Farmakoterapia lęku i pobudzenia psychoruchowego w stomatologii. Lek. Melania Mikołajczyk Klinika Chorób Wewnętrznych, Diabetologii i Farmakologii Klinicznej UM w Łodzi

Lęk -definicja Zaburzenie emocjonalne występujące w postaci przewlekłej lub okresowo nasilającej się, a także w postaci gwałtownych napadów; przeżywany jest w sytuacjach ocenianych jako bolesne, groźne lub przykre, a także zakłócających ogólne samopoczucie pacjenta i relacje społeczne

Fobia-definicja Szczególny rodzaj lęku , który pojawia się jako intensywny irracjonalny strach przed konkretnymi przedmiotami lub sytuacjami, poziom lęku jest nieproporcjonalnie wysoki w stosunku do rzeczywistego niebezpieczeństwa W stomatologii mówimy o szczególnym rodzaju fobii – dentofobii

Lęk obejmuje triadę objawów: Psychiczne (uczucie napięcia, niepokoju, skrępowania, poczucia zagrożenia) Behawioralne (niepokój manipulacyjny, lokomocyjny, drżenie rąk) Wegetatywno-somatyczne (rozszerzenie źrenic, suchość błon śluzowych, potliwość, przyspieszenie oddechu, akcji serca, wzmożona perystaltyka jelit, parcie na mocz)

Źródła dentofobii złe doświadczenia stomatologiczne poczucie bezsilności obawa przed bólem strach przed igłą strach przed wiertłem hałas turbiny zapach środków stomatologicznych

Terapia lęku w praktyce stomatologicznej Leki ziołowe Hydroksyzyna Pochodne benzodwuazepin Barbiturany Neuroleptyki (leki przeciwpsychotyczne)

Ad 1. Najczęściej stosowane leki ziołowe o łagodnym działaniu uspakajającym (premedykacja): KALMS - tabl. (kozłek lekarski, proszek chmielowy, wyciąg z korzenia goryczki, sacharoza, dwutlenek tytanu) MELISAL, MELISSED – syrop uspokajający przeznaczony głównie dla dzieci (ziele melisy, ziele dziurawca, kwiatostan głogu, kwiatostan lipy, koszyczki rumianku, korzeń arcydzięgla) NEOSPASMOL – krople zawierające wyciągi etanolowe z korzenia kozłka oraz z owoców głogu NERVOMIX – kaps. (korzeń kozłka lekarskiego, szyszki chmielowe, liść melisy, ziele diurawca) NERVOSOL – nalewka zawierająca wyciągi z korzenia arcydzięgla, szyszek chmielu, ziela melisy, kwiatu lawendy, korzenia kozłka PERSEN – draż. (wyciąg z korzenia kozłka lekarskiego, ziele melisy, liście mięty pieprzowej)

cd. TABLETKI USPOKAJAJĄCE – tabl. (liście melisy, ziele serdecznika, korzeń kozłka lekarskiego, szyszki chmielu) VALDISPERT – draż. (suchy wyciąg z korzenia kozłka lekarskiego) VALIRAN – krople (wyciąg etanolowy z szyszek chmielu, ziela melisy, kwiatku nagietka, liści mięty) VALUSED – nalewka zawierająca wyciągi z ziela mączennicy, z szyszek chmielu i korzenia kozłka

Ad.2 Hydroksyzyna Nieselektywny antgonista receptorów histaminowych, dodatkowo działa depresyjnie na OUN Działania niepożądane: Zawroty głowy Senność Pobudzenie patologiczne Tachykardia Reakcje alergiczne Zaburzenia krzepnięcia Lek bezpieczny, można go stosować nawet u dzieci < 6r.ż.

Ad.3 Pochodne benzodwuazepin Najskuteczniejsze w napadach lęku Miejsce działania: OUN gł. układ limbiczny i podwzgórze, czyli struktury regulujące czynności emocjonalne Mechanizm działania: modulują receptor GABA-ergiczny, co powoduje zwiększenie powinowadztwa tegoo receptora do kwasu γ –aminomasłowego, który jest endogennym neuroprzekaźnikiem hamującym

Przykłady : Oksazepam Temazepam Chlordiazepoksyd Medazepam Bromazepam Alprazolam Midazolam droga podania p.o. Diazepam Klobazam Klonazepam droga podania i.v./i.m.

Działania niepożądane: Senność Zaburzenia koncentracji Niepamięć wsteczna Zaburzenia myślenia Niepokój ruchowy Wzrost pobudliwości Reakcje alergiczne Zaburzenia widzenia Zaburzenia ze strony układu oddechowego i sercowo naczyniowego (po dużych dawkach) Antidotum: flumazenil <Anexate>

Ad.4 Barbiturany Praktycznie nie stosowane, wyparte przez benzodwuazepiny Miejsce działania: OUN Mechanizm działania: bezpośrednio wpływają na receptor GABA-ergiczny (działanie niezależne od obecności kwasu γ –aminomasłowego Działania niepożądane: podobne jak po benzodwuazepinach, jednak wyższe ryzyko wystąpienia i stopień nasilenia działań niepożądanych

Ad.5 Neuroleptyki (leki przeciwpsychotyczne) Zastosowanie: doraźne, w celu uspokojenia pacjenta, droga pozajelitowa Haloperidol <Haloperidol WZF> 2-10mg i.m. Droperidol <Droperidol> 25mg i.m. Chlorpromazyna <Fenactil> 25-50mg i.m. Działania niepożądane: Nadmierna senność Zespół parkinsonowski: dyskinezy, kurcze rąk, stóp Objawy cholinolityczne: suchość w jamie ustnej, zaburzenia akomodacji, gorąca i suchha skóra, zatrzymanie perystaltyki, trudności w oddawaniu moczu

Po zastosowaniu u pacjenta leku uspokajającego należy go pouczyć, by nie prowadził pojazdów i nie obsługiwał urządzeń mechanicznych!