S CHEMATY DLA JĘZYKA Aleksandra Zabiełło kognitywistyka, III rok

I. MOWA

Mowa jest jedną ze złożonych czynności psychicznych Gdzie jest zlokalizowany ośrodek mowy? Czy w ogóle istnieje? Czy da się jednoznacznie określić struktury mózgu zaangażowane w wytwarzanie i rozumienie mowy?

O BSZARY MOWY

B OOBA CZY K IKI ?

A FAZJA W ERNICKEGO Mowa płynna, słowotok, można dostrzec jej strukturę gramatyczną, pozbawiona sensu, problemy z rozumieniem mowy

A FAZJA B ROKI Mowa pełna przerw, skandowana, brak jej rozpoznawalnej struktury zdaniowej, zachowane rozumienie mowy

D YZARTRIA Upośledzona zdolność artykułowania dźwięków mowy, wynikająca z dysfunkcji aparatu wykonawczego (język, podniebienie, gardło, krtań)

„M ÓWIMY LEWĄ PÓŁKULĄ ” – P.B ROKA Lewy płat skroniowy – kodowanie rzeczowników Lewy płat kory przedczołowej, dolna część zakrętu czołowego i kora przedruchowa – czasowniki

P ŁEĆ MA ZNACZENIE Wg D. Kimura kobiety osiągają lepsze wyniki w zadaniach związanych z funkcjami językowymi Uszkodzenie lewej półkuli wywołuje afazję częściej u mężczyzn niż u kobiet Badania przy użyciu fMRI potwierdzają, że organizacja języka w mózgach mężczyzn i kobiet jest nieco inna

Czy wyrazy lete i jete się rymują? Mężczyźni – aktywacja lewego dolnego zakrętu czołowego Kobiety – obustronna aktywacja wymienionego obszaru

S ŁOWA TO NIE WSZYSTKO Uczucia i nastawienie do drugiego człowieka są przekazywane werbalnie jedynie w niewielkim stopniu. Wg Alberta Mehrabiana: 7% treści emocjonalnej zawiera się w słowach 38% w tonie głosu 55% w wyrazie twarzy i języku ciała

M ÓWIĆ TO ZNACZY MYŚLEĆ ? Teza Sapira-Whorfa: sposób myślenia jest konsekwencją sposobu wyrażania kategorii poznawczych i kulturowych

II. C ZYTANIE

C ZYSTA ALEKSJA ( ALEKSJA BEZ AGRAFII ) Opisana po raz pierwszy w 1588 r. przez G. Mercuriale Zdolność pisania bez umiejętności przeczytania tekstu

III. R OZPOZNAWANIE I NAZYWANIE KOLORÓW

I LE JEST KOLORÓW ?

Na Nowej Gwinei żyją plemiona, które kolory podstawowe określają jedynie jako jaskrawe lub stłumione W zależności od kultury istnieją różne konotacje i znaczenia przypisywane kolorom (np. czerwony w Chinach kojarzony jest ze szczęściem, a w kulturze celtyckiej ze śmiercią)

J AKI KOLOR MA ŚNIEG ?

J AK MÓZG WIDZI KOLORY

A NOMIA KOLORÓW Występuje na skutek uszkodzenia zakrętu językowatego Prawidłowe widzenie kolorów, ale brak umiejętności kojarzenia nazwy i koloru Poprawny sposób formułowania wypowiedzi