ŚWIĘTOKRZYSKI STRÓJ LUDOWY

Strój męski składał się z: Koszuli Kamizelki Sukmany Spodni Butów Czapki

Strój damski składał się z: Koszuli Gorsetu Spódnicy Zapaski Zapaski naramiennej Chusty Butów Korali

Charakterystyka stroju męskiego- koszula. Szyte z bielonego samodziału. Początkowe noszone na spodniach. Były długie, nie miały kołnierza, związywano je tasiemką zwaną rzeszotką

Koszula. Na początku XX wieku koszule skrócono. Zaczęto je wpuszczać w spodnie. Pojawiły się kołnierzyki, guziki i mankiety. Zdobienia z haftu płaskiego urozmaicono haftem krzyżykowym.

Kamizelka- lejbik. Zakładana bezpośrednio na koszulę. Była krótka, wełniana. Miała prosty krój, niewielkie wycięcie przy szyi. Zapinana na guziki.

Sukmana. Była szyta z grubego sukna samodziałowego. Miała kontuszowy krój: wcięcie w pasie, rozkloszowany dół i stojący kołnierz. Miała jedną skośną klapkę, nazywaną siekaczem.

Sukmana. Klapka ozdobiona była czerwoną aplikacją i niebieskim sznurkiem. Rzadziej noszono sukmany z dwiema klapkami. Przody i mankiety zdobił szamerunek z ręcznie wyplatanych kolorowych sznurków. Sukmanę nosili żonaci gospodarze.

Spodnie. Latem noszono spodnie lniane, świąteczne . Były farbowane na granatowo lub czarno. Spodnie na zimę szyto z samodziału wełnianego. Świąteczne były białe. Codzienne z sukna, z którego szyto sukmany, brązowego lub czarnego. Spodnie wpuszczano w buty z cholewami.

Buty. Wyróżniały się sztywną cholewą i wysokim obcasem. Karbowane w okolicy kostki w harmonijkę złożoną z kilku fałd . Odświętne buty szyto z dobrej skóry Były też wykonywane z miękkiej skóry bydlęcej zwanej juchtem.

Czapka. W XIX wieku była nią rogatywka, szyta z czterech klinów sukna samodziałowego i otoczona czarnym barankiem. Latem był to słomiany kapelusz przystrojony wstążką. Od XX wieku jest to niska, okrągła czapka z lakierowanym daszkiem, nazywana maciejówką.

Charakterystyka stroju damskiego- koszula. Biała, płócienna. Pierwsze nie miały kołnierzyka, tylko oszewkę. Z czasem pojawił się wykładany kołnierzyk i mankiety przy rękawach.

Koszula. Koszule zdobiono haftem początkowo, białym angielskim, który nazywano na Kielecczyźnie okrągłym, później wprowadzono haft krzyżykowy, przeważnie czerwono-niebieski o motywach geometrycznych.

Gorset. Był krótki, sięgał do pasa, tylko drobne zakładki baskinki przykrywały spódnicę. Szyty z cienkiej wełenki w ciemnym kolorze. Przód gorsetu zdobił haft oraz wstążka używana do sznurowania.

Spódnica. Pasiaste lub jednokolorowe spódnice szyto początkowo z samodziałów . Późniejsze z lekkiej wełenki. Najczęściej były w kolorze czerwonym i czarnym.

Spódnica. Układano je w drobne fałdki. Dolną krawędź podszywano wełnianą taśmą zwaną szczoteczką i drobnym sznureczkiem kręconym z wełny.

Zapaska naramienna. Była w odcieniach czerwieni z podłużnymi czarnymi prążkami o różnej szerokości i gęstości. Zapaski pasiaste zakładano do spódnic samodziałowych w paski lub gładkich.

Zapaska. Pełniła rolę fartucha. Była biała, płócienna. Bogato zdobiona rozszyciami z koronki, haftem ażurowym i białym haftem angielskim.

Chusta. Wykonane były z wełny. Czerwone lub zielone w kolorowe kwiaty, miały wszystkie boki wykończone plecioną siateczką i frędzlami. Wiązano je do tyłu w luźny węzeł. Panny po bokach przypinały dla ozdoby kwiaty, a mężatki zakładały pod chusty siatkowe czepce.

Buty. Były to skórzane trzewiki z długą cholewą. Miały kolor czarny lub brązowy. Cholewa była sznurowana.

Korale. Zazwyczaj noszono kilka sznurów, przywiązując do najdłuższego medalik, krzyżyk lub błyskotki. Wykonane były z prawdziwych korali lub ich imitacji. Miały kolor czerwony.

Źródła: Leksykon stroju świętokrzyskiego- www.polalech.pl

KONIEC