rtg.-zatok, rtg. wewnątrzustne przylegające (lokalizacja korzenia), - radiowizjografia, - USG, wziernikowanie,

Metody zamknięcia połączenia jamy ustnej z zatoką szczękową.

1. metoda Zangego.

2. metoda Wassmunda.

3. modyfikacja Borusiewicza.

1. metoda Zangego (obniżenie ścian zębodołu i zeszycie nad zębodołem), 2. metoda Wassmunda (wytworzenie płata trapezowatego, przecięcie okostnej na wysokości sklepienia przedsionka, zeszycie „na styk” z tkankami dziąsła podniebiennego), 3. modyfikacja Borusiewicza ( skośne ścięcie nabłonka od strony podniebienia, płat przedsionkowy przyszywa się zakładając go od góry),

4. modyfikacja Paweli.

4. modyfikacja prof. Paweli: -a) -uformowanie płata przedsionkowego w sposób typowy, - b) - skośne ścięcie nabłonka na jego wolnym brzegu, - c) -odpreparowanie płata od strony podniebienia, - d) -wsunięcie płata przedsionkowego do wytworzonej kieszonki, e) -założenie szwów materacowych,

5. Operacja zatoki szczękowej metodą Caldwell-Luca.

5. Operacja zatoki szczękowej metodą Caldwell-Luca - wskazana przy zapaleniu przewlekłym, - wejście do zatoki przez fossa canina, - usunięcie zmienionej chorobowo wyściółki zatoki, - jeśli istnieje przetoka zatokowo ustna, wskazane jest utworzenie płata trapezowatego, - utworzenie szerokiego połączenia zatoki z jamą nosową w dolny przewodzie nosowym, w celu swobodnego drenażu,

Powstanie komunikacji ustno-zatokowej jest możliwe bez winy lekarza Powstanie komunikacji ustno-zatokowej jest możliwe bez winy lekarza. Poważnym błędem jest nierozpoznanie tego powikłania i brak właściwego zaopatrzenia !

16. Przedostanie się ciała obcego do górnych dróg oddechowych.

16. Przedostanie się ciała obcego do górnych dróg oddechowych. - ciało obce w krtani – powoduje jej obronny skurcz, zazwyczaj przy silnym odruchu kaszlowym pacjent wydala ciało obce, - jeśli tak się nie stanie następuje wdech i ciało obce wpada do tchawicy i oskrzela, co powoduje kaszel napadową duszność, świszczący oddech, czasami ból za mostkiem,

ALGORYTM POSTĘPOWANIA - Natychmiastowe przerwanie zabiegu. - Usunięcie z jamy ustnej wszelkich innych ciał obcych. - Próba usunięcia ciała obcego.

- jeśli pacjent przyjmowany był pozycji leżącej – nie zmieniać pozycji na siedzącą, - ułożyć chorego na boku, z głową poniżej fotela stomatologicznego, uderzyć w okolicę międzyłopatkową, zastosować ssak,

- w przypadku przedostania się ciała obcego u pacjenta przyjmowanego w pozycji siedzącej – głowę obniżyć do poziomu kolan i energicznie uderzać w okolicę międzyłopatkową, - wykonać manewr Heimlicha (uciskanie powłok brzusznych w kierunku przepony, co powoduje wzrost ciśnienia tłoczni brzusznej),

„Odzyskanie” ciała obcego Konsultacja z lekarzem specjalistą

„Nieodzyskanie” ciała obcego Wezwanie pomocy specjalistycznej. Opieka nad pacjentem do czasu przybycia specjalisty. Próba usunięcia ciała obcego przez wyspecjalizowany zespół (techniki inwazyjne – konikotomia, tracheotomia)

- Aspiracja jakichkolwiek ciał obcych do dróg oddechowych jest stanem naglącym i wymagającym natychmiastowej interwencji. - Całkowita niedrożność dróg oddechowych prowadzić może do śmierci pacjenta. - Prócz stanu bezpośredniego zagrożenia życia w wyniku aspiracji ciała obcego mogą pojawić się inne groźne powikłania jak: zapalenie płuc, niedodma, ropnie płuc.

17. Przedostanie się ciała obcego do przewodu pokarmowego.

17. Przedostanie się ciała obcego do przewodu pokarmowego. - około 80 – 90% połkniętych ciał obcych przechodzi przez przewód pokarmowy nie powodując powikłań - w pozostałych przypadkach mogą pojawić się groźne komplikacje takie jak: rozdarcie przełyku, martwica ściany przełyku, odma śródpiersiowa, porforacja przewodu pokarmowego, ropień wewnątrzotrzewnowy czy zapalenie otrzewnej

Postępowanie: - przerwać zabieg, - podjąć próbę usunięcia, - w razie niepowodzenia skorzystać z pomocy specjalistycznej,

- ciało obce w przełyku – uczucie dyskomfortu, „pełności” przełyku, - ciało obce w gardle: trudności w przełykaniu, uczucie pieczenia, nudności, wymioty - ciało obce w klatce piersiowej: ściskający ból, „świszczący” oddech, trudności w oddychaniu,

Powikłania po usunięciu zęba.

Powikłania po usunięciu zęba. Mogą wystąpić na tle zmian miejscowych w ranie poekstrakcyjnej lub schorzeń ogólnych.

1)-ból poekstrakcyjny (dolor post extractionem):

2)- ciało obce w zębodole:

. 1)-ból poekstrakcyjny (dolor post extractionem): - niewłaściwe zaopatrzenie zębodołu, - pozostawione zmiany, -ostre brzegi kostne, 2)- ciało obce w zębodole: – zębodół nie goi się, wypełniony jest bujającą ziarniną, ciała obce jak i martwaki usuwa się z zębodołu wraz z ziarniną,

3)-szczękościsk (trismus):

3)-szczękościsk (trismus): – typowe powikłanie po usunięciu zębów trzonowych, sąsiadujących z mięśniem żwaczem i skrzydłowymi (odruchowy przykurcz lub zakażenie), Leczenie: - naświetlanie lampą Sollux, mechanoterapia, Mydocalm, - w razie zakażenia wskazane leczenie p/zapalne i p/bakteryjne,

4)-suche, bolesne(!), zapalenie zębodołu (alveolitis sicca dolorosa!):

4)-suche, bolesne(!), zapalenie zębodołu (alveolitis sicca dolorosa!): - powstaje na skutek: - braku skrzepu w zębodole, - wypłukania skrzepu, - zbyt drastycznego łyżeczkowania po ekstrakcji, - chorób ogólnych: – cukrzyca, awitaminozy (B, C, D i K), miażdżyca,

Objawy: - bardzo silny ból, o charakterze neuralgicznym, - otoczenie zębodołu niezmienione zapalnie, - dno i ściany zębodołu bardzo wrażliwe na dotyk, - wnętrze zębodołu wypełnione szarobrunatnymi, cuchnącymi masami,

Leczenie: - delikatnie usunąć zalegające masy, - nie łyżeczkować zębodołu!!!!!!! - codziennie przepłukiwać ciepłym 3% roztworem dwuwęglanu sodu, - metronidazol, - do zębodołu zakładać Apernyl, Nipas, Solcoseryl, - laseroterapia, - leczenie trwa od 1 do 2 tygodni

5.- ropne zapalenie zębodołu (alveolitis purulenta)

5.- ropne zapalenie zębodołu (alveolitis purulenta) - jest to ograniczone zapalenie kości - przyczyny – miejscowe - ogólne - objawy – jak w ASD - leczenie – jak w ASD - przy zapaleniu węzłów chłonnych wskazane podawanie niesterydowych leków p/zapalnych

6 .- powikłania zapalne

6.- powikłania zapalne – mogą być wynikiem wprowadzenia infekcji do zębodołu podczas ekstrakcji lub zaostrzenia istniejącego wcześniej stanu zapalnego, - mogą rozwijać się w bezpośrednim sąsiedztwie zębodołu lub w sąsiednich tkankach: - naciek zapalny, - ropień, - ropowica, - zapalenie kości, - posocznica,

7.- krwawienie po usunięciu zęba – etiologia – przyczyny miejscowe:

Etiologia: - przyczyny miejscowe: - uszkodzenie śluzówki i naczyń krwionośnych, - pozostawiona w zębodole ziarnina, - krwawienie atoniczne (po ustąpieniu działania środków obkurczających naczynia), - anomalie rozwojowe naczyń krwionośnych (przetoka tętniczo-żylna, naczyniak), - torbiel krwotoczna,

7.- krwawienie po usunięciu zęba – etiologia – przyczyny ogólne:

Przyczyny ogólne: - skazy krwotoczne - osoczowe - płytkowe - naczyniowe - choroby wątroby - nadciśnienie - miażdżyca - cukrzyca - miesiączka

Źródło krwawienia:

Czas wystąpienia:

Źródło krwawienia: - żylne - tętnicze - miąższowe - z tkanek miękkich i z kości Czas wystąpienia: - wczesne - do 24 godzin - późne – kilka dni po zabiegu (np. w hemofilii A w 5 lub 6 dobie)

Leczenie krwawień – miejscowe.

Leczenie krwawień – miejscowe. - stwierdzenie źródła krwawienia, - ucisk, - zimny okład, - podwiązania lub podkłucie naczynia, - zmiażdżenie kości w miejscu krwawienia,

- tamponada zębodołu + trombina, - płytka obturująca, - spongostan, - cyklonamina, - zeszycie zębodołu (z wyjątkiem hemofilii A)

W przypadku niepowodzenia leczenia miejscowego i przy podejrzeniu przyczyny ogólnej – niezwłocznie przewieść chorego do ośrodka specjalistycznego.

Powikłania ogólne.

1.Omdlenie (syncope)

1.Omdlenie (syncope) - nagła, krótkotrwała utrata przytomności, - na skutek przejściowego niedokrwienia mózgu, - reakcja układu nerwowo-wegetatywnego na bodziec psychiczny,

- zblednięcie powłok, osłabienie, nudności, poty, - tętno zwolnione, słabo napięte, - spadek ciśnienia tętniczego krwi, - ułożyć chorego poziomo, podać tlen

2. Zapaść (collapsus)

2. Zapaść (collapsus) - ostra niewydolność krążenia pochodzenia naczyniowego, - zmniejszenie stosunku objętości krwi krążącej do pojemności układu naczyniowego, - tętno słabo napięte, nitkowate, przyspieszone, - obniżenie ciśnienia tętniczego

- zblednięcie i ochłodzenie powłok , - spłycenie oddechów, - położyć chorego, zabezpieczyć wkłucie do żyły, - podać np. dextran lub sól fizjologiczną, - wezwać karetkę

3. Atak dusznicy bolesnej ( angina pectoris)

3. Atak dusznicy bolesnej ( angina pectoris) - silny, piekący ból w okolicy za mostkowej, - chorego ułożyć jak przy omdleniu, - podać tabletkę nitrogliceryny pod język, - przy dłużej trwającym bólu, konieczna interwencja lekarza internisty,

4. Zawał mięśnia sercowego (infarctus myocardii)

4. Zawał mięśnia sercowego (infarctus myocardii) - silny, piekący ból za mostkiem, - promieniujący do szyi, lewej ręki lub nadbrzusza, - towarzyszy uczucie strachu, - ból nie przechodzi po nitroglicerynie, - konieczna natychmiastowa interwencja kardiologiczna,

5.Atak częstoskurczu napadowego (tachycardia paroxysmalis)

5.Atak częstoskurczu napadowego (tachycardia paroxysmalis) - nagłe zastąpienie rytmu zatokowego, szybkim rytmem pozazatokowym (ok.180 –220/min., - szybkie kołatanie serca, niepokój, zasłabnięcie, - może wystąpić u osób zdrowych, młodych, nadpobudliwych, z nadczynnością tarczycy, wadą mitralną, - wskazana interwencja kardiologiczna

6.Atak dychawicy oskrzelowej (astma bronchiale)

6.Atak dychawicy oskrzelowej (astma bronchiale) - silna duszność - niepokój - pozostawić chorego w pozycji siedzącej - podać tlen - salbutamol lub bezotec w aerozolu - hydrokortizon i.v. - relanium

7.Atak padaczki (epilepsja)

7.Atak padaczki (epilepsja) - nagła utrata przytomności, - napad drgawek i skurczów tonicznych mięśni, - usunąć wszystkie ciała obce z jamy ustnej,

- zabezpieczyć chorego przed możliwością mechanicznych obrażeń głowy, - zapobiec przygryzieniu języka, - napad powinien minąć sam, - jeśli przedłuża się, podać relanium,

Granice zabiegów ambulatoryjnych Rodzaj i zakres zabiegu, jako kryteria dopuszczalności jego wykonania w trybie ambulatoryjnym jest uzależniona od: - doświadczenia operatora - warunków lokalowych - wyposażenia gabinetu - wyszkolenia personelu - obciążeń indywidualnych pacjenta