Autor: Oliwia Żochowska Krajobraz Tundry Autor: Oliwia Żochowska

Spis Treści 1. Informacje Ogólne 2. Warunki Klimatyczne 3. Roślinność Tundry 4. Zwierzęta Tundry 5. Mieszkańcy Tundry 6. Zorza Polarna – Niezwykłe Zjawisko 7. Krajobraz Zimowy 8. Krajobraz Letni

Informacje Ogólne Tundra – jest położona na północ od tajgi bezleśne zbiorowisko roślinności w zimnym klimacie strefy arktycznej i subarktycznej. Charakteryzuje się występowaniem gleb tundrowych, stale zamarzniętym podglebiem i bardzo niską pokrywą roślinną, zdominowaną przez mchy i porosty. Wyróżnia się 4 podstawowe typy tundry: lasotundra, tundra krzewinkowa, tundra mszysto-porostowa, tundra arktyczna. Na obszarach górskich ponadto występuje tundra górska.

Warunki Klimatyczne Lato jest tu krótkie i chłodne, ponieważ Słońce znajduje się nisko nad widnokręgiem i słabo ogrzewa powierzchnię ziemi. Temperatura powietrza nie przekracza 15 stopni C nawet podczas dnia polarnego. Zima jest długa i bardzo mroźna. Podczas nocy polarnej temperatura powietrza spada nawet do – 50 stopni C. Zarówno latem, jak i zimą wieje bardzo silny, zimny wiatr i występują opady. Latem opady są niewielkie, ale i tak obfitsze niż zimą. W zależności od pory roku mają postać mżawki lub śniegu. Podobnie jak w tajdze, w tundrze, w tundrze też występuje wieloletnia zmarzlina, która rozmraża latem do głębokości zaledwie pół metra. Woda z topniejącego śniegu i lodu nie może wsiąknąć w głąb zmarzniętego gruntu ani wyparować, gdyż w niskiej temperaturze parowanie jest bardzo ograniczone. Dlatego tworzą się rozległe bagna i liczne płytkie jeziora.

Roślinność Tundry Skrajnie niska temperatura podczas długiej zimy, cienka warstwa rozmarzającej gleby podczas krótkiego lata, a także zimny i porywisty wiatr to czynniki, które sprawiają, że tundra jest obszarem bezleśnym. Nielicznymi drzewami, jakie można tu spotkać, są karłowate wierzby i brzozy. Mają one długie, płożące się po ziemi gałęzie i płytki system korzeniowy, którego rozwój ogranicza wieloletnia zmarzlina. W tundrze rosną głównie porosty oraz mchy i inne rośliny, które osiągają najwyżej 50 cm wysokości. Są to przede wszystkim trawy, a także krzewinki o małych, często przez cały rok zielonych liściach, takie jak borówka i bażyna. Niewielka wysokość roślin tundry jest ich zaletą. Nie uszkadza ich wiatr, mogą wykorzystywać ciepło wysyłane przez nagrzany od słońca grunt. Zimą nawet cienka warstwa śniegu całkiem je przykrywa, chroniąc przed silnym mrozem. Do najbardziej znanych „Roślin poduszkowych” należy skalnica.

Zwierzęta Tundry Z nadejściem lata w tundrze, podobnie jak w tajdze, po rozmarznięciu wierzchniej warstwy wieloletniej zmarzliny powstają rozległe bagna, nad którymi unoszą się miliony owadów, w tym komarów i meszek. Bogactwo pożywienia przyciąga ptaki owadożerne, które przylatują tu z południa, by założyć gniazda i wychować pisklęta. Długi dzień polarny wydłuża czas łowów, dlatego wykarmienie ptasiego potomstwa nie stanowi problemu. Wraz z nadejściem zimy większość ptaków odlatuje na południe. Podobnie postępują niektóre ssaki, np. renifery. Przebywają w tundrze tylko latem, kiedy jest ona dla nich pastwiskiem bogatym w pożywienie. Gdy nadchodzi zima powracają do tajgi. Wśród zwierząt, które żyją w tundrze cały rok, są pojedyncze gatunki ptaków, m. in. sowy śnieżne i pardwy górskie, oraz kilka gatunków ssaków. Nie ma tu przedstawicieli płazów i gadów. Najliczniejszymi ssakami są lemingi. Stanowią one pożywienie dla ptaków drapieżnych m. in. myszołowów i sów oraz ssaków: gronostajów, lisów polarnych, łasic i wilków.

Mieszkańcy Tundry Strefa tundry jest prawie zupełnie pozbawiona ludzkich osiedli. Rdzenni mieszkańcy tundry są myśliwymi i rybakami. Należą do nich północnoamerykańscy Eskimosi. Jeszcze do niedawna wędrowali po wybrzeżach Oceanu Arktycznego, polując na ssaki morskie (foki, wieloryby), łowiąc ryby. Mieszkali w domkach ze śniegu i lodu, zwanych igloo. Przedmioty codziennego użytku wykonywali z kości i skór zwierząt. To oni pierwsi zbudowali kajak, który stał się sprzętem sportowym używanym na całym świecie. Obecnie życie Eskimosów się zmieniło. Z igloo, w których panowała temperatura około 0 °C, przenieśli się do ogrzewanych domów. Nadal zajmują się rybołówstwem, ale do połowów używają nowoczesnego sprzętu. Pracują także w zakładach rybnych, są przewodnikami wycieczek, organizują biegi narciarskie dla turystów i wyrabiają pamiątki. Na Alasce wielu znalazło zatrudnienie przy wydobyciu ropy naftowej.

Zorza polarna – Niezwykłe Zjawisko Powstawanie zjawiska związane jest z przepływem prądu w jonosferze na wysokości około 100 km ponad powierzchnią Ziemi, w obszarze przenikania pasów radiacyjnych i górnej atmosfery ziemskiej. Słońce stale emituje strumień naładowanych cząstek, czyli wiatr słoneczny. Podczas rozbłysków Słońce wyrzuca większe ilości takich cząstek; należą do nich protony o energiach do 1 GeV oraz elektrony o kilka rzędów wielkości mniejszej energii (co wynika z mniejszej masy spoczynkowej tych cząstek). W pobliżu Ziemi tory lotu tych cząstek są w większości odchylane przez ziemskie pole magnetyczne. Schwytane przez ziemską magnetosferę cząstki poruszają się po torze o kształcie helisy wzdłuż linii pola magnetycznego łączących obydwa ziemskie bieguny magnetyczne, powodując wzbudzenia atomów w obszarze polarnym, a skutkiem tego świecenie zorzowe. Atmosfera na dużych wysokościach jest zjonizowana i rozrzedzona, co jest przyczyną także emisji linii wzbronionych. Świecenie zorzowe tworzy ponad 270 linii emisyjnych, głównie tlenu i azotu. Wiatr słoneczny tworzą emitowane stale przez Słońce protony i elektrony o mniejszych prędkościach, a zatem i energiach, również wtedy, gdy na Słońcu nie obserwuje się plam. Także te są pułapkowane przez ziemskie pasy radiacyjne, ale ze względu na mniejsze energie nie wzbudzają tak intensywnie plazmy jonosferycznej, jak cząstki emitowane podczas rozbłysków i nie powodują większych zórz. Cząstki elementarne z rozbłysków są wysokoenergetyczną fazą wiatru słonecznego. Z powodu różniącego się ładunku protonu i elektronu obiegają Ziemię w przeciwnych kierunkach wytwarzając różnicę potencjału na krańcach magnetosfery (około 40 kV), która może się zmieniać po rozbłyskach i powodować indukcyjne przepływy prądu elektrycznego w jonosferze. Z tego powodu zorze bywają widywane częściej przed lokalną północą niż nad ranem.

Krajobraz Zimowy

Krajobraz Letni