Kultura informacyjna w kształtowaniu bezpieczeństwa ekologicznego Wykład V 27 lutego 2011

Lesław Michnowski Członek Komitetu Prognoz Polska 2000 Plus przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk

Informacje dotyczące wykładu, w tym: (1) prezentacje wykładów; (2) wykaz literatury; 3) tematy prac zaliczeniowych. Zapytania, wypowiedzi, komentarze :

Ogólny model konceptualny System Życia jako pomoc w kształtowaniu - za pomocą TR-backcasting - zdolności trwałego rozwoju ŚS

System Życia (SŻ) odwzorowuje podstawowe właściwości statyczne i dynamiczne oraz cechy strukturalne różnorodnej postaci systemów typu: człowiek – technika (SCT), ich pod- i nad-systemów, ujętych wspólną nazwą:: systemy życia (sż). Systemem życia (sż) jest także układ (system): sż – środowisko, jak również środowisko.

System życia jest: - systemem otwartym (ze zdolnością homeostazy) i ogólnym (L.von Bertalanffy); - systemem naturalnym (E. Laszlo) - regulonem (K. Bogdański); - systemem cybernetycznym (N. Wiener); - systemem dynamicznym, w tym inercyjnym (J.W. Forrester); - systemem autonomicznym (M. Mazur); - systemem informacyjnym rozwijającym się (L. Michnowski).

Systemy otwarte L.von Bertalanffyego

Regulony K. Bogdańskiego Pod pojęciem "Regulon" rozumiemy układ istniejący dzięki samoregulacji, której natura jest rodzaju adekwatnego do jego budowy i która oparta jest o - co najmniej - jedno ujemne sprzężenie zwrotne /u.s.z./. - regulony falowe - regulony sybstancjalne - biopole

N. Wiener Informacja – entropia i/s Loty międzyplanetarne Wzrost entropii nieuchronnym skutkiem każdego działania N. Wiener Informacja – entropia i/s Loty międzyplanetarne Wzrost entropii nieuchronnym skutkiem każdego działania

System życia (sż) sż = E – elementy tworzące sż, Rw – zbiór relacji wewnętrznych. wiążących elementy systemu w systemową całość; Rz – zbiór relacji zewnętrznych, wiążących system ze środowiskiem; Ho – homeostat sż. Ə – okres życia sż, i – poziom informacji/jakości sż; t – czas.

Struktura sż składa się z: - mikrostruktury, czyli struktury elementów sż (E), oraz - makrostruktury, czyli zbioru relacji wewnętrznych (Rw), wiążących w systemową całość elementy sż

. Struktura sż zawiera jego homeostat (Ho), umożliwiający niezbędną w SZR ultrastabilność sż. Homeostat - układ sterowania procesem życia sż - zbudowany jest z dwu podsystemów: konserwatywnego i progresywnego.

Mikrostruktura (hardware, software) sż ulega zmianom praktycznie w sposób nieustanny, zaś makrostruktura (orgware) - okresowo

Podstawowe elementy homeostatu rozwiniętego sż/SCT: - pole informacyjne; - elita; - powszechna świadomość.

Postać energii emitowanej przez sż do środowiska zależy od jego struktury. Energia ta - gdy jest ukształtowana zgodnie z potrzebami życia środowiska/odbiorców - stanowi czynnik ich życia i może stanowić także czynnik zwrotnego wspomagania ją emitującego

Podstawowe aksjomaty modelu konceptualnego System Życia - przesłanki wnioskowania dotyczącego poprawnej metody przezwyciężania kryzysu globalnego

Aksjomat I: i = B(n,q)1/s i – poziom informacji systemu życia – zarazem poziom rozwoju oraz zorganizowania sż, jak również konceptualna miara jakości sż. s – poziom entropii ekospołecznej systemu życia, a także poziom rozwojowych rezerw sż. n – ilość elementów systemu życia; q – jakość elementów systemu życia, oraz B(n,q) – pewna funkcja zależna od rodzaju systemu życia oraz ilości I jakości jego elementów.

przy czym: Entropia ekospołeczna (jedynie izomorficzne podobieństwo do entropii termodynamicznej) s = k ln w k – pewna stała zależna od rodzaju systemu życia; w – ilość różnorodnych czasoprzestrzennych konfiguracji elementów systemu życia, które umożliwiają uzyskiwanie tego samego stanu jakości tego systemu.

Aksjomat II: E = mc2 - rozumiany jako założenie, iż układ system życia – środowisko, zbudowany jest z energii w szerszym znaczeniu (falowej lub substancjalnej, a różnice pomiędzy różnorodnymi postaciami sż sprowadzają się do odmiennych ich struktur, wyznaczających odmienne właściwości różnorodnych sż.

Tworzywem systemu życia jest energia (w szerszym znaczeniu) – zarówno falowa jak i substancjalna – E=mc2 (Einstein, Sedlak, Bogdański)

Aksjomat III: System życia jest systemem (ogólnym) w ujęciu LvB, czyli wszystkie elementy układu: system życia – środowisko, są współzależne zgodnie z: gdzie: Q1 – Qn – elementy układu: system życia – środowisko; f1 – fn – funkcje określające dynamiczne zależności występujące pomiędzy tymi elementami

Tworzywem systemu życia jest energia (w szerszym znaczeniu) – zarówno falowa jak i substancjalna – E=mc2 (Einstein, Sedlak, Bogdański)

Wszystkie elementy układu: system życia–środowisko są wzajemnie współzależne i powiązane sprzężeniami zwrotnymi

Okres życia sż ( Ə) jest skończony, lecz nie zdeterminowany i zależy od poziomu jego informacji (i).

W ujęciu modelu SŻ, życie to proces tworzenia informacji lub przeciwstawiania się zmniejszaniu jej poziomu (czyli wzrostowi entropii) w układzie: system życia – środowisko.

System życia posiada zdolność obrony życia układu: sż – środowisko oraz współpracy na rzecz życia tego układu

System życia (sż) posiada zdolność antycypatywności, w tym FEEDFORWARD oraz feedback

Proces życia sż składa się z rozwoju albo regresu

Rozwój sż a tworzenie informacji Tworzenie informacji polega na dokonywaniu właściwych zmian w czasoprzestrzennych konfiguracjach już istniejących (najlepiej już dojrzałych) elementów układu: system życia – środowisko. W wyniku - kształtowana jest coraz mniej prawdopodobna i wyższej jakości dynamiczna struktura tego układu

Aby żyć trzeba co najmniej względnie degradować siebie i środowisko, lecz - będąc dojrzałym i poinformowanym - można pozytywnymi skutkami działań przewyższać te negatywne konsekwencje życia, czyli więcej dawać aniżeli się bierze

Warunkiem rozwoju sż jest przewaga dotyczących go (własnych lub środowiska) oddziaływań konstrukcyjnych (negentropowych) względem oddziaływań destrukcyjnych (entropowych)

W wyniku rozwoju sż typu: człowiek – technika (SCT): - zwiększa swą trwałości i jakość życia tworzących go osób, - zwiększa sprawność działania, w tym pomniejsza jednostkowe wewnętrzne i zewnętrzne koszty jego życia, a wraz z tym - zwiększa skuteczność swych działań rozwojowych

Rozwojowa nadwyżka (konstrukcji nad destrukcją) służy do: - dostosowywania form życia sż do nowych uwarunkowań życia; - kształtowania środowiska zgodnie z potrzebami życia sż; - zwiększania sprawności działania sż.; A także - jest rezerwą zasobów życia sż, do przeciwdziałania w porę nie przewidzianym zagrożeniom jego życia.

Konsekwencją wstrzymania rozwoju i steady state będzie brak zdolności tworzenia rezerw zasobów życia i upadek sż zwłaszcza na skutek braku zdolności przeciwdziałania w porę nie przewidzianym zagrożeniom