Pochodne instrumenty kredytowe, INSTRUMENTY POGODOWE I KATASTROFICZNE Katarzyna Prus, Łukasz Świercz

PLAN PREZENTACJI Charakterystyka i teoretyczna strona pochodnych instrumentów kredytowych Analiza dwóch wybranych instrumentów Przedstawienie instrumentów katastroficznych. Zjawisko asymetrii i pokusy nadużycia. Zapoznanie z instrumentami pogodowymi. Liczne przykłady. Bibliografia

DEFINICJA Pochodne instrumenty kredytowe (derywaty kredytowe) mogą służyć do : zabezpieczenia przed ryzykiem niewypłacalności dywersyfikacji ryzyka kredytowego

CHARAKTERYSTYKA Kredytowe instrumenty pochodne (derywaty): stosunkowo młoda grupa derywatów jedna z najważniejszych innowacji w światowym systemie finansowym skuteczniejsze zarządzanie portfelami długu

HISTORIA Źródło: Opracowanie własne na podstawie British Bankers Association Report 2006

PODZIAŁ Niefinansowane swap niewypłacalnościowy (CDS) koszykowy CDS warunkowy CDS opcja niewypłacalnościowa swap całkowitej stopy zwrotu opcja na rozpiętość odsetek swap na rozpiętość odsetek Finansowane obligacja z opcją kredytową zobowiązanie zabezpieczone na portfelu aktywów: - arbitrażowe - syntetyczne

KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA DWÓCH WYBRANYCH INSTRUMENTÓW

CDS Daje prawo nabywcy swapu do sprzedania papieru dłużnego wyemitowanego przez dłużnika lub innej wierzytelności, podmiotowi wystawiającemu swap. W zamian za to nabywający zabezpieczenie dokonuje cyklicznych płatności na rzecz sprzedającego.

CDS Jeśli zdarzenie kredytowe nie występuje   Bank A (kupujący zabezpieczenie) Premia za zabezpieczenia   100 pb rocznie od nominału 100 mln USD Bank B (sprzedający zabezpieczenie) Jeśli zdarzenie kredytowe występuje 100 mln USD minus wartość rynkowa zabezpieczanej obligacji 30 dni po wystąpieniu zdarzenia kredytowego Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kredytowe instrumenty pochodne – wyzwanie dla polskiego systemu finansowego

CDO dziecko nowoczesnej koncepcji zarządzający CDO dzieli emisje na transze działanie ich można sobie wyobrazić w postaci wielopoziomowej fontanny

CDO Źródło: Opracowanie własne.

Instrumenty Katastroficzne

Instrumenty katastroficzne Wiadomości wstępne Miejsce Stany Zjednoczone Rozwinięte rynki finansowe Katastrofy naturalne Przyczyna Huragan Andrew z 1992 r. Wielomiliardowe straty Skutek Chęć zabezpieczenia Powstanie pochodnych katastroficznych Instrumenty pogodowe

Straty wynikające z katastroficznych zdarzeń pogodowych w Europie (w mld euro)

Futures katastroficzne Obligacje katastroficzne Podział: Pochodne katastroficzne Futures katastroficzne Katastroficzne opcje sprzedaży na kapitał Opcje katastroficzne Obligacje katastroficzne Swapy katastroficzne

Futures katastroficzne Z reguły odnosi się do jakiegoś indeksu szkód, np. Indeks Re Ex – mierzy wartość szkód ubezpieczeniowych przekraczających 25 mln dolarów w wybranych rejonach Stanów Zjednoczonych Wartość indeksu wyliczona jest przez podzielenie faktycznej wielkości strat przez 10 mln dolarów i podawaną przez instytucje monitorującą wysokość strat ubezpieczeniowych.

Obligacje katastroficzne Umożliwiają tańsze finansowanie ubezpieczycieli w okresie zwiększonych wypłat odszkodowań Dla inwestora: Stosunkowo wysoki i atrakcyjny kupon płatny od obligacji Dla emitenta: Gdy straty emitenta przekroczą ustalony poziom, odsetki nie są wypłacane w ogóle, może ulec umorzeniu część wartości nominalnej obligacji Istnieją także warunkowe obligacje katastroficzne

Katastroficzne opcje sprzedaży na kapitał Umożliwiają tańsze finansowanie ubezpieczycieli w okresie zwiększonych wypłat odszkodowań Nie wiążą się jednak z pozyskiwaniem środków od inwestorów w momencie emisji Umożliwiają reasekurantowi uprzywilejowaną emisję akcji po ustalonej cenie, jeżeli straty przekroczą ustalony poziom lub nastąpi określone zdarzenie katastroficzne Są wykonywane, gdy cena akcji reasekuratora znacznie spadnie na skutek poniesionych strat

Swapy katastroficzne Pozwalają na wymianę posiadanych przez firmy ubezpieczeniowe portfeli ryzyk, dzięki czemu jest większa dywersyfikacja i ubezpieczenie nietypowych rodzajów ryzyka Wymiana może dotyczyć różnych ryzyk lub ryzyka w zamian za premię

Opcje katastroficzne Zwykle instrumentem bazowym są regionalne indeksy strat dla danego regionu geograficznego w pewnym przedziale czasu. Możliwość geograficznej dywersyfikacji ryzyka (sprzedawanie pochodnych instrumentów katastroficznych dla jednych regionów innym) Występowanie asymetrii informacji i pokusy nadużycia.

Asymetria informacji i pokusa nadużycia Instrumenty katastroficzne Asymetria informacji Pokusa nadużycia Instrumenty pogodowe Wysokie ryzyko bazy

Instrumenty pogodowe

Derywaty pogodowe Definicja: Instrumenty dotyczące kształtowania się wybranych zjawisk naturalnych, wykorzystywane w branżach wrażliwych na pogodę, takich jak np. rolnictwo czy turystyka.

Przykłady: Rolnicy mogą zabezpieczyć się za pomocą derywatów pogodowych przed przymrozkami lub suszą.

Przykłady: Parki rozrywki mogą zabezpieczyć się na wypadek złej pogody, np. w weekendy sezonu.

Kontrakty na opad śniegu Podział: Terminowe kontrakty pogodowe Kontrakty na opad śniegu Kontrakty zależne od temperatury Kontrakty huraganowe Kontrakty mrozowe Kontrakty deszczowe

Kontrakty na opad śniegu Główne zainteresowanie kontraktami śnieżnymi trwa na rynku od września do grudnia. Derywaty śnieżne są jak polisa ubezpieczeniowa. Płacona jest pewna kwota za każdą jednostkę opadów śniegu powyżej lub poniżej wielkości określonej w kontrakcie, w zależności od lokalizacji. Istnienie indeksów, podających przeciętną miesięczną wielkość opadów śnieżnych dla wybranych lokalizacji, głównie USA.

Kontrakty na opad śniegu Przykład: Rynek amerykański Na amerykańskim rynku funkcjonują od 2006 r., w większości jako narzędzia zarządzania ryzykiem, pierwotnie oferowane służbom miejskim. Z czasem zaczęły obejmować też firmy zajmujące się odśnieżaniem, kurorty narciarskie czy producentów soli drogowej. Występują dwa modele takich produktów: „pay for push”, gdzie nabywca kontraktu terminowego czy opcji (np. firma odśnieżająca czy dostawca soli) płaci w zależności od okoliczności, oraz „all-inclusive” (klient wnosi stałą opłatę, niezależnie od tego, ile śniegu napada). W tym drugim wypadku, kiedy zima jest ciężka, oszczędza pieniądze, a kiedy jest lżejsza, osiąga dochód, pomimo mniejszego ruchu w interesie.

Kontrakty zależne od temperatury Bazują na temperaturze dziennej lub tygodniowej dla okresów tygodniowych, miesięcznych lub sezonowych (zima, lato). Możliwe jest też wybranie kilku kolejnych miesięcy w sezonie (są to tzw. kontrakty strip) Temperatura jest mierzona dla USA i Kanady przy pomocy Heating Degree Day dla zimy i Cooling Degree Day w lecie, zaś dla Europy Cumulative Average Temperature.

Kontrakty zależne od temperatury Przykład: Londyńskie winiarnie W 2000r. sieć londyńskich winiarni Corney & Barrow podpisała umowę, która w zamian za określoną składkę zapewniała jej wypłaty w czwartki i piątki lata, gdy temperatura nie sięgnęła 24°C. Im niższą notowano temperaturę, tym wyższy był benefit firmy. Wszystko zaczęło się od tego, że Corney & Barrow analizując wpływy ze sprzedaży doszli do wniosku, że obroty były szczególnie wysokie w dniach, kiedy temperatura na zewnątrz przekraczała 24°C. Temperatura miała wpływ na utarg we wszystkie dni tygodnia, ale największy jej wpływ obserwowany był w czwartki i piątki.

Kontrakty huraganowe Przykład: Opcje pogodowe o charakterze katastroficznym Na Chicagowskiej giełdzie towarowej (CME) może być notowana binarna opcja na Carvill Hurricane Index, służąca zabezpieczaniu strat spowodowanych przez drugi huragan w roku. Opcja wprowadzona do obrotu, aby zapewnić ochronę dla przypadków, gdy zabezpieczenie przed ryzykiem katastroficznym zostało już wykorzystane do pokrycia strat spowodowanych przez huragan o największej zanotowanej sile w danym roku i rejonie geograficznym, a region ten nawiedził kolejny huragan.

Kontrakty mrozowe Opierają się na indeksach mrozowych, takich jak np. Frost Day Index, który pokazuje liczbę mroźnych dni w okresie kolejnych 5miesięcy. Dzień uznany jest za mroźny jeśli o godzinie 7 temperatura jest niższa niż -3,5°C lub o godzinie 10 jest niższa niż -1,5°C lub w obu tych godzinach temperatura jest niższa niż -0,5°C. Pomiar temperatury jest dokonywany dwa razy dziennie dla dni roboczych od listopada do marca. Każdy punkt zmiany indeksu warty jest 1000 euro.

Kontrakty deszczowe Przykład: W Chicago można kupić derywaty na deszcz Chicagowska giełda towarowa (CME) wprowadziła kontrakty terminowe na deszcz. Dzięki nim inwestorzy mogą obstawiać, że będą burze albo że nawet nie będzie mżyło, lub zabezpieczyć się przed ulewami. Według chicagowskiej giełdy towarowej najczęściej kupują je producenci i dystrybutorzy energii oraz inne zakłady użyteczności publicznej, organizatorzy koncertów i imprez sportowych, parki tematyczne i inne firmy, gdzie biznes jest bardzo uzależniony od pogody.

BIBLIOGRAFIA Instrumenty finansowe i ich zastosowanie, Janusz Kudła Kredytowe instrumenty pochodne – wyzwanie dla polskiego systemu finansowego, Renata Karkowska British Bankers Association Report 2006