W Y K Ł A D P I Ą T Y PRAWO KARNE

PRAWO KARNE zespół norm prawnych określających przestępstwa, grożące za nie kary, zasady odpowiedzialności przestępców oraz reguły wykonania kary PRZESTĘPSTWO – CZYN NIEDOZWOLONY Z PUNKTU WIDZENIA PRAWA KARNEGO KARA – SANKCJA ZA POPEŁNIENIE CZYNU NIEDOZWOLONEGO ODPOWIEDZIALNOŚĆ – ODNOSI SIĘ DO STOPNIA WINY EGZEKUCJA WYROKU – UZALEŻNIONA JEST OD CHARAKTERU SANKCJI

NULLUM CRIMEN SINE LEGE NULLUM CRIMEN SINE CULPA ZASADY PRAWA KARNEGO NULLUM CRIMEN SINE LEGE NULLA POENA SINE LEGE NULLUM CRIMEN SINE CULPA LEX RETRO NON AGIT

ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO W STANACH ZJEDNOCZONYCH istnieje prawo karne federalne i prawo karne stanowe przepisy federalne zapisane są w United States Code oraz w orzeczeniach sądów federalnych przepisy stanowe zapisane są w kodeksach karnych oraz w orzeczeniach sądów stanowych niektóre zasady związane z prawem karnym zapisane są w Konstytucji federalnej: * Artykuł III * Poprawka IV i Poprawka VIII Sąd Najwyższy określa granice prawa karnego w U.S.A.

ZNAMIONA PRZESTĘPSTWA musi obowiązywać prawo zakazujące określonego czynu (działania lub zaniechania) musi wystąpić wina, czyli świadomość sprawcy, że jego czyn jest szkodliwy i niebezpieczny rezultatem czynu niedozwolonego jest szkoda (krzywda), czyli naruszenie dóbr i wartości chronionych przez prawo prawo musi określać sankcje za czyn niedozwolony

czyny, za które grozi kara do roku pozbawienia wolności i kary lżejsze PRZESTĘPSTWO ZBRODNIA (felony) czyny zagrożone karą roku pozbawienia wolności lub wyższą zabójstwo napaść z bronią w ręku akt terrorystyczny WYSTĘPEK (misdemeanor) czyny, za które grozi kara do roku pozbawienia wolności i kary lżejsze drobna kradzież akt wandalizmu napaść (mała szkodliwość)

osoba nie była świadoma, że popełnia czyn zabroniony przez prawo karne PRZESTĘPSTWO UMYŚLNE (intentional) osoba była świadoma, że popełnia czyn zabroniony przez prawo karne zamiar świadomość brak elementów wyłączających umyślność NIEUMYŚLNE (unintentional) osoba nie była świadoma, że popełnia czyn zabroniony przez prawo karne niepoczytalność zaniedbanie

BRAK WYSTĘPOWANIA ELEMENTU FEDERALNEGO PRZESTĘPSTWO FEDERALNE WYSTĘPUJE ELEMENT FEDERALNY ZDRADA STANU TERRORYZM, NARKOTYKI* DEFRAUDACJA, PRZEKUPSTWO VIOLENT CRIMES URZĘDNIK FEDERALNY MIENIE FEDERALNE PRZECIW ŚRODOWISKU DIVERSITY JURISDICTION STANOWE BRAK WYSTĘPOWANIA ELEMENTU FEDERALNEGO POPEŁNIONE NA TERENIE STANU WIĘKSZOŚĆ PRZESTĘPSTW (ZABÓJSTWO, KRADZIEŻ, NAPAŚĆ) ZŁOŻONOŚĆ JURYSDYKCYJNA

PRZESTĘPSTWO PRZECIW OSOBIE PRZECIW MIENIU PRZECIW MORALNOŚCI zabójstwo gwałt porwanie PRZECIW MIENIU kradzież, włamanie akt wandalizmu porwanie dla okupu PRZECIW MORALNOŚCI prostytucja narkomania hazard

STADIA PRZESTĘPSTWA PRZYGOTOWANIE – stworzenie warunków do popełnienia przestępstwa, prawie zawsze niekaralne USIŁOWANIE – zamiar popełnienia przestępstwa, karalne tylko przy przestępstwach umyślnych, istnieje usiłowanie udolne i nieudolne DOKONANIE – zawsze karalne, chyba że istnieją przesłanki odstąpienia od karalności

ORGANA DOCHODZENIOWO-ŚLEDCZE FEDERALNE: POLICJA (FEDERALNE BIURO ŚLEDCZE) PROKURATURA (DEPARTAMENT SPRAWIEDLIWOŚCI) STANOWE: POLICJA (STATE, COUNTY, MUNICIPAL) PROKURATURA (PROKURATOR STANOWY)

SĄD NAJWYŻSZY – CASELAW (I) Mapp v. Ohio (1961) – exclusionary rule Gideon v. Wainwright (1963) – prawo do obrońcy z urzędu Miranda v. Arizona (1966) – prawa Mirandy Katz v. United States (1967) – zakładanie podsłuchu Berghuis v. Thompkins (2010) – prawo do milczenia Padilla v. Kentucky (2010) - deportacja

KARY ZASADNICZE DODATKOWE ARESZT GRZYWNA OGRANICZENIE WOLNOŚCI POZBAWIENIE WOLNOŚCI KARA ŚMIERCI DODATKOWE POZBAWIENIE PRAW PUBLICZNYCH POZBAWIENIE PRAW RODZICIELSKICH ZAKAZ WYKONYWANIA ZAWODU / STANOWISK ZAKAZ PROWADZENIA POJAZDÓW PRZEPADEK RZECZY

NAJWYŻSZY WYMIAR KARY (capital punishment, death penalty) KARA SMIERCI W U.S.A. NAJWYŻSZY WYMIAR KARY (capital punishment, death penalty) geneza: angielski system prawa karnego początkowo wymierzana za zbrodnie i zabójstwa proces znoszenia kary śmierci (Michigan 1847) lata wojny secesyjnej - arbitralność lata 30-te do lat 60-tych XX wieku: nierówne traktowanie oskarżonych (rasa) reakcja Sądu Najwyższego i orzeczenie Furman v. Georgia (1972) Gregg v. Georgia (1976) – decentralizacja współcześnie: zdecydowana większość stanów oraz federacja dopuszczają karę śmierci

KARA ŚMIERCI – CASELAW (II) XIX wiek: brak ograniczeń wiekowych Francis v. Resweber (1947) – double jeopardy Thompson v. Oklahoma (1988) – 16 lat Atkins v. Virginia (2002) – choroba psychiczna przeszkodą Roper v. Simmons (2005) – 18 lat Baze v. Rees (2008) - zastrzyk

SYSTEM WIĘZIENNICTWA nadzór nad federalnym systemem więziennictwa FEDERAL BUREAU OF PRISONS: część Departamentu Sprawiedliwości nadzór nad federalnym systemem więziennictwa nie ma jurysdykcji nad więzieniami stanowymi i więzieniami hrabstw ponad sto instytucji obecnie ponad 2,2 mln więźniów w całych Stanach Zjednoczonych najbardziej ‘surowe’ więzienie federalne to kompleks we Florence, CL (najsłynniejsi penitencjariusze to m.in. Theodore Kaczynski, terroryści związani z atakami na WTC’93 i Oklahoma City’95)

SYSTEM PENITENCJARNY – CASELAW (III) Bell v. Wolfish (1989) – judicial review systemu penitencjarnego Farmer v. Brennan (1994) – reakcje na zagrożenia zdrowia więźniów Hamdi v. Rumsfeld (2004) – status więźniów Guantanamo Boumediene v. Bush (2008) – status więźniów Guantanamo Brown v. Plata (2011) – due process of law więźniów