Mur oporowy w Bobrzy

Historia  W 1828 r. w Bobrzy rozpoczęto realizację największego założenia wielkopiecowego Staropolskiego Okręgu Przemysłowego uprzemysłowienia Królestwa Polskiego. Miał tu powstać olbrzymi zakład produkujący od 5000 do 9000 ton surówki rocznie - tyle co wszystkie istniejące wówczas huty Królestwa.

Założenia projektu  Projekt zakładu został wykonany w latach Zakładał on budowę, na naturalnym tarasie doliny wschodniego brzegu rzeki Bobrzy (zwanej wówczas Bobrzycą), części produkcyjnej zakładu.

W skład zakładu miały wchodzić:  Pięć wielkich pieców stojących szeregowo, każdy o niespotykanej dotąd wysokości ok. 18 m.  Hala odlewni usytuowana równolegle do linii pieców.  Budynki przygotowania produkcji zakładu tj. hala przygotowująca namiary, hala przygotowująca wsady do wielkiego pieca oraz dwa budynki składów na węgiel drzewny tzw. węgielnie, tworzących zamknięcie czworobocznego dziedzińca. Węgielnie usytuowano na północnym i południowym boku tego układu, w sąsiedztwie których zaplanowano budynki składów na rudę żelaza i rozległe place na rudę oraz wapień topnikowy. Całość znajdowała się na przyległym wzgórzu, sztucznie wyrównanym do poziomu około m nad doliną i chronionym kamiennym murem oporowym o imponujących wymiarach - długości ponad 500 m, wysokości ok. 15 m oraz szerokości 3,5-5 m.  Na dziedzińcu projektowano trzy małe piece do wstępnego prażenia rudy.

Realizacja  Do 1830 r. wykonano: mur oporowy dla górnego terenu zakładu, halę przygotowującą wsady do pieców, jedną węgielnię w całości i jedną częściowo, staw zapasowy, kanały górny i dolny, osiedle w całości oraz fragment tamy. Kres robót położyły powódź w 1828 r. (zrywająca tamę) i wybuch powstania listopadowego w 1830 r. Przerwanych robót nigdy już nie wznowiono.

Dalsze losy  Od 1833 r. zaadaptowano budynki pod rządowe zakłady kowalsko-metalowe. Początkowo funkcjonowała tu gwoździarnia, a po powstaniu styczniowym do 1884 r. warsztaty ręczno-kowalskie. Następnie obiekty przeszły w ręce prywatne. Od 1903 r. działała tu prywatna tkalnia Łazińskich na 30 warsztatów, przejęta w latach 50 XX w. przez skarb państwa i przekazana Zakładom Dziewiarskim funkcjonującym do schyłku lat 80. Cały teren jest miejscem historycznym nie tylko znaczącym dla krajowej historii techniki. W czasie powstania styczniowego 10 czerwca 1863 r. na terenie zakładu i w jego okolicy toczyła się krwawa i zwycięska bitwa 950- osobowego oddziału gen. Dionizego Czachowskiego z moskalami gen. Czengerego. W 1945 r. był to rejon krwawych walk pancernych w czasie ofensywy styczniowej.

Stan obecny  Zachowane do czasów współczesnych części Zakładu Wielkopiecowego w Bobrzy z układem wodnym objęte są ochroną konserwatorską na podstawie decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Kielcach z 20 grudnia 1965 r. Przez ostatnie lata obiekty były niedostępne dla ruchu turystycznego. W końcu 2005 r. teren wykupiono z rąk prywatnych (z udziałem środków unijnych) i rozpoczęto prace zmierzające do wykorzystania go do celów turystyki, sportu i rekreacji.

Kilka ciekawych zdjęć :D

KONIEC