Daria Maria Domagała Koło Socjolingwistów 24.02.2009 Wojna, choroba i katastrofa jako metafory kryzysu gospodarczego. Analiza artykułów z dziennika Rzeczpospolita.

1. Cel analizy 2. Korpus 3. Metodologia 4. Analiza 4.1 Kryzys jako CHOROBA 4.2 Kryzys jaka WOJNA 4.3 Kryzys jaka KATASTROFA 5. Interpretacja wyników analizy 6. Wnioski 7. Bibliografia

1. Cel analizy „Głupota jeszcze wróci” (Lucy Kellaway): terminy medyczne w opisach sytuacji gospodarczej Obraz kryzysu w polskiej prasie Metafory, ich rola i ewentualny wpływ na kształtowanie opinii

Kryzys Sytuacja w gospodarce od października 2008, po upadku kilku amerykańskich banków (np. Lehman Brothers)‏

2. Korpus Metafory 16 artykułów, internetowa wersja Rzeczyspospolitej Działy: Świat, Ekonomia, Polityka Listopad i grudzień 2008 Polskie teksty, możliwe, że pisane na podstawie artykułów zagranicznych Wywiady nie brane pod uwagę

3. Metodologia Konceptualna Teoria Metafor Lakoffa i Johnsona Krytyczna Analiza Dyskursu Analiza jakościowa

Metafora (Lakoff/Johnson, 1988)‏ 3. Metodologia Metafora (Lakoff/Johnson, 1988)‏ Rozumienie i doświadczanie pewnego radzaju rzeczy w terminach innej rzeczy System pojęć, którymi posługujemy się, by myśleć i działać jest metaforyczny Indywidualny i zbiorowy system pojęć ARGUMENTOWANIE TO WOJNA

3. Metodologia Metafora kształtuje nasze działanie i rozumienie tego, co robimy, gdy się spieramy (Lakoff/Johnson, 1988)‏ Dyskurs jako „social practice” (Fairclough/Wodak, 1997)‏ Interpretacja I rozumienie przedstawionych zjawisk

3. Metodologia Lista wyra żeń metaforycznych odnoszących się do kryzysu 3 głowne koncepty – 3 grupy metafor: CHOROBA, WOJNA, KATASTROFA Niektóre przypisane do dwóch grup Metafory mniej liczne i mówiące np. o boomie gospodarczym nie są analizowane

4.1 Kryzys to CHOROBA 4.2 Kryzys to WOJNA 4.3. Kryzys to KATASTROFA 4. Analiza 4.1 Kryzys to CHOROBA 4.2 Kryzys to WOJNA 4.3. Kryzys to KATASTROFA

4. Analiza Liczne w tytyłach i podtytułach, mniej w akapitach Nie stanowią „szkieletu” tekstu Nie są użyte logicznie, np. choroba: objawy-diagnoza-leczenie Brak stylistycznej konsekwencji – brak powtórzeń, odniesień albo użycie metafor z różnych grup, np. CHOROBA + WOJNA

4.1 Kryzys to CHOROBA Właściwości choroby przeniesione na kryzys: Kryzys może zdziesiątkować światowy rynek prasy (tytuł)‏ Kryzys […] dotknie Pogorszenie koniunktury może być bolesne Gazety padły

4.1 Kryzys to CHOROBA Sytuacja gospodarcza jako stadium choroby: Banki osłabione kłopotami Odporny na globalny kryzys finansowy Październik był jednak pierwszym miesiącem nasilenia kryzysu gospodarczego

4.1 Kryzys to CHOROBA Podają ciężko choremu aspirynę Tym razem zapaść jest tak głęboka Zapaść na rynkach finansowych Amerykańskie koncerny samochodowe znalazły się w zapaści

Działania wobec kryzysu jako ratunek i leczenie Jednym z lekarstw powinny być inwestycje infrastrukturalne Panaceum na kryzys Aspiryna zamiast antybiotyku Twórcy nowej ustawy o swobodzie podają ciężko choremu aspirynę, a nie antybiotyk Mogą pójść pod nóż

Pierwsze uderzenie światowego kryzysu finansowego 4.2 Kryzys to WOJNA Fazy i skutki to kryzysu to fazy i skutki działań militarnych Wybuchu kryzysu finansowego Kryzys uderzył w eksport* Mocny atak pesymizmu* Pierwsze uderzenie światowego kryzysu finansowego Kryzys przekroczył Atlantyk

4.2 Kryzys to WOJNA Kolejne miliardy dolarów na walkę z kryzysem* [GM] walczy o przetrwanie Forsować długofalowe reformy Eliminowanie zbędnych wydatków Ale GM nie składa broni Podwyżki to zbrojenie się przed tym czasem Odbudowanie amerykańskiego rynku może potrwać kilka lat

Różne postacie kryzysu to rodzaje klęsk i katastrof 4.3 Kryzys to KATASTROFA Różne postacie kryzysu to rodzaje klęsk i katastrof Kryzys zamraża Syberię* Samochodowy kryzys zalewa Europę* GM, Forda i Chryslera dosięgnęły w tym roku trzy plagi Te wszystkie plagi dotknęły nie tylko wielką trójkę Toksyczne odpady z rynku nieruchomości Państwo miałoby pomóc motoryzacji, która tonie

W obliczu rosnącego zagrożenia bankructwem Zagrożenie dla pół miliona miejsc pracy Ekonomiści biją na alarm Prywatni przedsiębiorcy ratują się Pakiety pomocowe celem ratowania Miliardy euro na ratunek* Nam chodzi o znacznie więcej niż ratowanie Detroit Powinny to być kamizelki ratunkowe, a nie łodzie Odbudowanie amerykańskiego rynku może potrwać kilka lat

5. Interpretacja wyników analizy CHOROBA, WOJNA, KATASTROFA – strach, bezradność Pojęcia bliskie i znane ludziom Obrazują bardziej abstrakcyjne pojęcia – np. Kryzys gospodarczy (Lakoff/Johnson, 1988)‏ Analogie: gwałtowna natura, stadia rozwoju, działania przeciw tym zjawiskom

5. Interpretacja wyników analizy Sytuacja gospodarcza wyjaśniona za pomocą codziennego języka i doświadczenia Wyjaśnienie, ale też uproszczenie Akcentowanie zagrożenia i niebezpieczeństwa

5. Interpretacja wyników analizy Tytuły i podtytuły Hasła i slogany Metafora nie jest „szkieletem” artykułu Niewiele nawiązania w tekście artykułu Niekonsekwentne użycie

6. Wnioski Funkcja metafor w tekście Język mediów jako narzędzie perswazji (Caldas-Coulthard, 2003)‏ Wpływ na opinie i postępowanie Konotacje, czynnik emocjonalny Wywoływanie strachu Czy to obraz zgodny z rzeczywistością?

6. Wnioski Niewiele przykładów w artykułach z października czy września (początek kryzysu)‏ Listopad: metafory w tekście Grudzień: metafory w tytułach Przyzwyczajenie czytelników do kryzysu? Uatrakcyjnienie artykułów kosztem rzetelnych informacji?

7. Bibliografia Caldas-Coulthard, C. R. (2003): “Cross-Cultural Representation of ‘Otherness’ in Media Discourse”. In: Weiss, G./Wodak, R. (eds.): Critical Discourse Analysis. Theory and Interdisciplinarity. New York: Palgrave Macmillan. 272 – 296.

Fairclough, N. , Wodak, R. (1997): “Critical discourse analysis Fairclough, N., Wodak, R. (1997): “Critical discourse analysis.” In: van Dijk, T. (ed.): Discourse as Social Interaction. London: SAGE Publications. 258 – 284. Krzeszowski, T. P. (1997): Angels and devils in hell. Elements of axiology in semantics. Warszawa: Wydawnictwo Energeia.

Lakoff, G. , Johnson, M. (1998): Metafory w naszym życiu Lakoff, G., Johnson, M. (1998): Metafory w naszym życiu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.