Ochrona własności intelektualnej w procesie komercjalizacji wiedzy dr Jarosław Ruszewski Radca prawny

Plan prezentacji Prawo autorskie i prawa pokrewne Prawo własności przemysłowej Zwalczanie nieuczciwej konkurencji Urząd Patentowy RP Proces komercjalizacji wiedzy w szkołach wyższych

PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ PRAWA AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ DOBRA OSOBISTE PRAWO DO BAZY DANYCH PRAWO DO FIRMY PRAWO DO KNOW-HOW

Ochrona własności intelektualnej Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24, poz. 83 ze zm.) Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2001 r., Nr 49, poz. 508 ze zm.) a także: Ustawa z dnia 16 kwietnia 1996 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47, poz. 211 ze zm.) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. z 2001 r., Nr 128, poz. 1402 ze zm.)

PRAWA AUTORSKIE I PRAWA POKREWNE

Zakres prawa autorskiego (1) 1 Przedmiot prawa autorskiego - utwór( art.1 –art.7) 2. Podmiot prawa autorskiego- twórca ( art.8 – art.15a) 3. Treść prawa autorskiego autorskie prawa osobiste ( art.16) autorskie prawa majątkowe ( art.17 – art.22) dozwolony użytek chronionych utworów ( art.23-art.35) czas trwania autorskich praw majątkowych ( at.36 – art.40) przejście autorskich praw majątkowych ( art.41 - art.68) przepisy szczególne dotyczące utworów audiowiz.(a.69-a 73) przepisy szczególne dot. programów komput.( art.74 –art.77) ochrona autorskich praw osobistych ( art.78 ) ochrona autorskich praw majątkowych ( art.79 – art.80 )

Zakres prawa autorskiego (2) Ochrona wizerunku, adresata korespondencji i tajemnicy źródeł informacji (art.81 – art. 84) Prawa pokrewne: prawa do artystycznych wykonań ( art.85 – 93), prawa do fonogramów (art.94 –96), prawa do nadań programów ( art.97-art.99), prawa do pierwszych wydań oraz wydań naukowych i krytycznych(art.991 – 995), postanowienia wspólne dot. praw pokrewnych (art.100- art.103) Organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi ( art.104-art.110) Kontrola produkcji nośników optycznych ( art. 1101-art.1107) Fundusz Promocji Twórczości ( art.111-art.114) Odpowiedzialność karna (art.115-art.123) Przepisy przejściowe i końcowe ( art.124-129)

SYSTEMATYKA PRAW WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ 1. Podział praw „własności intelektualnej”: Prawa autorskie Prawa pokrewne 2. Podział praw autorskich i pokrewnych: Prawa osobiste Prawa majątkowe   3. Majątkowe prawa autorskie składają się z: Prawa do korzystania z utworu Prawa do rozporządzania nim Prawa do wynagrodzenia za korzystanie z utworu

Prawo Autorskie Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Przedmiotem ochrony prawno-autorskiej jest utwór CECHY UTWORU Człowiek Twórczość - indywidualność + oryginalność Utwór powinien posiadać następujące cechy (łącznie): rezultat pracy człowieka (krajobraz nie – ale zdjęcie krajobrazu – tak); stanowić przejaw działalności twórczej – „oryginalność”; mieć indywidualny charakter – „indywidualizm”. Uznanie dzieła za utwór nie jest uzależniona od jakichkolwiek formalności, np. dodania znaczka ©. Nie ma znaczenia : Wiek i profesjonalizm autora Przeznaczenie utworu Wartość estetyczna lub użytkowa utworu Ukończenie utworu

Przykładowy Katalog Utworów UTWORY: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe) plastyczne fotograficzne lutnicze wzornictwa przemysłowego architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; muzyczne i słowno-muzyczne sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne audiowizualne (w tym filmowe).

Idee, pomysły, koncepcje… Art. 1 ust 2 (1) Ochroną objęty może być wyłącznie sposób wyrażenia; nie są objęte ochroną odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje matematyczne.

Utwór dobro niematerialne Należy rozróżnić utwór w jego warstwie treściowej i utwór jako forma wyrażenia , sposób przedstawienia treści. Mówi się potocznie, że prawo autorskie chroni formę, a nie treść utworu. Istotą utworu jest projekcja intelektu twórcy (jego wyobraźnia), ukonfigurowanie w utworze elementów tak, aby utworzyły oryginalną całość. Cechę indywidualności utożsamia się z niepowtarzalnością formy przejawiającą się w ujęciu tematu i sposobie jego wyrażania.  Utwór nie będzie indywidualny, jeżeli jego postać wyrażenia (forma) będzie typowa dla danego rodzaju dzieła, jeżeli można się spodziewać, że każdy twórca ująłby ją w taki sam sposób.

Ustalenie utworu To takie uzewnętrznienie utworu , które umożliwia zapoznanie się z nim poprzez co najmniej jedną osobę poza twórcą Utrwalenie utworu - jest to utrwalenie utworu w pełnej materialnej formie na piśmie lub w inny sposób

Utwór - Orzecznictwo Sądu Najwyższego Projekt znaku towarowego Kompozycja kwiatowa Aforyzmy, maksyma, złote myśli Slogan reklamowy Tytuł książki , imię lub pseudonim fikcyjnego bohatera Wzornictwo przemysłowe Instrukcja obsługi maszyny Instrukcja bhp Książki kucharskie

Utwór – ustawowe wyłączenia Art. 4 Nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego: 1) Akty normatywne lub ich urzędowe projekty 2) Urzędowe dokumenty, materiały, znaki, symbole 3) Opublikowane opisy patentowe lub ochronne 4) Proste informacje prasowe

Dzieło Zależne Art. 2. 1. Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. przejmuje z innego utworu treść, częściowo również formę nosi piętno osobistej twórczości opracowującego rozszerzenie form komunikowania treści dzieła pierwotnego na egzemplarzu dzieła zależnego wymienia się twórcę oryginału

Dzieło Zależne Art. 2. ust. 2 Rozporządzanie i korzystanie z opracowania zależy od zezwolenia twórcy utworu pierwotnego (prawo zależne), chyba )e autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły. swoboda dokonywania opracowań zgoda – umowa (określa zasady opracowania) nie potrzebna zgoda – po wygaśnięciu praw na egzemplarzu: twórca i tytuł utworu pierwotnego

Początek ochrony autorskich praw majątkowych nie wymaga dopełnienia jakichkolwiek formalności (zastrzeżenie, rejestracja, opłaty, ukończenie utworu itp.); nie wymaga opatrywania utworu numerem ISBN lub znakiem © oraz notą zastrzegającą prawa autorskie copyright z podaniem nazwiska lub jednostki, której przysługują prawa autorskie oraz daty publikacji utworu.

Okres ochrony majątkowych praw autorskich wg ustawy w ujęciu historycznym Prawo autorskie z 1952r. – 20 lat od śmierci twórcy Od 1 stycznia 1976r. – 25 lat od śmierci twórcy Od 24 maja 1994r. – 50 lat od śmierci twórcy Od 22 czerwca 2000r. – 70 lat od śmierci twórcy Po tym okresie prawa autorskie gasną, co powoduje wejście do domeny publicznej

Podmiot praw autorskich Autorskie prawa osobiste powstają zawsze, wyłącznie na rzecz twórcy charakter bezterminowy po śmierci mogą być wykonywane przez osoby wskazane w ustawie Autorskie prawa majątkowe w zasadzie powstają na rzecz twórcy lub twórców utworu, chyba że ustawa stanowi inaczej (utwór zbiorowy – art.11, utwór pracowniczy art.12, utwór naukowy art.14, programy komputerowe art.74u.1p.3) ograniczone czasowo zbywalne

Treść prawa autorskiego Dwie kategorie praw: osobiste (są nieograniczone w czasie, niezbywalne, autor decyduje o dacie pierwszego udostępnienia i kontroli wykorzystania utworu, majątkowe (dotyczą gospodarczego korzystania z praw autorskich, zbywalne, dziedziczone)‏ Konstrukcja własnościowa twórca może zakazać innym osobom korzystania z utworu ograniczenia w tym zakresie muszą wynikać z ustawy

Prawa osobiste Chronią nieograniczoną w czasie i niepodlegającą zrzeczeniu się więź twórcy z utworem, a w szczególnosci prawo do: autorstwa; oznaczenia utworu nazwiskiem, pseudonimem lub do rozpowszechniania go anonimowo; nienaruszalnosci treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Oznaczenie Autorstwa Współtwórczość – każdy twórca wykonuje swoje prawa Imię i nazwisko pseudonim: słowny znak graficzny brak oznaczenia autorstwa oznaczenie dzieła cudzym nazwiskiem

Prawo do Integralności Utworu Prawo do nienaruszalności treści i formy zmiany w utworze odlew medalu… Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu wypatrzenie intencji twórcy wykorzystanie utworu w sposób naruszający godność twórcy itp.

Prawa majątkowe Wyłączność na korzystanie z utworu i rozporządzania nim na wszystkich polach eksploatacji oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu. Przykładowe pola eksploatacji: wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie, nadawanie, reemisja, wprowadzenie do obrotu, sprzedaż, najem użyczenie egzemplarza utworu

Współtwórczość Współtwórcom przysługuje prawo autorskie wspólnie Domniemywa się, że wielkości udziałów są równe Każdy ze współtwórców może żądać określenia wielkości udziałów przez sąd, na podstawie wkładów pracy twórczej nie stanowi wkładu twórczego: pomoc organizacyjna pomoc techniczna pomoc finansowa

Współtwórczość Art. 12. 1. Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. 2. Jeżeli pracodawca, w okresie 2 lat od daty przyjęcia utworu, nie przystąpi do rozpowszechniania utworu przeznaczonego w umowie o pracę do rozpowszechnienia, twórca może wyznaczyć pracodawcy na piśmie odpowiedni termin na rozpowszechnienie utworu z tym skutkiem, że po jego bezskutecznym upływie prawa uzyskane przez pracodawcę wraz z własnością przedmiotu, na którym utwór utrwalono, powracają do twórcy, chyba że umowa stanowi inaczej. Strony mogą określić inny termin na przystąpienie do rozpowszechniania utworu. 3. Jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, z chwilą przyjęcia utworu pracodawca nabywa własność przedmiotu, na którym utwór utrwalono.

Współtwórczość Art. 14. 1. Jeżeli w umowie o pracę nie postanowiono inaczej, instytucji naukowej przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, który stworzył ten utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Pierwszeństwo opublikowania wygasa, jeżeli w ciągu 6 miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarto z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeżeli w okresie dwóch lat od daty jego przyjęcia utwór nie został opublikowany. 2. Instytucja naukowa może, bez odrębnego wynagrodzenia, korzystać z materiału naukowego zawartego w utworze, o którym mowa w ust. 1, oraz udostępniać ten utwór osobom trzecim, jeżeli to wynika z uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie.

Czy dzieła stworzone przez studentów Współtwórczość Czy dzieła stworzone przez studentów w ramach obowiązkowego programu nauki, np. prace dyplomowe podlegają również prawu autorskiemu?

Współtwórczość Uczelni w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym przysługuje pierwszeństwo w opublikowaniu pracy dyplomowej studenta. Jeżeli uczelnia nie opublikowała pracy dyplomowej w ciągu 6 miesięcy od jej obrony, student, który ją przygotował, może ją opublikować, chyba że praca dyplomowa jest częścią utworu zbiorowego.

Umowy autorsko prawne Z autorem zawierana jest umowa : Elementy umowy: cywilno prawna lub umowa o pracę Elementy umowy: formalno prawne na zasadach ogólnych ( strony, co komu przysługuje i za ile, kto korzysta z praw z utworu, kary umowne, ustalenia końcowe) specyfikacja jaką niesie prawo autorskie Specyfikacja w umowie pól eksploatacji utworu znanych w chwili zawarcia art.41 u .4 (gdzie, zakres, zwielokrotnienie, obrót, egzemplarze na których utwór utrwalono, rozpowszechnianie, odtwarzanie, publiczne udostępnianie) Zakaz zawierania umów co do nieznanych w chwili zawarcia pól eksploatacji Zakaz zawierania umów (art.41 u. 3) co do: wszystkich utworów mających powstać w przyszłości oraz wszystkich utworów określonego rodzaju tego samego twórcy mających powstać w przyszłości Jeśli z umowy nie wynika nieodpłatne przeniesienie praw - twórcy przysługuje wynagrodzenie art.43

Zasady dotyczące umów licencyjnych prawa autorskiego Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych, o korzystanie z utworu ( licencja) Ograniczenie czasowe licencji ( 5 lat) Ograniczenie licencji do terytorium Polski Brak upoważnienia do udzielania dalszych licencji – tzw. sublicencji Jeśli licencja wyłączna ( forma pisemna art.67u.5) to licencjobiorca może dochodzić roszczeń majątkowych z tytułu naruszenia praw autorskich Możliwość wypowiedzenia umowy przez twórcę na zasadach art. 68 ust.1 pr.aut. Licencja na czas nieoznaczony – na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego Licencja na czas oznaczony dłuższy niż 5 lat, po upływie tego okresu, traktowana jest jak licencja udzielona na czas nieoznaczony

Ograniczenia prawa autorskiego Wyczerpanie prawa – nie można zakazać obrotu na obszarze UE egzemplarzami już wprowadzonymi do obrotu Dozwolony użytek prywatny Dozwolony użytek publiczny, w tym m. in: przejściowe lub incydentalne zwielokrotnienie bez samodzielnego znaczenia gospodarczego prawo przedruku, publicznego nieodpłatnego odbioru radia i TV

Prawa pokrewne Zbliżone do autorskich, jednak nie spełniające wszystkich kryteriów uznania za utwór Przykłady: prawa do wykonań artystycznych prawa do fonogramów i wideogramów prawa do pierwszych wydań i edycji krytycznych Konstrukcja praw pokrewnych jest podobna do autorskich, ale ich zakres jest węższy.

Dozwolony użytek chronionych utworów Ustawa dopuszcza tak zwany dozwolony użytek utworów chronionych, czyli bez zezwolenia twórcy można nieodpłatnie korzystać z już upowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego.

Dozwolony użytek chronionych utworów Dozwolony użytek publiczny chronionych utworów to m.in.: 1/ dozwolony użytek dla celów naukowo-dydaktycznych - instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu. 2/ „przywilej biblioteczny” - biblioteki, archiwa i szkoły mają prawo nieodpłatnego udostępniania, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarzy utworów rozpowszechnionych, sporządzania lub zlecania sporządzania egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów, udostępniania zbiorów dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek.

Dozwolony użytek chronionych utworów Dozwolony użytek publiczny chronionych utworów to m.in.: 3/ „prawo cytatu” - wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.   4/ Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach, z tym że twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Dozwolony użytek chronionych utworów Dozwolony użytek publiczny chronionych utworów to m.in.: 5/ Prawo do zamieszczania rozpowszechnionych drobnych utworów lub fragmentów większych utworów w antologiach w celach dydaktycznych i naukowych, z tym że twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.   6/ Przysługujące ośrodkom informacji lub dokumentacji prawo sporządzenia i rozpowszechniania własnych opracowań dokumentacyjnych oraz pojedynczych egzemplarzy, nie większych niż jeden arkusz wydawniczy, fragmentów opublikowanych utworów, z tym że w przypadku odpłatnego udostępniania twórcy lub właściwej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi przysługuje wynagrodzenie.

Dozwolony użytek chronionych utworów Oznacza to, że posiadany legalnie film czy muzyką można przegrać na płytę (o ile nie łamiemy przy tym żadnych zabezpieczeń) i użyczyć rodzinie bądź przyjaciołom. Wolno również na własne potrzeby zrobić kopię artykułu lub fragmentu podręcznika. Natomiast nie jest dopuszczalne skopiowanie plików MP3 czy artykułu i umieszczenie na własnej stronie internetowej. Uwaga!! Dozwolony użytek nie dotyczy programów komputerowych.

Ochrona programów komputerowych Art. 74. 1. Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej. 2. Ochrona przyznana programowi komputerowemu obejmuje wszystkie formy jego wyrażenia. Idee i zasady będące podstawą jakiegokolwiek elementu programu komputerowego, w tym podstawą łączy, nie podlegają ochronie. 3. Prawa majątkowe do programu komputerowego stworzonego przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy przysługują pracodawcy, o ile umowa nie stanowi inaczej.

Ochrona wizerunku Art. 81. 1. Rozpowszechnianie wizerunku wymaga zezwolenia osoby na nim przedstawionej. W braku wyraźnego zastrzeżenia zezwolenie nie jest wymagane, jeżeli osoba ta otrzymała umówioną zapłatę za pozowanie. 2. Zezwolenia nie wymaga rozpowszechnianie wizerunku: 1)   osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych; 2)   osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza. roszczeń tych nie można dochodzić po upływie dwudziestu lat od śmierci tych osób

Odpowiedzialność karna Art. 115. [Przywłaszczenie prawa] 1. Kto przywłaszcza sobie autorstwo albo wprowadza w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Art. 116. [Rozpowszechnianie cudzego utworu] 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 117. [Niedozwolone utrwalanie utworu] 1. Kto bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom utrwala lub zwielokrotnia cudzy utwór w wersji oryginalnej lub w postaci opracowania, artystyczne wykonanie, fonogram, wideogram lub nadanie, godząc się na ich rozpowszechnianie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Ochrona prawno karna w prawie autorskim Ochrona autorskich praw osobistych (Powództwo o ustalenie naruszenia autorskich praw osobistych (art.189 kpc). Roszczenie o zaniechanie w przypadku zagrożenia naruszenia praw osobistych. Roszczenie o usunięcie skutków naruszenia ( złożenie publicznego oświadczenia ect, zadośćcuczynienia) Ochrona autorskich praw majątkowych ( Roszczenie o zaniechanie naruszenia. Roszczenie o wydanie uzyskanych korzyści. Naprawienie szkody poprzez zapłatę w podwójnej wysokości , a jeżeli naruszenie jest zawinione, to w potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili jego dochodzenia. Usunięcie skutków naruszenia)

Odpowiedzialność karna Art. 118. [Paserstwo] 1. Kto w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przedmiot będący nośnikiem utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu rozpowszechnianego lub zwielokrotnionego bez uprawnienia albo wbrew jego warunkom nabywa, pomaga w jego zbyciu, przyjmuje albo pomaga w jego ukryciu, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Art. 1181 [Niedozwolone wytwarzanie przedmiotów] 1. Kto wytwarza przedmioty przeznaczone do niedozwolonego usuwania lub obchodzenia technicznych zabezpieczeń przed odtwarzaniem, przegrywaniem lub zwielokrotnianiem utworu, albo dokonuje obrotu takimi przedmiotami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ

Przedmioty ochrony prawa własności przemysłowej RODZAJ WŁASNOŚCI PRAWO WYŁĄCZNE NAZWA DOKUMENTU WAŻNOŚĆ (w latach) wynalazek patent dokument patentowy 20 wzór użytkowy prawo ochronne świadectwo ochronne 10 wzór przemysłowy prawo z rejestracji świadectwo rejestracji 25 znak towarowy 10 (możliwość przedłużenia) oznaczenie geograficzne bezterminowo topografie układów scalonych

PRZEDMIOTY OCHRONY PRAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ Uzyskanie patentu, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji oznacza nabycie prawa wyłącznego korzystania, odpowiednio z: wynalazku, wzoru użytkowego, wzoru przemysłowego, znaku towarowego, oznaczenia geograficznego lub topografii układu scalonego, w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

PATENTY Patenty są udzielane bez względu na dziedzinę techniki, na wynalazki, które spełniają następujące wymogi: są nowe posiadają poziom wynalazczy nadają się do przemysłowego stosowania. (art. 24 ustawy prawo własności przemysłowej)

PATENTY Za wynalazki, które mogą zostać objęte ochroną patentową, nie uważa się w szczególności: odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych, wytworów o charakterze jedynie estetycznym, planów, zasad i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier, wytworów, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie przyjętych i uznanych zasad nauki, programów do maszyn cyfrowych, przedstawienia informacji.

PRZYKŁADY OPATENTOWANYCH WYNALAZKÓW Rys 2. Urządzenie podające surowiec do brykieciarki (B) Rys1. Ściana ochronna przeciwhałasowa (E) Rys 3. Synergiczne mieszaniny owadobójcze (C) Rys 4. Ssawo-szczotka do odkurzacza (A)

WZÓR UŻYTKOWY Wzorem użytkowym jest: nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy lub zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Wzór użytkowy uważa się za rozwiązanie użyteczne, jeżeli pozwala ono na osiągnięcie celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobów. (art. 94 ustawy prawo własności przemysłowej) Rys. Urządzenie do rozdrabniania odpadów.

WZÓR PRZEMYSŁOWY Wzorem przemysłowym jest: nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez: cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację.

Przykłady wzorów przemysłowych

ZNAKI TOWAROWE Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Znakiem towarowym może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. (art. 120 ustawy prawo własności przemysłowej)

OZNACZENIA GEOGRAFICZNE BUNC OSCYPEK REDYKOŁKA ŻENTYCA BRYNDZA OZNACZENIA GEOGRAFICZNE Oznaczeniami geograficznymi są: oznaczenia słowne odnoszące się bezpośrednio lub pośrednio do nazwy miejsca, miejscowości, regionu lub kraju (teren), które identyfikują towar jako pochodzący z tego terenu, jeżeli określona jakość, dobra opinia lub inne cechy towaru są przypisywane przede wszystkim pochodzeniu geograficznemu tego towaru. (art. 120 ustawy prawo własności przemysłowej)

TOPOGRAFIA UKŁADU SCALONEGO Przez topografię układu scalonego rozumie się rozwiązanie polegające na: przestrzennym, wyrażonym w dowolny sposób, rozplanowaniu elementów, z których co najmniej jeden jest elementem aktywnym, oraz wszystkich lub części połączeń układu scalonego. (art. 196 ustawy prawo własności przemysłowej)

Pozytywne skutki ochrony Niektóre korzyści z uzyskanych praw wyłącznych: uzyskanie prawnego monopolu do danego wynalazku, rozwiązania, znaku towarowego itp. możliwość udzielenia licencji (np. na znak towarowy w sieci franchisingowej – McDonald’s, Dominet Bank), a także dokonania: • sprzedaży • zamiany • darowizny • zastawu • wniesienia jako aportu do spółki

Negatywne skutki braku ochrony: Utrata niechronionych znaków towarowych na rzecz konkurentów Możliwość korzystania z renomy i dobrego imienia podmiotu (przedsiębiorcy, szkoły wyższej itp.) przez konkurentów, możliwość utraty renomy Korzystanie przez konkurencję z efektów kosztownych badań przeprowadzonych przez podmiot Brak zgłoszenia w odpowiednim czasie utrata możliwości uzyskania wyłączności (brak nowości)

Ranking najcenniejszych polskich marek Na podstawie rankingu Rzeczypospolitej z 2007 r.

SYSTEM OCHRONY WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ KRAJOWY URZĄD PATENTOWY RP I INNE URZĘDY KRAJOWE REGIONALNE EUROPEJSKI URZĄD PATENTOWY (EPO) URZĄD HARMONIZACJI RYNKU WEWNĘTRZNEGO (OHIM) MIĘDZYNARODOWY ŚWIATOWA ORGANIZACJA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ, (WIPO) i URZĘDY KRAJOWE

PROCEDURA KRAJOWA UDZIELANIA PATENTÓW (opr. Urzędu Patentowego) WYNALAZEK ZGŁOSZENIE DO UP RP Badanie formalno - prawne Poszukiwanie w aktualnym stanie techniki Ogłoszenie o zgłoszeniu wynalazku - BIULETYN UP Badanie zdolności patentowej wynalazku DECYZJA POZYTYWNA WARUNKOWA DECYZJA NEGATYWNA Opłaty za druk opisu patentowego i za pierwszy okres ochronny ODMOWA UDZIELENIA PATENTU UDZIELENIE PATENTU – publikacja opisu patentowego i wpis do rejestru patentowego

PROCEDURA EUROPEJSKA UDZIELANIA PATENTÓW (opr. Urzędu Patentowego) Urzędy krajowe państw sygnatariuszy konwencji o patencie europejskim (UP RP) WYNALAZEK ZGŁOSZENIE EUROPEJSKI URZĄD PATENTOWY Badanie zgodnie z wymogami formalnymi Poszukiwanie w aktualnym stanie techniki - raport Publikacja zgłoszenia wraz z raportem poszukiwań Opłata za badanie oraz opłata za wyznaczenie Badanie zgłoszenia patentowego. Możliwość zmiany zastrzeżeń i opisu Opłaty za druk opisu patentowego i za pierwszy okres ochronny UDZIELENIE PATENTU – publikacja opisu patentowego

np. państwo członkowskie PCT PROCEDURA MIĘDZYNARODOWA UDZIELANIA PATENTÓW (opr. Urzędu Patentowego) Urząd przyjmujący np. państwo członkowskie PCT (UP RP) WYNALAZEK ZGŁOSZENIE BIURO MIĘDZYNARODOWE WIPO Badanie wymogów formalnych Sporządzanie raportów z poszukiwań w stanie techniki przez międzynarodowy organ poszukiwań (dla Polski EUP) Publikacja zgłoszenia wraz z raportem poszukiwań Badanie międzynarodowe wstępne ( na wniosek zgłaszając.) FAZA REGIONALNA (EURO-PCT dla zgłoszeń z Polski) FAZA KRAJOWA (wyznaczone przez zgłaszającego urzędy krajowe)

RZECZNIK PATENTOWY We właściwym zabezpieczeniu praw własności intelektualnej szkoły wyższej, w szczególności praw własności przemysłowej, konieczna jest pomoc rzecznika patentowego. Należy pamiętać, że rzecznicy patentowi posiadają różne specjalizacje. Szkoły wyższe mogą korzystać zarówno z pomocy rzeczników patentowych zatrudnionych w tej szkole, jak i wyspecjalizowanych kancelarii zewnętrznych.

RZECZNIK PATENTOWY Rzecznik patentowy może pomóc: w poszukiwaniach partnera zewnętrznego, uczestniczyć w negocjacjach, zredagować umowę z partnerem zewnętrznym i optymalnie zabezpieczyć prawa szkoły wyższej, przeprowadzić badania patentowe, pomóc w opracowaniu dokumentacji zgłoszeniowej np. wynalazku, prowadzić wykłady dotyczące ochrony własności intelektualnej.

BADANIA PATENTOWE ZMINIMALIZOWANIE PRAWDOPODOBIEŃSTWA NARUSZENIA PRAW OSÓB TRZECICH Badania stanu techniki i jej kierunków rozwojowych. Badania zakresu ochrony patentowej rozwiązania technicznego lub określonego wyrobu. Badania czystości patentowej. Badania zdolności patentowej. ETAPY WYKONYWANIA BADAŃ PATENTOWYCH: Określenie przedmiotu, zakresu i metod badania Wybór źródeł informacji (materiału badawczego) Analiza zebranego materiału i ustalenie wyników analizy Wyprowadzenie wniosków

URZĄD PATENTOWY RP

URZĄD PATENTOWY RP W roku 2009 Urząd Patentowy RP kontynuuje program inicjatyw upamiętniających 90. rocznicę ochrony własności przemysłowej w Polsce oraz ustanowienia Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej i zawodu rzecznika patentowego. W ciągu 90 lat nieprzerwanej działalności Urząd Patentowy RP udzielił ponad 200 tysięcy patentów na wynalazki, zarejestrował ponad 64 tysiące wzorów użytkowych, ponad 14 tysięcy wzorów przemysłowych oraz ponad 220 tysięcy znaków towarowych. Łącznie w tym okresie wpłynęło do Urzędu Patentowego RP około miliona zgłoszeń. Adres Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej 00-950 Warszawa, Al. Niepodległości 188 / 192 www.uprp.pl

URZĄD PATENTOWY RP

NIEUCZCIWA KONKURENCJA

Nieuczciwa konkurencja Działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, naruszające lub zagrażające interesom innego przedsiębiorcy lub klienta. Przykładowo: wprowadzające w błąd oznaczenia, niewolnicze naśladownictwo, przekupstwo, nieuczciwa reklama, ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa. To nie są prawa wyłączne, a czyny niedozwolone.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Art.3 Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami , jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności : wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa , fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług , wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług , naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa , nakłanianie do rozwiązania lub niewykonywania umowy, naśladownictwo produktów , pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie , utrudnianie dostępu do rynku , a także nieuczciwa lub zakazana reklama.

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Art. 13 Czynem nieuczciwej konkurencji jest naśladowanie gotowego produktu polegające na tym, że przy pomocy technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu ( ust.1) Nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji naśladowanie cech funkcjonalnych produktu, w szczególności budowy , konstrukcji i formy zapewniającej jego użyteczność. Jeżeli naśladowanie cech funkcjonalnych gotowego produktu wymaga uwzględnienia jego charakterystycznej formy , co może wprowadzić klientów w błąd, co do tożsamości producenta lub produktu, naśladowca jest zobowiązany odpowiednio oznaczyć produkt (ust.2).

Przykłady Art. 8. Czynem nieuczciwej konkurencji jest opatrywanie towarów lub usług fałszywym lub oszukańczym oznaczeniem geograficznym wskazującym bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach. Użycie przez polskich producentów alkoholu oznaczenia „Rob Roy” dla whisky oraz użycie na etykiecie napisów w języku angielskim (Shat o’Scotch Copyright Glasgow James Douglas 1771, Scott – 1832) Wyrok Sądu Wojewódzkiego z 27 lutego 1996 (IX GC 543/9) Spór o pasztet "Podlaski" Oznaczenie geograficzne może być zarejestrowane jako znak towarowy, jeżeli wskutek długotrwałego używania przez jedną firmę uzyskał tzw. wtórną zdolność odróżniającą jako znak...

Przykłady Za czyn nieuczciwej konkurencji należy uznać wprowadzenie na rynek podróbek markowych towarów, bezprawnie opatrzonych logo przedsiębiorców produkujących oryginalne produkty, nawet wówczas, gdy firma prowadząca sprzedaż takiego towaru nie ponosi za to winy. Zamieszczenie nieprawdziwych informacji o gratisowym, lub częściowo gratisowym, nabyciu produktu w sytuacji gdy klient nabywa go odpłatnie lub po cenie nie zawierającej obniżki jako reklama wprowadzająca w błąd jest czynem nieuczciwej konkurencji.

Proces komercjalizacji wiedzy w szkołach wyższych

Wiedza uczelniana Wiedza Uczelniana może być postrzegana jako: Wiedza niechroniona, wolna od praw własności intelektualnej. Wiedza "wolna" od praw autorskich to taka, która została ogólnie opublikowana bez zastrzeżeń do ochrony. Przykładem takiej wiedzy mogą być informacje techniczne ujęte w podręcznikach bądź to szkolnych bądź akademickich. 2. Wiedza chroniona, zależna od praw własności intelektualnej to: a) Niepublikowana wiedza objęta tajemnica "know - how" - jako jedna z form międzynarodowego transferu wiedzy technicznej zwłaszcza technologii produkcji, nie opatentowanych z różnych powodów. b). Wiedza chroniona jawnie poprzez: - prawa autorskie (programy komputerowe) - prawo własności przemysłowej (wynalazki, wzory przemysłowe/użytkowe) Źródło: http://www.patentmen.pl/roz4.html

Komercjalizacja Wykorzystanie gospodarcze własności intelektualnej Dobra, do których prawa przysługują uczelni można komercjalizować tylko za jej zgodą Upoważnienie do korzystania z własności intelektualnej (licencja)‏ Licencja otwarta – szansa przedsiębiorcy

2. Zasady tworzenia spółek spin-off w Uniwersytecie Jagiellońskim Regulamin w zakresie zarządzania własnością intelektualną na przykładzie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1. Zasady dotyczące własności intelektualnej o ochrony prawnej dóbr intelektualnych w Uniwersytecie Jagiellońskim 2. Zasady tworzenia spółek spin-off w Uniwersytecie Jagiellońskim

Przykłady rozwiązań UJ Co do zasady Uniwersytet nie będzie nabywał praw do utworów naukowych, takich jak artykuły publikowane w specjalistycznych czasopismach, monografie naukowe, rozdziały w naukowych publikacjach zbiorowych, itp. Wyjątkiem od tej reguły objęte są tylko niektóre kategorie utworów, a także utwory, których zbyt wczesna publikacja może uniemożliwić komercjalizację wyników badań.

Przykłady rozwiązań UJ PODZIAŁ ZYSKÓW Z KOMERCJALIZACJI DÓBR INTELEKTUALNYCH strony udział stron Twórca dobra 50 % Wydział, z którego pochodzi twórca 15 % Fundusz wspomagający rozwój dóbr intelektualnych 10 % Budżet centralny UJ 25 %

Za granicą… Niektóre państwa mają szczególne przepisy dotyczące wynalazków uniwersyteckich (Niemcy)‏ Zasada – wynalazki uczelniane „należą” pracodawcy. Podobnie prace studentów. Przychody z praw wyłącznych dzielone wg. Regulaminów wewnętrznych. Np. 1/3 wynalazca, 1/3 uczelnia, 1/3 katedra ETH