Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Podstawy przedsiębiorczości Temat: Dochody z kapitału

Kapitał, to pojęcie z dziedziny ekonomii oznaczające dobra (bogactwa, środki, aktywa) finansowe, szczególnie, gdy służą one rozpoczęciu lub kontynuacji działalności gospodarczej. Jest jednym ze środków wytwórczych, obok: pracy, przedsiębiorczości i ziemi, które są potrzebne do rozpoczęcia produkcji. Kapitał Kapitał może występować w formach: finansowej, technologicznej, materialnej – maszyny, urządzenia, niematerialnej – projekty rozwiązań technologicznych, programy komputerowe, patenty, prawa autorskie, towarowej.

Kapitał Kapitał, to pieniądze pochodzące z oszczędności, darowizn lub sprzedaży dóbr, z których chcemy czerpać zyski. Pieniądze zainwestowane w celu ich pomnażania nazywamy inwestycją kapitałową lub lokatą. Lokata jest to umieszczenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub w innych instytucjach finansowych, a także zakup papierów wartościowych. Lokaty dokonuje się w celu zabezpieczenia posiadanych środków pieniężnych przed deprecjacją oraz w celu osiągnięcia dochodu.

Lokata terminowa jest to umowa między bankiem a klientem dotycząca lokowania środków pieniężnych zawierana na czas określony. Bank zobowiązuje się wypłacić kapitał wraz z odsetkami na koniec okresu umowy. Rachunek bankowy - zapis stanu należności między dwoma podmiotami, z których jeden jest bankiem. Zamiennie używa się nazwy konto. Kapitał Odsetki – koszt pozyskania kapitałów klientów dla banku (np. depozytów) lub przychód wynikający z udostępnienia przez bank kapitałów (np. kredytów). Różnica pomiędzy odsetkami płaconymi a pobieranymi przez bank to dochód odsetkowy netto, zwany również marżą odsetkową.

Odsetki Wysokość odsetek zależy od stopy procentowej (p), wielkości kapitału (k) i czasu (t), na jaki został on udostępniony. Istotny jest również zastosowany kalendarz naliczania odsetek, który określa liczbę dni w roku (d) użytą do obliczeń. W zależności od przyjętego rozwiązania może być to 360 lub 365 dni. Polskie prawo bankowe nie narzuca żadnego z ww. sposobów, naliczanie odsetek reguluje umowa zawarta między bankiem i klientem.

Odsetki są zapłatą za możliwość korzystania przez pewien czas ze środków obcych. Rozróżnia się odsetki: a)zwykłe (proste) – obliczane od kapitału po okresie oprocentowania, pobierane po ich naliczeniu (od dołu), b) złożone (składane) – po umownym okresie naliczone odsetki dolicza się do kapitału, po kolejnym okresie odsetki obliczane są od ich łącznej kwoty, W rachunkach odsetek prostych stosuje się wzór: k*s*c 100 ⁼ O gdzie: k – kapitał, czyli kwota, za udostępnienie której będą płacone odsetki, s – stopa procentowa, czyli wyrażona w procentach wielkość, ustalona między pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą, która wyraża cenę pożyczki, c – czas, czyli okres, na który został udostępniony kapitał. Odsetki

Odsetki składane to formuła obliczania odsetek, według której odsetki są naliczane wielokrotnie, po każdym okresie odsetkowym i każdorazowo dopisywane do kapitału, przez co wielkość kapitału podlegającego oprocentowaniu w kolejnych okresach odsetkowych staje się coraz większa. Formuła odsetek składanych ma zastosowanie wówczas, gdy umowa o kapitał (depozyt lub kredyt) obejmuje więcej niż jeden okres odsetkowy (np. umowa dotyczy przyjęcia depozytu na l rok, a okres odsetkowy wynosi kwartał). Proces dopisywania odsetek do kapitału przy zastosowaniu formuły odsetek składanych określa się mianem kapitalizacji odsetek. Odsetki

Przyszłą wartość środków pieniężnych obliczamy poprzez wielokrotne powiększanie kwoty na początek okresu o odsetki liczone są każdorazowo od kapitału wyjściowego powiększonego dotychczas o odsetki lub też posługując się wzorem: K 1 = k 0 x (1+p) n Gdzie: K 1 – przyszła wartość kapitału (kapitał + odsetki), K 0 – wartość obecna kapitału, p – roczna stopa oprocentowania kapitału, n – liczba lat, na które został ulokowany kapitał. Odsetki

Depozyt z punktu widzenia banku, mianem depozytu określa się środki składane przez klienta, za które przyjmujący je bank z reguły płaci pewną cenę w formie odsetek, stanowiących dla banku koszt pozyskania kapitału. Depozyt bankowy z punktu widzenia składającego go klienta jest określany mianem lokaty. Na międzybankowym rynku pieniężnym rozróżnia się depozyty z ustalonym terminem spłaty oraz depozyty na żądanie. Depozyt Depozytariusz to bank przyjmujący depozyt.

Depozyt zabezpieczający jest to kwota pieniężna (wnoszona w gotówce lub w formie powszechnie akceptowanych skarbowych papierów dłużnych), składana przez strony transakcji lub przez sprzedawcę opcji w izbie rozrachunkowej. Wysokość depozytu należnego izbie (liczonego jako procent od wartości zawartej transakcji) jest zmienna i zależy m.in. od wartości rynkowej kontraktu, wysokości premii uiszczonej w kontrakcie opcyjnym (w przypadku transakcji opcyjnych). Izba rozrachunkowa po każdej sesji giełdowej dokonuje rozliczenia zysków lub strat każdego z uczestników transakcji porównując wynik z wielkością złożonego depozytu. Depozyt

Depozyty na żądanie zwane są również depozytami z nieustalonym terminem spłaty. To depozyty, których termin spłaty przez bank nie jest określony przez strony (bank - klient) w momencie zawarcia umowy o przyjęcie depozytu. Właściciel depozytu może domagać się jego zwrotu praktycznie w każdym momencie (dokładniej każdego dnia roboczego) powiadamiając bank o swojej decyzji (tzw. wypowiedzenie) odpowiednio wcześniej. Depozyty z ustalonym terminem spłaty są to depozyty, których termin spłaty przez bank jest określony przez strony (bank - klient) w momencie zawarcia umowy o przyjęcie depozytu. Depozyt

Lokaty Pieniężne - lokaty bankowe - akcje - obligacje - jednostki uczestnictwa Rzeczowe - złoto - nieruchomości - dzieła sztuki - kolekcje Lokaty ocenia się z punktu widzenia trzech kryteriów: zyskowności, ryzyka, płynności.

Formy oszczędzania i inwestowania Inwestowanie to działanie aktywne, mające na celu podniesienie wartości kapitału i otwieranie nowych perspektyw, obarczone ryzykiem w zależności od skali i formy przedsięwzięcia inwestycyjnego. Oszczędzanie postrzega się jako zamiar zabezpieczenia nadmiaru środków pieniężnych niewykorzystanych na konsumpcję, a jednocześnie czerpanie z nich korzyści. Formę oszczędzania stanowią depozyty bankowe. Każdy bank przyjmuje od klientów pieniądze na przechowanie – to jest właśnie depozyt. Kapitał najpierw się gromadzi, a następnie go inwestuje.

Formy oszczędzania i inwestowania Transakcja giełdowa - zawarta na giełdzie, zgodnie z przepisami giełdowymi, umowa sprzedaży dopuszczonych do obrotu giełdowego papierów wartościowych, praw z nich albo innych instrumentów finansowych. Można zainwestować posiadane pieniądze w: obligacje, akcje, jednostki uczestnictwa otwartych funduszy inwestycyjnych akcyjnych i obligacyjnych. Obligacja to papier wartościowy, którego emitent potwierdza, iż pozostaje dłużnikiem wobec obligatariusza oraz zobowiązuje się do spłaty kwoty zadłużenia wraz z należnymi odsetkami w określonym terminie.

Rozróżnienia pomiędzy poszczególnymi rodzajami obligacji dokonuje się najczęściej biorąc pod uwagę następujące kryteria: a) rodzaj emitenta (obligacje skarbowe, komunalne, przedsiębiorstw), b) oprocentowanie (obligacje o stałym lub zmiennym oprocentowaniu), c) termin wykupu (obligacje krótko - do l roku, średnio - od l roku do l0 lat i długoterminowe powyżej 10 lat), d) techniczny sposób naliczania i wypłacania odsetek (obligacje kuponowe i dyskontowe), e) prawa przysługujące obligatariuszom (obligacje proste, zamienne, opcyjne), Formy oszczędzania i inwestowania f) sposoby opłacania zakupu obligacji (obligacje częściowo opłacone, całkowicie opłacone),

Formy oszczędzania i inwestowania Obligacja to papier wartościowy, świadectwo udzielenia pożyczki. Wypuszcza je na rynek (emituje) Skarb Państwa i przedsiębiorstwa. Na zakup obligacji decydują się ci, którzy nie chcą ryzykować. Posiadacz obligacji: jest pożyczkodawcą (wierzycielem), ma zapewniony dochód (odsetki), nie ponosi odpowiedzialności za straty emitenta (Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa). g) walutę wystawienia i wykupu (obligacje jednowalutowe, dwu - walutowe) oraz, h) zabezpieczenia zobowiązań emitenta (obligacje zabezpieczone lub niezabezpieczone).

Formy oszczędzania i inwestowania Akcja to papier wartościowy stwierdzający udział akcjonariusza w majątku spółki akcyjnej w wyniku czego przysługują mu określone prawa, wśród których najważniejszymi są: prawo do uczestniczenia w podziale zysków spółki, prawo do uczestniczenia w kierowaniu spółką oraz prawo do majątku spółki w razie jej likwidacji, prawo do uczestnictwa w Walnych Zgromadzeniach Akcjonariuszy. Akcja uprzywilejowana to akcja, której właściciel posiada więcej praw niż posiadacz akcji zwykłej. Uprzywilejowanie właściciela zazwyczaj sprowadza się do wysokości dywidendy oraz prawa głosu (akcja daje więcej niż l głos), chociaż czasami może dotyczyć innych kwestii np. uczestniczenia w podziale majątku spółki.

Formy oszczędzania i inwestowania Akcjonariusz to właściciel akcji. Dywidenda - określona uchwałą Walnego Zgromadzenie Akcjonariuszy spółki część zysku netto spółki, przypadająca do wypłaty na jedną akcję. Akcja zwykła to akcja, której właściciel nie jest uprzywilejowany pod względem prawa głosu, wysokości dywidendy lub podziału majątku spółki akcyjnej w razie jej upadłości, w stosunku do posiadaczy innych akcji zwykłych, zaś w stosunku do posiadaczy akcji uprzywilejowanych przysługujące mu prawa mogą być mniejsze.

Fundusze inwestycyjne Fundusz inwestycyjny jest to instytucja finansowa zajmująca się lokowaniem kapitału w intratne dziedziny w celu jego pomnażania. Fundusze powstały w końcu XIX w. Idea ich funkcjonowania opiera się na założeniu, iż nie każdy ma czas czy chęć podejmować indywidualnie decyzje odnośnie lokowania swoich pieniędzy. Uczestnik funduszu powierzający pieniądze funduszowi wierzy, iż zarządzaniem jego oszczędnościami zajmą się profesjonaliści minimalizujący ryzyko podjęcia błędnej decyzji. Fundusz obligacji, akcji to określenie towarzyszące najczęściej funduszom powierniczym wskazujące na strukturę dokonywanych przez nie inwestycji. Najczęściej fundusze inwestują w papiery wartościowe lub instrumenty pochodne notowane na giełdzie.

Fundusze inwestycyjne Oprócz inwestycji w akcje spółek notowanych na giełdzie fundusze mogą inwestować w firmy nie będące spółkami notowanymi na giełdzie, w waluty obce, metale szlachetne, nieruchomości, itp. Określenia towarzyszące nazwom funduszy typu "agresywny", "zrównoważonego wzrostu" lub "akcji" mają z reguły odzwierciedlać ich strategię. Agresywne inwestowanie oznacza wówczas lokowanie większości majątku w instrumenty uznawane za wielce ryzykowne z racji nieprzewidywalności zmiany ich ceny w krótkim i średnim okresie (np. akcje zamiast obligacji) lub na wyborze bardziej ryzykownych papierów w tej samej grupie ryzyka (np. akcje firm "słabszych" zamiast "mocniejszych").

Fundusz otwarty to typ funduszu inwestycyjnego o zmiennym kapitale inwestycyjnym, którego majątek jest sumą środków finansowych wniesionych przez uczestników. Sama wielkość funduszu oraz liczba jego uczestników może być teoretycznie nieograniczona. Otwartość funduszu wyraża się tym, iż inwestor może przystąpić do funduszu wnosząc swoje środki, jak również z niego wystąpić w dowolnym momencie. Fundusze otwarte działają zazwyczaj jako fundusze powiernicze. Fundusze inwestycyjne Fundusz powierniczy zwany też funduszem zbiorowego inwestowania, to inwestycyjny fundusz otwarty, sprzedający za prowizją jednostki uczestnictwa będące jak gdyby umownymi cząstkami majątku funduszu przysługującymi inwestorom za włożone pieniądze.

Sam fundusz zajmuje się tylko zarządzaniem majątkiem tzn. podejmowaniem decyzji w co lokować powierzone pieniądze tak, aby pomnażać zgromadzone środki, co w efekcie powoduje wzrost wartości jednostki uczestnictwa. Przechowywaniem pieniędzy inwestorów, obliczaniem wartości aktywów funduszu i obsługą bankową zajmuje się bank powiernik. Uczestnik funduszu uzyskuje realny zarobek wtedy, gdy w momencie wycofania przez niego pieniędzy (co odbywa się poprzez tzw. umorzenie jednostek uczestnictwa) cena umarzanej jednostki uczestnictwa jest wyższa od ceny jej zakupu powiększonej o kwotę pobranych prowizji i jest skorygowana o stopę inflacji w danym okresie. W Polsce pierwszym funduszem powierniczym był uruchomiony w 1992 r. Fundusz Pioneera. Fundusze inwestycyjne

Fundusz wysokiego ryzyka to określenie dla funduszu inwestycyjnego stworzonego wyłącznie w celu średnio - lub długoterminowego inwestowania w udziały firm nienotowanych na giełdzie w celu późniejszej odsprzedaży zakupionych udziałów z zyskiem. Udziałowcami funduszu są z reguły niemal wyłącznie inwestorzy instytucjonalni. Fundusze wysokiego ryzyka zwykle nie ograniczają się do zakupu samych udziałów w firmach, lecz niejednokrotnie inwestują w dalszą modernizację, usprawnienie organizacji pracy, komputeryzację, itp. tychże zakładów. Najczęściej, po osiągnięciu przez firmę dobrej kondycji finansowej, fundusz po wprowadzeniu jej akcji do obrotu publicznego sprzedaje posiadane akcje z olbrzymim zyskiem. Fundusze inwestycyjne

Fundusz zamknięty to typ funduszu inwestycyjnego posiadający ustaloną wielkość kapitału inwestycyjnego oraz ograniczoną liczbę udziałowców. Udziałowcy funduszu (najczęściej banki) z reguły nie decydują się na wycofanie kapitału (w drodze umorzenia akcji) zanim nie zrealizują własnych, długofalowych zamierzeń inwestycyjnych. W związku z tym, że ryzyko wycofania udziału przez przypadkowego (tzn. oczekującego na szybki zysk) uczestnika funduszu nie istnieje, fundusz zamknięty może dokonywać inwestycji w aktywa mniej płynne w porównaniu do funduszu otwartego. Stała baza kapitałowa funduszu zamkniętego pozwala na dokonywanie wyspecjalizowanych i długoterminowych inwestycji kapitałowych (np. zakup udziałów w firmach o dużym potencjale rozwoju, w celu ich późniejszej odsprzedaży z zyskiem). Akcje funduszy zamkniętych mogą być notowane na rynku giełdowym, a ich cena zależy głównie od wartości udziałów będących w portfelu funduszu oraz oczywiście gry sił popytu i podaży. Fundusze inwestycyjne

Fundusze własne to kategoria pasywów bardzo ważna dla banku. Wysokie fundusze własne pozwalają bankowi na absorpcje ewentualnych strat, co z reguły zwiększa zaufanie klientów lokujących w danym banku swoje depozyty. Ponadto wyższe fundusze własne umożliwiają bankowi prowadzenie bardziej ekspansywnej działalności poprzez udzielanie kredytów o wyższej kwocie. Z wysokością funduszy własnych banku powiązanych jest szereg uregulowań prawnych dotyczących bezpieczeństwa jego klientów np. współczynnik wypłacalności czy też limity zaangażowania. Fundusze własne banków polskich składają się z 3 kategorii tj.: kapitałów: - podstawowego, - zapasowego, - rezerwowego. Fundusze inwestycyjne

Fundusz emerytalny, ubezpieczeniowy to fundusz inwestycyjny, którego udziałowcami są firmy prowadzące działalność ubezpieczeniową (oferujące ubezpieczenia zdrowotne, majątkowe lub emerytalne), stworzony w celu pomnażania wartości środków ubezpieczających się osób. Systemy prawne w wielu rozwiniętych krajach zapewniają ubezpieczającym się rozmaite ulgi podatkowe, co skłania znaczną część społeczeństwa do wykupywania ubezpieczeń. Składki wnoszone do firm ubezpieczeniowych tworzą olbrzymie kwoty, które następnie są inwestowane i pomnażane przez fundusze, w wyniku czego ubezpieczony ma więcej "oszczędności na swoim koncie", a więc prawo do wyższej emerytury lub odszkodowania. Ze względu na społeczny charakter ubezpieczeń, fundusze są zobowiązane do przestrzegania regulacji prawnych określających stopień bezpieczeństwa dokonywanych inwestycji (np. nakaz inwestowania większości środków w skarbowe papiery dłużne, zakaz kupowania instrumentów pochodnych). Fundusze inwestycyjne

Literatura 1.E. Jarocka: Finanse, wydanie II (podręcznik). Difin 2007, 2.Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009, Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania podstaw przedsiębiorczości dla liceum i technikum. WSiP 2009, 5.Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002.