Sole w Medycynie

Nazwa sole pochodzi od łacińskiego słowa sal i oznacza wszystkie substancje, których właściwości są podobne do znanej od najdawniejszych czasów soli kamiennej. Sole to liczna grupa związków chemicznych, z którymi człowiek styka się na co dzień. Są one ważnymi składnikami organizmów roślinnych i zwierzęcych oraz przyrody nieożywionej. Ich ogromna pozytywna rola w życiu człowieka jest bezsprzeczna. Są to związki chemiczne będące połączeniem atomów metali z resztą kwasową, gdzie z cząsteczki zasady zostały wyparte grupy wodorotlenowe, a z cząsteczek kwasów atomy wodoru, powstają w trakcie zobojętniania ( neutralizacji) kwasów i zasad, zwykle ciała stałe, elektrolity (zdysocjowane i stopione przewodzą prąd elektryczny), z wyjątkiem soli silnych kwasów i silnych zasad ulegają hydrolizie.

gdzie: M - metal, R - reszta kwasowa, n i m odpowiednie indeksy Substancje zawierającą w cząsteczce kationy metalu i aniony kwasu przyjęto nazywać solą Wzór ogólny MnRm gdzie: M - metal, R - reszta kwasowa, n i m odpowiednie indeksy Przykłady: NaCl , Na2SO4 , K3PO4 , Fe(NO3)3 , CuSO4

Sposoby Otrzymywania Soli Kwas + zasada→ sól + woda HCl + KOH → KCl + H2O Tlenek niemetalu + zasada → sól + woda SO3 + 2NaOH → Na2SO4 + H2O Kwas + metal → sól + wodór (nie dotyczy metali szlachetnych i półszlachetnych) 2HCl + Cd → CdCl2 + H2 Kwas + tlenek metalu → sól + woda HNO3 + MgO → Mg(NO3)2 + H2O Sól + kwas → inna sól + inny kwas NaBr + HCl → NaCl + HBr Sól 1 + sól 2 →sól 3 + sól 4 BaCl2 + Na2SO4 → BaSO4↓ + 2NaCl Sól + zasada → inna sól + inna zasada MgSO4 + 2NaOH → Na2SO4 + Mg(OH)2 (osad)

Metal + niemetal → sól (dotyczy tylko kwasów beztlenowych) Fe + S → FeS Tlenek metalu + tlenek niemetalu → sól (dotyczy tylko soli kwasów tlenowych) CaO + CO2 → CaCO3 Metal + zasada → sól + wodór Zn + 2NaOH → Na2ZnO2 + H2 Wodorotlenek metalu + zasada → sól + woda Al(OH)3 + 3NaOH → Na3AlO3 + 3H2O Tlenek metalu + zasada → sól + woda ZnO + 2NaOH → Na2ZnO2 + H2O Wodorotlenek + tlenek niemetalu → sól + woda Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O

Nazewnictwo Sole kwasu solnego (chlorowodorowego) nazywamy chlorkami KCl - chlorek potasu FeCl2 - chlorek żelaza (II) Sole kwasu siarkowodorowego nazywamy siarczkami Na2S - siarczek sodu Fe2S3 - siarczek żelaza (III) Sole kwasu siarkowego (IV) nazywamy siarczanami (IV) Na2SO3 – siarczan (IV) sodu FeSO3 – siarczan (IV) żelaza (II) Sole kwasu siarkowego (VI) nazywamy siarczanami (VI) CaSO4 – siarczan (VI) wapnia FeSO4 – siarczan (VI) żelaza (II) Sole kwasu węglowego nazywamy węglanami MgCO3 - węglan magnezu K2CO3 - węglan potasu Sole kwasu azotowego (V) nazywamy azotanami (V) Ca(NO3)2 – azotan (V) wapnia KNO3 – azotan (V) potasu Sole kwasu fosforowego (V) nazywamy fosforanami (V) Ca3PO4 – fosforan (V) wapnia AlPO4 – fosforan (V) glinu Uwaga: Jeżeli kation metalu ma tylko jedną wartościowość, to nie podaje się jego wartościowości.

Azotan (V) sodu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny-NaNO3 Nazwa systematyczna- Azotan (V) sodu Nazwy zwyczajowe- Saletra Chilijska lub Saletra Sodowa 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- Występuje w przyrodzie w postaci minerału nitronatrytu w krajach o suchym, gorącym klimacie. Największe jego złoża występują na pustyni Atakama w Chile - stąd nazwa "saletra chilijska". Otrzymywanie- Można go otrzymać działając kwasem azotowym (V) na węglan sodu: Na2CO3 + 2HNO3 → 2NaNO3 + H2O + CO2↑ 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia-Krystaliczne ciało stałe Barwa-Biała Zapach-Bezwonna Rozpuszczalność- 688 g/l (-6°C) w H2O Gęstość-2,26 g/cm3 4.Zastosowanie Do produkcji leków.

Chlorek sodu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- NaCl Nazwa systematyczna- Chlorek sodu Nazwy zwyczajowe- Sól kamienna lub sól kuchenna 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- Na Podkarpaciu, Kujawach. W Wieliczce i Bochni, a także w wodzie morskiej Otrzymywanie- Pozyskuje się ze złóż sposobem górniczym, a ponadto otrzymuje z wody morskiej 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia-Ciało stałe Barwa-Biała Zapach-Bezwonna Rozpuszczalność-35,9 g/100g wody (20°C) Gęstość-2,16 g/cm3 4.Zastosowanie Do roztworów fizjologicznych, do zatrzymywania wody w organizmach, kąpiel w morzu może mieć działanie lecznicze, w przypadku dużego stężenia soli w wodzie morskiej.

Siarczan Magnezu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- MgSO4 Nazwa systematyczna- Siarczan Magnezu Nazwy zwyczajowe- Sól gorzka lub Sól angielska 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- Występuje on w przyrodzie jako minerał epsomit Otrzymywanie- Mg + H2SO4→MgSO4 + H2 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia-Ciało stałe Barwa-Biała Zapach-Bezwonna Rozpuszczalność-(3,6 g w 100g H2O) 4.Zastosowanie Sól tę stosuje się w lecznictwie jako środek przeczyszczający.

Azotan (V) Potasu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- KNO3 Nazwa systematyczna- Azotan (V) Potasu Nazwy zwyczajowe- Saletra potasowa lub Saletra indyjska 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- Występuje w przyrodzie w niewielkich ilościach w postaci minerału nitrokalitu w krajach o suchym, gorącym klimacie, m. in. w Chinach i Indiach. Z tych państw była sprowadzana do Europy, czemu zawdzięcza nazwę "saletra indyjska". Otrzymywanie- Obecnie otrzymuje się ją głównie w reakcji podwójnej wymiany między azotanem sodu i chlorkiem potasu (strąca się najtrudniej rozpuszczalny spośród tych soli chlorek sodu): NaNO 3 + KCl → KNO 3 + NaCl 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia-Ciało stałe Barwa-Biała Zapach-Bezwonna Rozpuszczalność-320g/l (20°C), 2470g/l (100°C) 4.Zastosowanie Przeciwko nadwrażliwości zębów, w żelach do wybielania zębów.

Azotan (V) srebra(I) 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- AgNO3 Nazwa systematyczna- Azotan (V) srebra (I) Nazwy zwyczajowe- z łac. lapis infernalis - kamień piekielny 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- Występuje w postaci krystalicznego białego proszku lub przeźroczystych bezbarwnych kryształów Otrzymywanie- Otrzymuje się go w reakcji kwasu azotowego z metalicznym srebrem: 3Ag + 4HNO3 → 3AgNO3 + NO + 2H2O 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia- Krystaliczne ciało stałe Barwa- Biała Zapach- Bezwonna Rozpuszczalność-0°C wynosi 120g na 100g H2O 4.Zastosowanie Jest stosowany jako antyseptyk czyli środek stosowany w celu odkażenia narzędzi chirurgicznych, ran czy środków opatrunkowych.

Chlorek amonu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- NH4Cl Nazwa systematyczna- Chlorek amonu Nazwy zwyczajowe- salmiak 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- Nie występuje w przyrodzie Otrzymywanie- Salmiak można otrzymać w wyniku bezpośredniej reakcji kwasu solnego i amoniaku: HCl + NH3 → NH4Cl 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia- Ciało stałe Barwa-Biała Zapach- Bezwonna Rozpuszczalność-37,1 g/100g wody (20°C) 4.Zastosowanie Stosowany jak lek na kaszel.

Węglan Magnezu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- MgCO3 Nazwa systematyczna- Trioksowęglan (IV) magnezu Nazwy zwyczajowe-Magnezyt 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie- W naturze występuje głównie pod postacią minerału o nazwie magnezyt Otrzymywanie- Otrzymywany w wyniku reakcji siarczanu (VI) magnezu i węglanu sodu: MgSO4 + Na2CO3 ==> MgCO3 + Na2SO4 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia- Ciało stałe Barwa- Biała Zapach- Bezwonna Rozpuszczalność-ok 1g w 100g wody 4.Zastosowanie Środek odkwaszający i przeczyszczający.

Chlorek potasu 1.Skład Soli Wzór sumaryczny- KCl Nazwa systematyczna- Chlorek potasu Nazwy zwyczajowe- Sylwin 2.Miejsce Występowania i Sposób Otrzymywania Występowanie-- Chlorek potasu występuje w przyrodzie w postaci minerału sylwinu, a także (w formie soli podwójnej) w karnalicie i kainicie. Otrzymywanie- Przez krystalizacje kainitu i karnalitu 3.Właściwości Fizyczne Stan skupienia-Krystaliczne Ciało Stałe Barwa-Biała Zapach-Bezwonna Rozpuszczalność-w temp. 20 °C ok. 34 g/100 g wody Gęstość-1,987 g/cm3 4.Zastosowanie Chlorek potasu jest używany jako lek w niedoborze jonów potasu.