7. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”

Slides:



Advertisements
Podobne prezentacje
I część 1.
Advertisements

WYNIKI EGZAMINU GIMNAZJALNEGO Z JĘZYKA NOWOŻYTNEGO ROK SZKOLNY 2009/2010.
Lifelong Learning Programme Projekt GRUNDTVIG Multilateral INTEGRA
Lingwistyka Matematyczna
Klasyfikacja roczna w roku szkolnym 2012/2013
Nowa” Matura 2015 Języki obce
Wprowadzenie do informatyki Wykład 6
WYKŁAD 6 ATOM WODORU W MECHANICE KWANTOWEJ (równanie Schrődingera dla atomu wodoru, separacja zmiennych, stan podstawowy 1s, stany wzbudzone 2s i 2p,
Jak język angielski wpływa na współczesną polszczyznę ?
Filtracja obrazów cd. Filtracja obrazów w dziedzinie częstotliwości
Liczby pierwsze.
NOWA MATURA Z JĘZYKA ROSYJSKIEGO
Język migowy Jego rola w komunikacji osób niesłyszących
(na podstawie badań ankietowych)
Systemy operacyjne Copyright, 2000 © Jerzy R. Nawrocki Wprowadzenie do informatyki.
Proces analizy i rozpoznawania
Podstawowe pojęcia akustyki
1. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
6. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2013/2014
2. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
UKŁADY SZEREGOWO-RÓWNOLEGŁE
Automatyczna analiza i synteza derywacyjna tekstu polskiego
4. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
1. Wprowadzenie do nauki o języku A1NJ
3. Wprowadzenie do nauki o języku A1NJ
4. Wprowadzenie do nauki o języku A1NJ
Klasyfikacja systemów
Dyskretny szereg Fouriera
Transformacja Z (13.6).
RODZAJE WYDAWNICTW INFORMACYJNYCH
Opracował: Zespół Humanistyczny. Klasa Średnia ww - wielokrotnego wyboru (na 20 p) Średnia KO - krótkie odpowiedzi (na 10 p) Średnia za zaproszenie (na.
Wykonawcy:Magdalena Bęczkowska Łukasz Maliszewski Piotr Kwiatek Piotr Litwiniuk Paweł Głębocki.
Wprowadzenie do JSP Copyright © Politecnico di Milano September 2003 Translation: Kamil Żyła, Politechnika Lubelska.
TRÓJJĘZYCZNE PIĘCIOLATKI
Wyrażenia algebraiczne
SŁOWOTWÓRSTWO PREZENTACJA WYKONAŁA ANNA NOWAKOWSKA.
ENCYKLOPEDIE I SŁOWNIKI
Wskazówki konkursowe.
Kalendarz 2011 Real Madryt Autor: Bartosz Trzciński.
KALENDARZ 2011r. Autor: Alicja Chałupka klasa III a.
1/34 HISTORIA BUDOWY /34 3/34 6 MAJA 2011.
ŻYWE JĘZYKI PROGRAMOWANIA LIVING IT UP WITH A LIVE PROGRAMMING LANGUAGE Sean McDirmid Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL)
Analiza wpływu regulatora na jakość regulacji (1)
Analiza wpływu regulatora na jakość regulacji
Wskazówki konkursowe.
Modelowanie i Identyfikacja 2011/2012 Metoda propagacji wstecznej Dr hab. inż. Kazimierz Duzinkiewicz, Katedra Inżynierii Systemów Sterowania 1 Warstwowe.
Wykład 22 Modele dyskretne obiektów.
MATURA 2007 raport ZESPÓŁ SZKÓŁ I PLACÓWEK KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO.
Kalendarz 2011r. styczeń pn wt śr czw pt sb nd
1.
Derywacja wsteczna jako jeden ze sposobów tworzenia wyrazów pochodnych
1. ŁATWOŚĆ ZADANIA (umiejętności) 2. ŁATWOŚĆ ZESTAWU ZADAŃ (ARKUSZA)
PJM w urzędach, czyli co tłumacz wiedzieć powinien.
11. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2013/2014
Encyklopedie i słowniki jako źródła informacji
W2 Modelowanie fenomenologiczne I
Obliczalność czyli co da się policzyć i jak Model obliczeń sieci liczące dr Kamila Barylska.
ZOSTAŃ SPORTOWYM KOKSEM SP 11 TYM KTÓRY OCZARUJE KOMISJĘ SĘDZIOWSKĄ.
ANALIZA EGZAMINU GIMNAZJALNEGO 2014 GIMNAZJUM IM. JANA PAWŁA II W BOGUSZYCACH.
Treści multimedialne - kodowanie, przetwarzanie, prezentacja Odtwarzanie treści multimedialnych Andrzej Majkowski informatyka +
6. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
Kalendarz 2020.
10. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy”
9. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2013/2014
SŁOWOTWÓRSTWO Vademecum świadomego użytkownika
Spotkanie 5 Poliqarp.. Znakowanie – tagging Narzędzie do znakowania – tager Znakowanie: przypisywanie jednostkom tekstowym jakichś kodów (tagów): 1. lokalizacja.
Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego
Kształtowanie kompetencji komunikacyjnych wiedza o języku w szkole podstawowej i gimnazjum.
ANALIZA WYNIKÓW DIAGNOZY WSTĘPNEJ
Egzamin gimnazjalny z języka angielskiego - poziom podstawowy.
Zapis prezentacji:

7. Wiedza o języku Studia Podyplomowe „Polski Język Migowy” 2014-2016 Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m.r.swidzinski@uw.edu.pl Konsultacje (pok. 1): śr 14.00-15.00, sob (w dniach zjazdów) Strona przedmiotu — szukaj pod: http://www.mswidz.republika.pl/ 1

Program Co to jest język naturalny? Aparat pojęciowy analizy tekstu.  Poziomy struktury tekstu. Wstęp do morfologii. Fleksja polska. Elementarz składni.  Derywacja i gniazda słowotwórcze. Świat znaczeń: podstawy leksykologii. Leksykografia. Komunikacja językowa. Zróżnicowanie języków świata. Typologia języków. Inne.

Wykład 7: Derywacja i gniazda słowotwórcze.

Przypomnienie (1) Znajomość języka A: znajomość słówek i reguł budowy / rozbioru wyrażeń. Słownik to zbiór leksemów (= haseł słownikowych). Gramatyka słów: morfologia. Gramatyka wyrażeń: składnia. Polski – język wysoce fleksyjny (HIL = Highly Inflected Language).

Przypomnienie (2) Składnia jako fragment gramatyki — zbiór reguł budowania wypowiedzeń. Opis składniowy wyrażenia: przypisanie mu struktury (drzewa) oraz ujawnienie powiązań między składnikami. Trzy klasy konstrukcji: podrzędne – współrzędne – egzocentryczne. Trzy mechanizmy zdaniotwórcze: wymaganie – uzgodnienie – uporządkowanie linearne. Uzgodnienie: zgoda – rząd. Dwa typy zdań: pojedyncze – złożone. Wypowiedzenia niezdaniowe: oznajmienia i zawadomienia.

Problem Gramatyka języków wizualno-przestrzennych a gramatyka języków fonicznych XX wiek: William Stokoe, Carol Padden, Scott Liddell pokazują, że języki migowe to takie same języki naturalne jak foniczne. XXI wiek, lingwistyka migowa: języki migowe to języki naturalne, ale bardzo specyficzne! Fleksja??? Składnia???

Punkt wyjścia A co ze słowotwórstwem?

Operacje na słowach student => studenta, studentowi,..., studenci, studentów,..., studentach,... student => studentka, studencik, studencki, studenteria, studentowaty, arcystudent, niestudent,... czytał => czytałem, czytałam, czytałom, czytałeś,..., czytam, czytasz, czyta,..., czytaj,..., czytano,.., czytać, czytając,... czytał => doczytał, odczytał, poczytał, przeczytał, sczytał, zaczytał,..., czytywał, doczytywał, odczytywał,...

Operacje na słowach A tak naprawdę: STUDENT == {student, studenta, studentowi,..., studenci, studentów,..., studentach,...} STUDENT => STUDENTKA STUDENCIK STUDENCKI STUDENTERIA STUDENTOWATY ARCYSTUDENT NIESTUDENT ...............

Operacje na słowach CZYTAĆ== {czytałem, czytałam, czytałom, czytałeś,..., czytam, czytasz, czyta,..., czytaj,..., czytano,.., czytać, czytając,...} CZYTAĆ => DOCZYTAĆ ODCZYTAĆ POCZYTAĆ PRZECZYTAĆ SCZYTAĆ ZACZYTAĆ ................ CZYTYWAĆ

Operacje na słowach DYSKRETNY == {dyskretny, dyskretna, dyskretne, dyskretnego, dyskretnej, dyskretnego, dyskretnemu, dyskretnej, dyskretnemu,..., dyskretni, dyskretne, dyskretnych, dyskretnym,..., dyskretniejszy,..., najdyskretniejszy,...} DYSKRETNY => NIEDYSKRETNY PRZEDYSKRETNY DYSKRECJA DYSKRECJONALNY ......................

Słowotwórstwo Dwa typy leksemów: Typ A: STUDENTKA, PRZECZYTAĆ, WIADOMOŚĆ, KOCHANEK Typ B: DZIŚ, DYSKRETNY, OD Typ A.: podzielne słowotwórczo (derywaty). Typ B.: niepodzielne słowotwórczo.

Dwie morfologie Niebieskie: fleksja Fioletowe: słowotwórstwo (derywacja)

Dwie morfologie Morfologia – zbiór reguł, które robią: słowa z morfemów FLEKSJA Fleksja „przekształca” leksem w jednostkę tekstową. TWORZY TEKST!!! leksemy z leksemów SŁOWOTWÓRSTWO Słowotwórstwo „przekształca” leksem w leksem, ROZBUDOWUJE SŁOWNIK!!! Słowotwórstwo – słabo gramatyczne. Co to znaczy?

Derywaty DOM  DOMEK FIGIEL  FIGIELEK KURDYBAN  KURDYBANEK ............................. ale: GAJ  .............. HARCERZ  .............. KURA  .............. OKNO  .............. CIELĘ  ..............

Derywaty DOM  DOMEK FIGIEL  FIGIELEK KURDYBAN  KURDYBANEK ............................. ale: GAJ  GAIK HARCERZ  HARCERZYK KURA  KURKA OKNO  OKIENKO CIELĘ  CIELĄTKO ..............................

Derywaty A tutaj? DRAB  ??????????? PAN  ??????????? WYWÓZ  ??????????? LITOŚĆ  ??????????? ZIELE  ???????????

Derywaty A tutaj? DRAB *DRABEK, *DRABIK PAN ?? PANEK, *PANIK WYWÓZ *WYWOZEK, *WYWOZIK LITOŚĆ *LITOSTKA ZIELE ?? ZIÓŁKO Takich leksemów nie ma!!! A PANEK? A ZIÓŁKO?

Derywaty Wnioski: Derywacja to zmiana kształtu powodująca zmianę znaczenia. Derywaty to leksemy „młodsze”. Nowe znaczenie może być bardzo ogólne albo przeciwnie: bardzo szczegółowe. A w ogóle jest nieprzewidywalne... Wykładnik derywacji nie zawsze jest przewidywalny. Derywacja zwykle nie jest seryjna.

Słowotwórstwo synchroniczne W szkole uczą: wyraz (leksem) pochodny = pochodzący od innego („dziecko” innego leksemu). Takie słowotwórstwo to etymologia: może ciekawe, ale lingwistycznie nieistotne. To słowotwórstwo diachroniczne, czyli opis historii języka. Pytanie: skąd się wziął dany leksem w danym języku?

Słowotwórstwo synchroniczne Gramatyk, nauczyciel języka obcego i cudzoziemiec potrzebują innego słowotwórstwa: synchronicznego. Pytanie: jak odkryć znaczenie danego wyrazu na podstawie znajomości znaczenia innego wyrazu? Dla potrzeb opisu PJM – słowotwórstwo diachroniczne nie ma zastosowania!!!

Słowotwórstwo synchroniczne Twórca koncepcji słowotwórstwa synchronicznego: Miloš Dokulil (1912-2002) – po polsku: 1979. DOM  DOMEK Baza (B) Derywat (D) DOM- + -EK Temat słowotwórczy Formant + Fundacja ‘dom’ ‘mały dom’ Motywacja Parafraza

Słowotwórstwo synchroniczne Derywat diachroniczny = leksem pochodzący od innego leksemu. Derywat synchroniczny = leksem motywowany przez inny leksem. Leksem X jest motywowany przez leksem Y = Użyjesz leksemu Y, odpowiadając na pytanie: Co to znaczy X? Odpowiedź ta to parafraza. Prawie zawsze interpretacja diachroniczna i synchroniczna są zgodne...

Słowotwórstwo synchroniczne Ale nie zawsze: pochodność motywacja STÓŁ  STOLARZ STÓŁ  STOLARZ PIWO  PIWNICA === PIWO  PIWNICA SKĄPY  SKĄPIĆ SKĄPY  SKĄPIĆ ......................................... KSIĘGA  KSIĄŻKA =/= KSIĄŻKA  KSIĘGA różny zwrot pochodzenia i motywacji KAMIEŃ  KAMIENICA KAMIEŃ, KAMIENICA jest pochodzenie, ale nie ma motywacji RECHNUNG RACHOWAĆ  RACHUNEK nie ma pochodzenia, jest motywacja

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje formalne: derywaty mające jedną bazę: derywaty właściwe derywaty mające więcej niż jedną bazę: złożenia

Klasyfikacje derywatów SKRZYPEK, GOLIZNA, DOMOWY, UCZESTNICZYĆ, STAROŚĆ,... KRÓTKOWIDZ-0, JASNOZIELONY, BARWOŚLEPOTA,...

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje formalne: derywaty sufiksalne derywaty prefiksalne derywaty prefiksalno-sufiksalne derywaty z interfiksem derywaty inne

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje formalne: MARZYCIEL, PROŚBA, RASISTA, JESIENNY, PISYWAĆ,... ARCYKSIĄŻĘ, EKSMAŁŻONEK, PRZEOGROMNY, ODCZYTAĆ,... ZADOŁOWAĆ, UPARTYJNIĆ, OBJAŚNIĆ,... CUDZOZIEMIEC, LICZYKRUPA, JASNOŻÓŁTY,...

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje semantyczne: I 1. derywaty regularne semantycznie: znaczenie wynika tylko ze struktury 2. derywaty nieregularne semantycznie: znaczenie częściowo wynika ze struktury – plus coś jeszcze...

Klasyfikacje derywatów I 1. DOMEK, STUDENTKA, PRODUCENT, WĘDZARNIA, PRZYDŁUGI,... 2. PISARZ, WESOŁEK, OFERENT, PIWIARNIA, LUDOWY,...

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje semantyczne: II 1. derywaty transpozycyjne: B i D znaczą to samo, różnica części mowy 2. derywaty mutacyjne: D różni się znaczeniem od B, denotat D =/= denotat B 3. derywaty modyfikacyjne: D różni się znaczeniem od B, denotat D = denotat B

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje semantyczne: II 2. ŚPIEWAK, STARZYZNA, DOMATOR, WARIACTWO, LEKKODUCH,... 3. STUDENTKA, DOMEK, GŁUPAWY,...

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje semantyczne: III [Tzw. kategorie słowotwórcze: k.s. – klasa derywatów o tym samym znaczeniu formantu] 1. Nazwy czynności 2. Nazwy cech 3. Nazwy wykonawcy czynności 4. Nazwy nosiciela cechy 5. Nazwy narzędzia 6. Nazwy miejsca .............................

Klasyfikacje derywatów Klasyfikacje semantyczne: 3. WŁADCA, LEKARZ, PRACOWNIK, TRĘBACZ, UZDROWICIEL,... 4. ŚMIAŁEK, MORFINISTA, MODELARZ,... 5. KOPARKA, KRAJALNICA, WKRĘTAK,... 6. NOCLEGOWNIA, KARTOFLISKO, JADALNIA,... .............................

Udział słownikowy formantu a produktywność Formant może być rzadki / średnio obciążony / częsty w słowniku. Formant produktywny: tworzący serie, żywy, używany do budowania nowych jednostek Przykłady:

Słownik jako sieć / drzewo / gniazdo DOM DOMATORSKI DOMATOR DOMATORSKOŚĆ DOMOWY DOMATORSTWO ZADOMOWIĆ SIĘ DOMEK DOMOWNIK ZADOMOWIENIE DOMOWNICZKA UDOMOWIĆ DOMKOWY DOMOWNICTWO UDOMOWIENIE DOMECZEK UDOMOWIENIOWY DOMOWNICZY

Słownik jako sieć / drzewo / gniazdo PISAĆ

Słownik jako sieć / drzewo / gniazdo Zadania: sporządzić drzewo dla leksemu PISAĆ sporządzić drzewo dla znaku migowego [PISAĆ] w PJM Uwaga: nie „tłumaczymy” drzewa polskiego na PJM!!! Nie tłumaczymy go też na angielski!!! Sieć dla języków wizualno-przestrzennych jest na pewno zupełnie inna... ZADANIE (2) NIE JEST MĄDRYM ZADANIEM!!! Słowotwórstwo w językach migowych – inne niż w fonicznych

Literatura Dla zainteresowanych: Grzegorczykowa, Renata: Zarys słowotwórstwa polskiego, Warszawa 1971 i wiele wydań późniejszych.

Podsumowanie Słowotwórstwo – dział morfologii: reguły rozbudowywania słownika. Derywat synchroniczny: leksem podzielny motywowany (= dający się sparafrazować) przez inny leksem – bazę. Derywat zbudowany jest z tematu słowotwórczego i formantu. Są derywaty właściwe i złożenia. Formant wnosi pewne znaczenie ogólne. Nakładają się na nie nadwyżki. Słownik jest siecią. Leksemy powiązane są rozmaitymi nitkami – m.in. nitkami pochodności synchronicznej.