Skuteczne sposoby porozumiewania się Bliżej siebie … Skuteczne sposoby porozumiewania się z własnym dzieckiem    1

Dlaczego tak trudno być rodzicami nastolatka? 1. PROBLEMY DORASTANIA Młodzi ludzie buntują się przeciw dorosłym, a rodzice są pierwszymi dorosłymi, przeciw którym ten bunt jest skierowany. Dzieci w okresie dorastania chcą być traktowane jak dorosłe i nie godzą się z zakazami i ograniczeniami stosowanymi przez rodziców. Taka postawa jest wyrazem naturalnego w tym wieku dążenia do wyodrębnienia się i niezależności, ale najczęściej rodzi konflikty 2

Bliżej siebie… 3

Dlaczego tak trudno być rodzicami nastolatka? RÓWIEŚNICY Dla nastolatków najważniejsza staje się grupa rówieśnicza. Bycie w grupie rodzi konieczność dopasowania się do niej, zyskania akceptacji, czasem za wszelką cenę wbrew temu , czego oczekują dorośli. Często młodzi ludzie darzą większym zaufaniem przyjaciół niż rodziców, dlatego próby ograniczenia im swobody w tym zakresie na ogół kończą się niepowodzeniem . Dla rodziców to trudny test wytrzymałości, cierpliwości i rodzicielskiej miłości. 4

Dlaczego tak trudno być rodzicami nastolatka? TEMPO ŻYCIA Życie codzienne podlega różnorodnym presjom. Dotyczy to zarówno dorosłych , jak i dzieci. Dorastające dzieci również od najmłodszych lat podlegają wyjątkowej presji- oczekuje się od nich osiągnięć w szkole , ładnej sylwetki, sukcesów. Coraz mniej chwil pozostaje na rozmowy i wspólne spędzanie czasu. 5

Czego potrzebują od nas nasze dzieci? Poczucia więzi i przynależności do rodziny. Chcą czuć że są kochane , rozumiane i mogą liczyć na wsparcie rodziców. Potrzebują naszego szacunku, akceptacji, poczucia bezpieczeństwa. Poczucia własnej wartości. Chcą być doceniane, chwalone, chcą mieć pewność że nie zostaną przez nas skrytykowane i odrzucone gdy coś się nie uda. 6

Czego potrzebują od nas nasze dzieci? Wiarygodności. Chcą mieć pewność że jako rodzice zachowujemy się tak jak mówimy, ale także że potrafimy przyznać się do własnych błędów, słabości, niewiedzy. Sprawiedliwego traktowania. Przekonania że rodzice w niejasnych sytuacjach zareagują w oparciu o wnikliwe rozpatrzenie sprawy. Stanowczości w ważnych sprawach. Potrzebują jasno określonych reguł i konsekwencji w ich przestrzeganiu.

Jak być bliżej dziecka? Więź z dzieckiem buduje się od chwili jego narodzin. Bliskość, zaufanie, szczerość – to efekty wieloletniej pracy. Jeżeli jesteśmy na co dzień blisko z dzieckiem, łatwiej nam zauważyć, co je cieszy, co martwi, z czym sobie nie radzi. Kiedy dziecko dorasta, zwykle trudniej nam znaleźć wspólny język, bo zaczyna być inne – czasem dziwnie się ubiera, słucha niezrozumiałej muzyki i coraz bardziej się buntuje w wielu sprawach. Pomimo to staraj się poznawać, rozumieć i akceptować świat młodych.

Rozmowa jest podstawą dobrych kontaktów z dzieckiem, a podstawą rozmowy jest uważne słuchanie.

Staraj się zawsze znaleźć czas na rozmowę. Rozmawiaj ze swoim dzieckiem zawsze, wszędzie i o wszystkim. Im częściej z nim rozmawiasz, tym lepiej poznajesz jego świat, jego oczekiwania, marzenia, problemy. Staraj się zawsze znaleźć czas na rozmowę.

i mądrze mu doradzić. W żadnym wypadku nie bagatelizuj jego problemów. Staraj się zawsze znaleźć czas na rozmowę, gdy dziecko ma problem. Rozmowa pomaga pozbyć się przykrych uczuć. Gdy czuje się bezradne i skrzywdzone, pozwól mu się wygadać, wypłakać, wyzłościć. Postaraj się go zrozumieć i mądrze mu doradzić. W żadnym wypadku nie bagatelizuj jego problemów.

Znajdź też czas, gdy chce się podzielić radością, sukcesem Znajdź też czas, gdy chce się podzielić radością, sukcesem. Okaż swoje zadowolenie, pochwal, spytaj o szczegóły wydarzenia. Nie umniejszaj wagi sukcesu, powiedz jaki jesteś z niego dumny. To mu dodaje wiary w siebie i jest zachęta do osiągania dalszych sukcesów.

Staraj się dostrzegać sygnały, że dziecko Cię potrzebuje Staraj się dostrzegać sygnały, że dziecko Cię potrzebuje. Kiedy ma jakiś problem nie zawsze poprosi Cię o rozmowę. Jeżeli będziesz uważnie je obserwować , to z pewnością dostrzeżesz wszelkie zmiany. Czasem zaczyna Cię unikać, a czasem stara się być blisko, „kręci się” i „czeka”. Zainteresuj się przyjaźnie, pomóż nawiązać rozmowę.

Rozmawiaj na każdy temat, nie unikaj trudnych spraw Rozmawiaj na każdy temat, nie unikaj trudnych spraw. Zadbaj o to, żeby w waszym domu nie było tematów tabu. Rozmawiaj także o tym, czego się obawiasz. Bądź raczej doradcą niż ekspertem.

Warto też pamiętać o kilku ważnych sprawach - Bądź przykładem. Postępuj tak, by być wiarygodnym. Dzieci są dobrymi obserwatorami i łatwo zauważą,gdy robisz tak, jak mówisz. - Wymagaj, ale stawiaj dziecku warunki możliwe do spełnienia. - Bądź konsekwentny, aby dziecko liczyło się z Tobą i wiedziało, że ustalone przez Ciebie normy w ważnych sprawach muszą być respektowane.

-Poznaj przyjaciół i znajomych dziecka -Poznaj przyjaciół i znajomych dziecka. Pamiętaj, że w tym wieku koledzy odgrywają dużą rolę i często mają duży wpływ. - Szanuj prawo dziecka do własnych wyborów, opinii, dysponowania swoim wolnym czasem. Doradzaj, ale nie narzucaj swojej woli.

- Nie bądź nadmiernie opiekuńczy - Nie bądź nadmiernie opiekuńczy. Pozwól dziecku zdobywać doświadczenia; ono uczy się życia przede wszystkim robiąc nowe rzeczy, sprawdzając. Czasem popełnia przy tym błędy,bądź zatem czujny i w porę reaguj.

Jeżeli jakieś zachowanie Twojego dziecka jest dla Ciebie nie do przyjęcia, spróbuj to zmienić. Powiedz mu: - o jakie konkretnie zachowanie Ci chodzi; - jakie uczucia przeżywasz, gdy ono zachowuje się w ten nieakceptowany przez Ciebie sposób; - dlaczego to zachowanie jest twoim zdaniem niewłaściwe, jakiej zmiany oczekujesz

Bariery porozumienia z dzieckiem Brak umiejętności słuchania Prawienie kazań, moralizowanie, zrzędzenie Ciągłe krytykowanie Porównywanie Bagatelizowanie problemów Ocenianie osoby a nie zachowania 19

MODEL POROZUMIEWANIA SIĘ BEZ PRZEMOCY Składa się z czterech elementów opisujących: zachowanie dziecka, nasze uczucia w związku z tym zachowaniem, wskazanie na nasze potrzeby lub konsekwencje jakie my ponosimy w związku z tą sytuacją, a także nasze oczekiwania wobec dziecka. FAKT - „Kiedy widzę/słyszę…” UCZUCIE - „Jestem/czuję…” POTRZEBA - „Bo potrzebuję…” PROŚBA/OCZEKIWANIE - „Chcę, chciałabym…”

WERSJA DLA MŁODSZYCH DZIECI Model porozumienia bez przemocy Przykład: Kiedy chodzisz bez kapci (opis zachowania dziecka), jestem zła (uczucie), ponieważ potem nie mogę doprać skarpetek (konsekwencje dla mnie), oczekuję, że założysz kapcie (moja prośba). WERSJA DLA MŁODSZYCH DZIECI U – mówimy o swoich odczuciach (smuci, martwi, niepokoi) F – nazywamy sytuacje – fakt O – mówimy o swoich oczekiwaniach

Bliżej siebie... dalej od uzależnień

Sygnały , które powinny nas niepokoić Masz prawo sądzić, że z dzieckiem dzieje się coś niedobrego , gdy zauważysz kilka z wymienionych niżej objawów równocześnie ZACHOWANIE DZIECKA Nagłe zmiany nastroju i aktywności (okresy wzmożonego ożywienia, zmęczenia , ospałości) Spadek zainteresowań ulubionymi zajęciami Wagary, spadek ocen w szkole Konflikty z nauczycielami Napady złości, agresja Nagła zmiana grona kolegów Kłamstwa, kradzieże Wypowiedzi aprobujące narkotyki

Sygnały , które powinny nas niepokoić WYGLĄD ZEWNĘTRZNY Nowy styl ubierania się Przekrwione oczy, nienaturalnie zwężone, rozszerzone źrenice Słodkawa woń oddechu, włosów, ubrania, zapachu alkoholu, nikotyny, kleju , chemikaliów Spadek masy ciała Częste przeziębienia, przewlekły katar, krwawienie z nosa, bóle w różnych częściach ciała Zaburzenia pamięci i toku myślenia Brak zainteresowania swoim wyglądem i nieprzestrzeganie zasad higieny

Co robić gdy okaże się, ze chodzi o używanie substancji Gdy masz pewność , ze chodzi o narkotyki, alkohol, papierosy- zacznij działać , bo problem sam się nie rozwiąże Nie działaj pod wpływem emocji, nie rozpoczynaj rozmowy gdy dziecko jest odurzone. Przygotuj się do rozmowy, zadbaj o to aby każde z was miało czas na te rozmowę Wysłuchaj co dziecko ma do powiedzenia na swoją obronę, ale nie daj się zwieść łatwym tłumaczeniom ( np. że to narkotyk, alkohol,papieros kolegi, nie daj się przekonać ze teraz taka moda i wszyscy piją, biorą,palą) Jeżeli zbadasz , że był to incydent- daj mu szansę, nie traktuj jak narkomana, alkoholika ,porozmawiaj o konsekwencjach i zagrożeniach z powodu używania narkotyków, alkoholu, nikotyny a także na temat presji grupy rówieśniczej, ustalcie nowe reguły i zastosuj zasadę „ograniczonego zaufania”, dopóki nie upewnisz się ze wszystko jest w porządku. Jeżeli upewnisz się , że dziecko ma już problem z powodu narkotyków, alkoholu czy nikotyny skorzystaj z pomocy specjalistów. Nie chroń dziecka przed konsekwencjami jego zachowań nie usprawiedliwiaj nieobecności , nie tłumacz dziecka przed nauczycielami, znajomymi i rodziną- ono musi czuć że coś traci. Nie wstydź się i nie ukrywaj za wszelką cenę tego problemu- to przecież może się zdarzyć w każdej rodzinie .

Jak wygląda sytuacja prawna dziecka? Posiadanie narkotyków, częstowanie nimi innych osób, handel narkotykami to przestępstwa dziecko (jeśli ukończyło 13 lat) będzie traktowane jako nieletni sprawca czynu karalnego Instytucje państwowe i organizacje społeczne, które w związku ze swą działalnością dowiedziały się o popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o tym sąd rodzinny lub Policję oraz przedsięwziąć czynności niecierpiące zwłoki, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów popełnienia czynu (art. 4 § 3 upn) szkoła jest zobowiązana powiadomić Policję / Sąd rodzinny o podejrzeniu popełnienia czynu karalnego

Gdzie szukać pomocy? - Młodzieżowy Ośrodek Terapii i Readaptacji ETAP- Białystok , ul. Włókiennicza 7, tel 85 744 52 24 Punkt konsultacyjny MONAR – Białystok, ul. Berlinga, tel 85 651 65 64 Poradnia Leczenia Uzależnień od substancji psychoaktywnych- Suwałki, ul. Waryńskiego 39 b, tel 87 567 21 03 Wojewódzki Ośrodek Profilaktyki i Terapii Uzależnień- Łomża, ul. Rybaki 3, tel 86 216 69 30 Młodzieżowy Punkt Konsultacji i Terapii- Augustów, Al..Wyszyńskiego 3a, tel 87 643 28 16 0801-199-990 Ogólnopolski Telefon Zaufania Poradnie Psychologiczno - Pedagogiczne

CZYM DZIECKO ŻYJE, TEGO SIĘ NAUCZY Jeśli dziecko żyje w atmosferze akceptacji i przyjaźni,  uczy się tego, jak znaleźć miłość w świecie. Jeśli dziecko żyje w atmosferze aprobaty,  uczy się lubić siebie. Jeśli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa, uczy się ufności. Jeśli dziecko żyje w atmosferze uczciwości, uczy się sprawiedliwości. Jeśli dziecko jest akceptowane i chwalone,  uczy się doceniać innych. Jeśli dziecko żyje w atmosferze zachęty, uczy się ufności.

Jeśli dziecko żyje w atmosferze tolerancji, uczy się bycia cierpliwym Jeśli dziecko żyje w atmosferze tolerancji, uczy się bycia cierpliwym. Jeśli dziecko jest zawstydzane, uczy się poczucia winy. Jeśli dziecko musi znosić kpiny, uczy się nieśmiałości. Jeśli dziecko doświadcza wrogości, uczy się walczyć. Jeśli dziecko żyje w atmosferze krytyki, uczy się potępiać. Jeśli dziecku brak emocjonalnego kontaktu z rodzicami, uczy się samotności i obojętności. Jeśli dziecku brak ciepła i miłości rodziców, uczy się chłodu i obojętności wobec innych ludzi. Autor - nieznany, Los Angeles 1991 rok

Dziękujemy za uwagę 30