OPRACOWAŁA: MILENA FIJAK KL. 3C EPOKI LITERACKIE OPRACOWAŁA: MILENA FIJAK KL. 3C

spis TREŚCI STAROŻYTNOŚĆ ŚREDNIOWIECZE RENESENS BAROK OŚWIECENIE ROMANTYZM POZYTYWIZM MŁODA POLSKA DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE LITERATURA WSPÓŁCZESNA

STAROŻYTNOŚĆ Literatura grecka rodzi się w okresie archaicznym. Pierwotnie ściśle związana jest z religią i przekazywana ustnie. Za twórcę tego typu twórczości uchodzi mityczny Orfeusz. Po Homerze występują rapsodowie, którzy kultywowali pieśni epickie. Tak zrodziły się i ukształtowały opowieści narracyjne. Główne szkoły i prądy umysłowe powstały w VI i V wieku p.n.e. np.: CYNIZM EPIKUREIZM STOICYZM SCEPTYCYZM Najwybitniejsi filozofowie i myśliciele starożytności: TALES Z MILETU PITAGORAS DEMOKRYT Z ABDERY SOKRATES ARYSTOTELES MAREK AURELIUSZ

rzymska - Owidiusz, Horacy LIRYKA rzymska - Owidiusz, Horacy grecka - Homer EPIKA rzymska – Wirgiliusz DRAMAT grecki - Sofokles

Poezję określano jako mowę wiązaną, zwięzłą. Średniowiecze Kultura średniowieczna wykazuje wiele cech wspólnych, co związane jest przede wszystkim z dominującą rolą Kościoła. Tej idei służyła nauka religii, oparta na Piśmie Świętym i uznanych dziełach ojców Kościoła, a także język łaciński i tradycje antyczne. Sytuację człowieka w świecie widziano w dwóch wymiarach: jako dramatyczną (augustynizm) lub harmonijną (tomizm). Poetyka średniowieczna dzieli literaturę na dwa zasadnicze rodzaje: poezję i prozę. Od utworu literackiego wymagano, aby był "elegancki", miał dobrą kompozycję i dostojność. Średniowieczni teoretycy poezji kładli nacisk na "piękne powiązanie słów" i zdobnictwo, powagę treści, walory meliczne, kształt wersyfikacyjny. Poezję określano jako mowę wiązaną, zwięzłą.

ANONIM OD XVI WIEKU ZWANY GALLEM LIRYKA RELIGIJNA - hymny, sekwencje, rymowane oficja. Najwybitniejszymi tekstami literackimi, łacińskimi są dzieła historiograficzne (dziejopisarskie), czyli kroniki: ANONIM OD XVI WIEKU ZWANY GALLEM WINCENTY KADŁUBEK JANKO Z CZARNKOWA JAN DŁUGOSZ . Dramat był najpóźniej rozwijającą się dziedziną piśmiennictwa. Pojawił się dopiero w wieku XIV. Regularnie pojawiającą się formą dramatu były: procesje Niedzieli Palmowej oraz Nawiedzenie Grobu.

Renesans Światopogląd renesansowy jest bardzo optymistyczny, opiera się bowiem na przekonaniu, że stworzony przez Boga ład kosmiczny i ziemski jest wieczny i niezmienny. Podstawowy sens renesansowej filozofii sprowadza się do poszukiwania odpowiedzi na pytanie: jak żyć? Humanizm Reformacja Neoplatonizm

Literatura powszechna: Dante Alighieri Franciszek Petrarka Michał de Montaigne William Szekspir Literatura plebejska Ezopa, Marchołta i Sowizdrzała. GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE: Mikołaj Rej Łukasz Górnicki Szymon Szymonowic Piotr Skarga Jan Kochanowski Mikołaj Sęp-Szarzyński

Barok Literatura barokowa zerwała z prostotą odrodzenia. Zaczęła operować nowymi środkami wyrazu: paradoksem, antytezą, absurdem, anaforą i inwersją. Typowymi motywami literatury baroku były: Bóg, zbawienie, grzech, śmierć, pokuta, rozdarcie człowieka między tym, co duchowe i tym, co materialne. Rozkwitły takie gatunki jak: epos, liryka, powieść, komedia, tragikomedia, tragedia.

Zapanowała moda na bogatą w koncepty poezję kunsztowną: marinizm(Giambattisto Marino), gongoryzm(Luis de Góngora y Argote). W Anglii rozwijała się poezja metafizyczna. Wielką sławę zyskał dramat hiszpański (Lope de Vega, Tirso de Molina). Na Wyspach Brytyjskich najwyższe uznanie zyskała epopeja Johna Miltona. Największym poetą niemieckim był Martin Opitz. Z kolei Ivan Gundulić stworzył największe dzieło literatury chorwackiej – chrześcijańską epopeję Osman. Barok wydał także ostatniego mistrza poezji łacińskiej – Sarbiewiusza.

Oświecenie Literatura polska tego okresu to w ogromnej większości POEZJA. Najwybitniejszym twórcą tego okresu był warmiński biskup Ignacy Krasicki. Jednym z pierwszych wybitnych dramaturgów (DRAMAT) pozyskanych dla Teatru Narodowego był Franciszek Bohomolec. PROZA polska to w tym okresie przede wszystkim publicystyka polityczna. Najwybitniejszym myślicielem tego okresu był Hugo Kołłątaj.

Do najważniejszych nurtów należą: RACJONALIZM ATEIZM I DEIZM EMPIRYZM SENSUALIZM UTYLITARYZM HUMANITARYZM LIBERTYNIZM Literatura powszechna Wolter Denis Diderot Jan Jakub Rousseau

Romantyzm Romantyzm jest ostatnią wielką, wspólną epoką kulturalną w dziejach Europy. Wyznaczył wiele nowych kierunków: romantyzm uniwersalny zafascynowany przyrodą, duszą świata i geniuszem artystycznym; romantyzm narodowy - zainteresowanie narodową tradycją ludu, jego językiem i kulturą. Romantyzm jest ostatnią wielką, wspólną epoką kulturalną w dziejach Europy. Wyznaczył wiele nowych kierunków: romantyzm uniwersalny zafascynowany przyrodą, duszą świata i geniuszem artystycznym; romantyzm narodowy - zainteresowanie narodową tradycją ludu, jego językiem i kulturą.

Główne tematy literatury romantycznej MIŁOŚĆ OJCZYZNA POEZJA HISTORIA LUDOWOŚĆ ORIENTALIZM NATURA SZEKSPIRYZM Literatura JAN WOLFGANG GOETHE FRYDERYK SCHILLER JAMES MACPHERSONA GEORGE GORDON BYRON VICTOR HUGO ALEKSANDER PUSZKIN ADAM MICKIEWICZ JULIUSZ SŁOWACKI ZYGMUNT KRASIŃSKI CYPRIAN KAMIL NORWID ALEKSANDER FREDRO

Pozytywizm Ten prąd literacki wziął swoją nazwę i wyrastał z kierunku filozoficznego, także nazywanego pozytywizmem. Określany przez trzy czynniki - scjentyzm, ewolucjonizm, utylitaryzm. Program pozytywistyczny opierał się na czterech podstawowych punktach: praca organiczna praca u podstaw asymilacja Żydów i innych mniejszości narodowych emancypacja kobiet

Powieściopisarze okresu pozytywizmu: Eliza Orzeszkowa (1841-1910) Bolesław Prus (1847-1912) Maria Konopnicka (1842-1910) Henryk Sienkiewicz (1846-1916) Stefan Żeromski (1864-1925) Poeci: Adam Asnyk (1838-1897) Felicjan Faleński (1825-1910) Dramaturdzy: Józef Bliziński (1827-1893) Krytycy i teoretycy literatury: Piotr Chmielowski (1848-1904)

Młoda polska W tym okresie doszły do głosu nowe prądy artystyczne i umysłowe, takie jak: modernizm, dekadentyzm, symbolizm, ekspresjonizm, neoromantyzm, impresjonizm i katastrofizm. Literaci młodopolscy odrzucali racjonalistyczną filozofię pozytywizmu, nawiązywali do tradycji romantycznej (prymatu uczuć i emocji nad rozumem) oraz wiary w szczególną pozycję artysty w społeczeństwie (stąd inna nazwa epoki - neoromantyzm).

Poezja Dramat Proza Krytyka literacka Bogusław Adamowicz, Mateusz Sabat, Wacław Berent, Stanisław Brzozowski, Antoni Lange, Jan Lemański, Bolesław Leśmian, Ignacy Maciejowski, Stanisław Wyspiański, Stefan Żeromski Poezja Dramat Proza Krytyka literacka

KONIEC