Kurs-01 Dlaczego akwakultura? Autorstwo i edycja: Prof. Dr. Ergün DEMİR Balıkesir University, TR

Czym jest akwakultura i dlaczego jest ważna? Akwakultura jest działalnością w zakresie produkcji roślin wodnych i zwierząt pożytecznych dla ludzi. Hodowla ryb jest starożytną praktyką. Najwcześniejsze znane przykłady, w Chinach, sięgają 2500 lat pne. W Europie, ryby hodowane w stawach stały się powszechnym źródłem pożywienia w średniowieczu.

Akwakultura jest kontrolowaną uprawa organizmów wodnych. Istnieje wiele podobieństw między akwakulturą a rolnictwem ale są również pewne istotne różnice. Akwakultura, podobnie jak rolnictwo jest niezbędna, aby sprostać wymaganiom żywnościowym wobec rosnącej globalnej populacji i malejących zasobów naturalnych ryb. Akwakultura i hodowla są rolnictwem. Jednak akwakultura opiera się na gospodarowaniu w wodzie i dlatego wymaga innego zestawu wiedzy, umiejętności i technologii.

Akwakultura odbywa się w czterech rodzajach środowisk: Akwakultura ciepłowodna(>30 oC), słodka woda; Akwakultura zimnowodna (<20 oC), słodka woda. Akwakultura chłodnowodna (między 20-30 oC),słodka woda. Akwakultura morska (aklimatyzowana do wody morskiej lub słonej)

Produkty akwakultury mają wysoką wartość odżywczą Produkty wodne są dobrze znane ze względu na wysoką zawartość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych n-3. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z serii n-3 są odpowiedzialne za ochronę w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych związanych z regularnym spożywaniem produktów wodnych. Produkty wodne, takie jak ryby, skorupiaki i mięczaki są również źródłem białka zwierzęcego. Produkty wodne są często jedynym źródłem białka zwierzęcego w krajach rozwijających się.

Produkty wodne są również źródłem witaminy (A i D) oraz składników mineralnych. Akwakultura jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów produkcji białka. Ryby wypadają dobrze, ponieważ na ogół zamieniają wiecej  paszy na masę ciała niż zwierzęta gospodarskie. Białka i lipidy są głównymi komponentami natomiast węglowodany są wykrywane przy bardzo ograniczonych poziomach (mniej niż 0,5 proc.) Zawartość witamin jest porównywalna dla ssaków z wyjątkiem witaminy A i D. Co do minerałów, mięso ryb jest szczególnie cennym źródłem wapnia i fosforu, a także żelazo, miedź i selen. Ponadto, ryby morskie zawierają wysokie stężenie jodu.

Lipidy pochodzące z ryb różnią się znacznie od lipidów ssaków tym, że zawierają do 40 procent kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach, które są wysoko nienasycone i zawierają pięć lub sześć podwójnych wiązań. Różnica ta polega zarówno na wpływie na zdrowie (przeciwzakrzepowe aktywności z wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) i technologiczne (szybkiej jełczenie) konsekwencje.

Akwakultura w Europie Akwakultura jest najszybciej rozwijającym się sektorem produkcji żywności pochodzenia zwierzęcego na świecie i jest coraz bardziej istotnym czynnikiem światowego zaopatrzenia w żywność. FAO szacuje, niż w roku 2030, 65% wszystkich owoców morza będzie pochodzić z akwakultury. Światowa produkcja ryb oscylowała wokół poziomu 90.400.000 ton rocznie w ciągu ostatnich dwóch dekad. Z drugiej strony, produkcja akwakultury pokazuje tendencję wzrostową, która doprowadziła do produkcji o 63,6 mln ton w skali globalnej.

Table 1. Światowa produkcja akwakultury i ryb(milliony ton), (FAO,2012) Razem 90.4 Śródlądowe 11.5 Morskie 78.9 Razem akwakultura 63.6 Śródlądowe 44.3 Morskie 19.3 Razem światowe rybactwo 154.0 Per capita żywność pochodząca z ryb(kg) 18.8

Pierwsza dziesiątka krajów produkujących stanowi 87,6% ilościowo i 81,9% w ujęciu wartościowym światowego hodowlanego żywności ryb. Azja stanowiła 89% światowej produkcji akwakultury , a ta była zdominowana przez wkład Chin, co stanowiło ponad 60% światowej wielkości produkcji akwakultury. Innymi głównymi producentami w Azji są Indie, Wietnam, Indonezja, Bangladesz, Tajlandia, Birma, Filipiny i Japonia.

Źródła utrzymania w sektorze akwakultury Miliony ludzi na całym świecie znalazło źródło dochodu i utrzymania w sektorze rybołówstwa. Najnowsze szacunki wskazująże było 54.800.000 osób zaangażowanych w podstawowy sektor rybołówstwa i akwakultury .

Sektor akwakultury w Europie Europa stanowi największy rynek dla ryb na świecie. W ciągu ostatnich lat zwiększyła się konsumpcja. Pomimo, że własna produkcja ryb (hodowlanych) nie zwiększyła to jej import ryb netto wzrósł i samowystarczalność spadła. Wkład UE w produkcję akwakultury na świecie maleje znacznie w czasie, zarówno pod względem wielkości jak i wartości, co stanowi 2% i 3% światowej produkcji w 2010 roku.

Sektor akwakultury w UE jest znaczącym graczem, o obrotach ok Sektor akwakultury w UE jest znaczącym graczem, o obrotach ok. 3,5 mld euro, co generuje około 65.000 miejsc pracy. Akwakultura w UE stanowi 16% całkowitej produkcji owoców morza w UE. Rybołówstwo morskie reprezentuje 79% _ rybactwo 5%. W 2010 roku, ryby morskie stanowiły 28% produkcja akwakultury w UE w wadze, ryby słodkowodne stanowiła 22% i skorupiaki o 50%. Produkcja akwakultury w UE koncentruje się głównie w 5 krajach.

Table 2. Dziesięć Europejskich producentów akwakultury w Europie (FAO,2012) Ton Procent Norwegia 1.008.010 39.95 Hiszpania 252.351 10.00 Francja 224.400 8.89 Wielka Brytania 201.091 7.97 Włochy 153.486 6.08 Rosja 120.384 4.77 Grecja 113.486 4.50 Holandia 66.945 2.65 Faroe Islands 47.575 1.89 Irlandia 46.187 1.83 Inne 289.264 11.46 Razem 2.523.179 100

Przegląd sektora akwakultury w krajach partnerskich projektu FISHFARM

Sektor akwakultury w Turcji: Turcja produkuje 703.545 ton produktów rybnych a importuje 65.698 ton. Per capital konsumpcja wynosiła 6.32 kg na osobę/rok Hodowlana produkcja morska wyniosła 477.658 ton a produkcja z akwakultur wynosiła 188.890 ton. Śródlądowa produkcja wynosiła 100.446 ton a produkcja w słonych wodach wynosiła 88.344 ton w 2011. Dystrybucja produkcji akwakultur w podziale na rodzaje w Turcji w 2011 wyniosła 53 % pstrąga, 25 % okonia morskiego, 17 % leszcza morskiego i 5 % innych.

Sektor akwakultury w Polsce: Akwakultura w Polsce składa się tylko z farm lądowych słodkowodnych. Całkowita waga produkcji akwakultury przeznaczonych do spożycia przez ludzi wyniosła 30800 ton.Obroty wyniosły 67,5 milionów euro. Największym sektorem jest produkcja karpi. Karpie stanowią 49% całego obrotu akwakultury oraz 50% masy produkcyjnej. Pstrąg stanowi 42% zarówno obrotów jak i masy produkcyjnej. Istnieje około 1000 gospodarstw akwakultury lądowych.Liczba osób zatrudnionych w nich oszacowano na 5500.

Sektor akwakultury na Węgrzech: Węgierski sektor akwakultury wytwarza 14.200 ton. Produkcja ta została wyceniona 28,1 mln euro. Cała produkcja akwakultury opiera się o wody słodkie, ponieważ Węgry są krajem śródlądowym. Karp stanowi główny gatunek produkowany 70% całkowitej produkcji w wadze i 69% wartości. Inne hodowane gatunki to północno afrykański sum, tołpyga i amur.

Sektor akwakultury we Włoszech: Włoski sektor akwakultury produkuje 153.400 ton. Japońskie małże dywanowe to główne gatunki produkowane w ujęciu wartościowym, 28% całkowitej produkcji w wartości i 23% w wadze. Następnie pstrąg tęczowy reprezentujące 24% i 22% masy całkowitej produkcji i wartości. Liczba podmiotów prawnych w sektorze akwakultury liczyła 754 w 2010 roku. Liczba dużych firm wzrosła w ostatnim czasie.

Sektor akwakultury w Islandii: Łosoś i pstrąg alpejski stanowią większość najważniejszych gatunków ryb hodowlanych w Islandii. Produkcję w 2012 roku szacuje się 7.400 ton. Warunki środowiskowe w morzu wokół Islandii ograniczają produkcję w klatkach. Temperatura obecnie wzrosła z powodu globalnego ocieplenia, co mogłoby doprowadzić do wzrostu produkcji. Wiele odpowiednich obszarów hodowli ryb jest zabronionych w produkcji ze względu na możliwy negatywny wpływ na produkcję naturalnego łososia atlantyckiego, która jest bardzo cennym zasobem w Islandii. Istnieje obecnie 11 spółek hodowli klatkowych pracujących w Islandii. Wartość eksportu rybołówstwa wynosi około 2,0 mld USD rocznie.

Sektor akwakultury na Litwie: Litewski sektor akwakultury produkuje 3200 ton. Produkcja ta została wyceniona na około 6,3 mln euro.Sektor jest głównie reprezentowany przez stawy karpiowe. Litwa nie wytwarza akwakultury morskiej. Łączne zatrudnienie w sektorze akwakultury to 348 pracowników, w większości mężczyzn, co stanowi około 82% ogólnej liczby pracowników. Karp był główny gatunkiem wyprodukowanym przez litewski sektora akwakultury, co stanowi 86% wartości i 92% wartości całkowitej produkcji. Inne ważne gatunki ryb to szczupak północny, pstrągi i jesiotry.

Linki do kursu - 01 Anonymous, 2011. Fisheries Statistics 2011.Turkish Statistical Institute (www.ua.gov.tr). Anonymous, 2012. The State of World Fisheries and Aquaculture 2012. Food and Agriculture Organisation of The United Nations, FAO Fisheries and Aquaculture Department, Rome, 2012. Anonymous, 2012. Bremerhaven Declarations on aquaculture product quality and consumer demands. Workshop 2, October 15 – 16, 2012, Bremerhaven, (www.aquaculture-forum.com) Anonymous, 2013. Bremerhaven Declarations on devel opmental trends and diversi fication in European Aquaculture New species and -or new products from established aquac ulture species. . Workshop 4, September 23–24, 2013, Bremerhaven, (www.aquaculture-forum.com) Anonymous, 2013. Commission calls for cooperation to boost sustainable aquaculture in Europe. (http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/aquaculture/index_en.htm) Anonymous, 2013. The Economic Performance of the EU Aquaculture Sector–2012 exercise (STECF-13-03) Scientific, Technical and Economic Committee for Fisheries (STECF). European Commission JRC Scientific and Policy Report, Edited by Jordi Guillen, Arina Motova Edited by Guillen, J. and Motova, A. Buttner, J.K., 2011. What is Aquaculture and Why is it important? Flotsam&Jetsam, Aquaculture, Winter 2011,, 39(3): 1-8. Green, K., 2012. The global picture - world aquaculture. FAO: The State of World Fisheries and Aquaculture 2012 (http://www.fao.org/docrep/016/i2727e/i2727e.pdf)http://www.globalchange.com/fishfarm.htm http://www.thefishsite.com/fishnews/20269/call-for-action-to-boost-eu-aquaculture-sector

http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/365/1554/2897.full http://www.aquamedia.info/PDFFLIP/EATIPVision/files/assets/basic-html/page9.html http://artyyshire.wordpress.com/2011/07/28/why-aquaculture-is-important/ http://www.fao.org/docrep/t8598e/t8598e03.htm http://fishery.about.com/od/BenefitsofAquaculture/a/AquacultureBenefits.htm http://greenliving.about.com/od/healthyliving/a/Aquaculture.htm http://www.jerseyseafood.nj.gov/AquacultureBrochure.pdf http://www.nmfs.noaa.gov/aquaculture/faqs/faq_aq_101.html#1what is http://www.actionbioscience.org/environment/hsu.html http://www.worldfishcenter.org/resource_centre/WF_2546.pdf http://www.jobmonkey.com/aquaculturejobs/importance-of-aquaculture.html http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/aquaculture/ http://ec.europa.eu/fisheries/documentation/publications/factsheets-aquaculture-species/index_en.htmhttp://ec.europa.eu/fisheries/documentation/publications/pcp2008_en.pdf http://ec.europa.eu/fisheries/documentation/publications/2012-aquaculture-techniques_en.pdf http://ec.europa.eu/fisheries/documentation/publications/cfp_brochure/aquaculture_en.pdf http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/aquaculture/official_documents/com_2013_229_en.pdf http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2011:088:0001: 0004:EN:PDF http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2009:204:0015:0034: EN:PDF http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:189:0001:0023: EN:PDF http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0162:FIN:EN:PDF http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2002:0511:FIN:EN:PDF http://europa.eu/rapid/press-release_IP-13-381_en.htm http://ec.europa.eu/fisheries/index_en.htm http://ec.europa.eu/fisheries/cfp/aquaculture/index_en.htm

Dziękujemy za udział w kursie -01. ‘FISHFARM project has been funded with support from the European Commission. This document reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein’