Leonardo da Vinci

Zajęcia Leonarda Leonardo da Vinci jest uważany za największego geniusza epoki renesansu. Był malarzem, rzeźbiarzem, architektem, inżynierem, uczonym i myślicielem. Namalował obrazy, które uchodzą za jedne z najsłynniejszych na świecie. Prowadził badania przyrodnicze, projektował budowle, dokonywał odkryć i wynalazków. Wymyślił np. maszynę do latania, dźwig, czołg i rower. Zasłynął także jako autor traktatów o malarstwie, architekturze, optyce czy mechanice. Kogoś o tak wielu zdolnościach i zainteresowaniach nazywamy dziś człowiekiem renesansu.

Życiorys Leonarda da Vinci Leonardo da Vinci urodził się w 1452 roku we Florencji. W swoim rodzinnym mieście kształcił się w zakresie malarstwa, rzeźby, a także nauk technicznych i matematycznych. W 1482 roku opuścił rodzinne strony i udał się do Mediolanu, gdzie podjął służbę jako malarz i inżynier na dworze książęcym. Podczas pobytu w Mediolanie artysta stworzył arcydzieła malarskie, m.in. „Damę z gronostajem”, „Madonnę w grocie skalnej” i „Ostatnią Wieczerzę”. Oddawał się w tym czasie także badaniom naukowym m.in. z zakresu anatomii człowieka. W jedynym doprowadzonym przez niego do końca studium poświęconym temu zagadnieniu znajduje się szkic przedstawiający męską postać wrysowaną w koło i kwadrat. Da Vinci szkic ten uzupełnił objaśnieniami dotyczącymi proporcji ludzkiego ciała. W 1500 roku da Vinci powrócił do Florencji. Tutaj namalował portret „Mona Liza” i kontynuował badania naukowe – przeprowadzał sekcje zwłok, obserwował loty ptaków, analizował właściwości fizyczne wody. Od roku 1506 ponownie przebywał w Mediolanie, gdzie prowadził prace nad obrazami „Święta Anna Samotrzecia” i drugą wersją obrazu „Madonna w grocie skalnej”, ale najwięcej czasu poświęcał dalszym badaniom naukowym z zakresu anatomii. W 1513 roku da Vinci wyjechał do Rzymu. Zajmował się tam głównie projektami inżynierskimi. Od 1516 roku przebywał we Francji, zaproszony przez króla Franciszka I. Artysta przeżył tam swoje ostatnie lata, skupiając się na opracowywaniu notatek naukowych i redagowaniu traktatów o malarstwie i anatomii. Zmarł w 1519 roku.

Projekty i wynalazki O tym, jak wszechstronna była wyobraźnia twórcza da Vinci, świadczą pozostawione przez niego szkice projektów i wynalazków. Nie wywarły one jednak większego wpływu na rozwój techniki, gdyż rezultatów swoich przemyśleń da Vinci nigdy nie publikował.

Maszyna do latania Leonardo da Vinci ze szczególną uwagą pracował nad wieloma wariantami maszyny do latania. Początkowo zakładał, że maszyna taka może być napędzana siłą ludzkich mięśni. Projektował modele, w których miały być wykorzystane specjalne mechanizmy napędowe. Konstrukcję skrzydeł wzorował na budowie skrzydeł ptaków. Przewidywał, że poszczególne części szkieletu maszyny mogą być połączone za pomocą metalowych okuć. Uznał następnie, że lepsze do tego celu będą lżejsze materiały: elastyczne drewno, trzcina i skóra. Wyniki późniejszych obserwacji lotu ptaków oraz kolejne projekty nasunęły mu wniosek, że można wznieść się w powietrze za pomocą maszyny z nieruchomymi skrzydłami, wykorzystując wiatr i prądy powietrzne.

Rower Jednym z ciekawych wynalazków da Vinci był rower. Projekt z 1493 roku przedstawiał drewniany pojazd złożony z dwóch jednakowej wielkości kół ze szprychami, kierownicy, mechanizmu napędzającego (korbowego), łańcucha i zębatki. Rysunek ten nie był nikomu znany przez setki lat i nie miał wpływu na powstanie późniejszej konstrukcji takiego pojazdu, wypracowanej przez kilku wynalazców w XIX wieku. Projekt ten odnaleziono wśród notatek Leonarda da Vinci w 1974 roku. Ponieważ rysunek jest wykonany niedokładnie, niektórzy badacze przypuszczają, że został on sporządzony przez jednego z asystentów mistrza. Jednak sam pomysł skonstruowania pojazdu należał zapewne do samego da Vinci.

DŹwig Głównym elementem zaprojektowanego przez da Vinci dźwigu był pionowo ustawiony słup z poziomymi ramionami, podtrzymywany od góry linami. U dołu znajdował się mechanizm złożony systemu przekładni zębatych i korby ręcznej, za pomocą której można było wprawiać w ruch kołowrót. Na kołowrót była nawijana lina, poprowadzona przez znajdujące się u góry poziome ramię. Na linie tej, opuszczonej z ramienia, był zawieszany przenoszony ciężar. Słup dźwigu można było obracać wokół jego pionowej osi – służył to tego specjalny wysięgnik. Cała konstrukcja była umieszczona na wózku, umożliwiającym łatwe przemieszczanie jej.

Czołg Da Vinci sporządził także projekt wozu bojowego, wyposażonego w pancerz z otworami strzelniczymi. Przedstawiony na rysunku pojazd przykryty był spiczasto zakończonym dachem, w którym również znajdowały się otwory strzelnicze i jeden dodatkowy otwór u góry, zapewniający dopływ świeżego powietrza. Wóz miał być napędzany przez ludzi, stanowiących załogę, za pomocą ręcznych korb przymocowanych do poziomych wałków. Ruch obrotowy tych wałków miał się przenosić na koła. Wynalazca planował, że pojazd będzie wprawiany w ruch przez ośmiu ludzi.

Twórczość malarstwa

,,Mona Liza’’ Za najsławniejsze dzieło malarskie Leonarda da Vinci uchodzi obraz „Mona Lisa”, znany również jako „Gioconda”, powstały w latach 1503–1506. Przedstawia on ubraną w skromną sukienkę kobietę w nieokreślonym wieku, która zajmuje miejsce na tle skalistego krajobrazu, wyglądającego na baśniowy, nierealny. Na twarzy spokojnej i niewzruszonej Mony Lisy widać nieznaczny, zagadkowy uśmiech. Uwieczniona przez artystę kobieta w rzeczywistości nazywała się Madonna Liza, była żoną starszego od niej o 20 lat kupca Francesca del Giocondo. Malując ten obraz, da Vinci zastosował wynalezioną przez siebie technikę sfumato, polegającą na takim sposobie malowania postaci i przedmiotów, że wyglądają one, jakby były widziane przez mgłę. „Monę Lisę” można obejrzeć w Luwrze – muzeum paryskim.

„Madonna w grocie skalnej” Do bardzo znanych dzieł malarskich Leonarda da Vinci należy „Madonna w grocie skalnej”. Na obrazie tym widnieją cztery postacie, ujęte kompozycyjnie w trójkąt. Postać usytuowana najwyżej, skierowana w stronę oglądającego, to Matka Boża. Jej jedna ręka wyłania się spomiędzy fałd płaszcza, aby znaleźć się ponad główką małego Jezusa. Za Jezusem klęczy anioł, wskazujący palcem w stronę maleńkiego Jana Chrzciciela, którego właśnie błogosławi Jezus. Da Vinci także na tym obrazie zastosował technikę sfumato. Ponadto pięknie rozwiązał problem modelunku światłocieniowego – źródło światła jest u góry, najsilniejszy blask skupia się na twarzach zgromadzonych osób oraz na ciałkach dzieci. „Madonna w grocie skalnej” powstała w latach 1483–1485, znajduje się w Luwrze, w Paryżu.

,,Święta Anna Samotrzecia’ Przedstawiona na tym obrazie grupa trzech postaci znajduje się w bardzo wąskiej przestrzeni, na tle skalistego krajobrazu – Maria siedzi na kolanach świętej Anny i pochyla się w ruchu pełnym uczucia, obejmując małego Jezusa. Obraz ten powstawał etapami, gdyż artysta zastosował farby olejne, które schną bardzo długo. Najpierw na zagruntowanym płótnie zaznaczył tylko zarysy dzieła, następnie malował obraz, przechodząc stopniowo od kształtów ogólnych do szczegółów. Ciekawe jest umiejscowienie postaci – wydawać się może, że Anna i Maria to jedna postać ukazana w dwóch stadiach ruchu. Krajobraz przedstawiony za postaciami rozciąga się na całą szerokość tła, widać dolinę i szczyty górskie w zamglonej dali. Obraz ten można zobaczyć w paryskim Luwrze.