Sztuka przetwarzania gotowych tekstów: translatorium 1. Prof. dr hab. Marek Świdziński Zakład Językoznawstwa Komputerowego Instytut Języka Polskiego UW e-mail: m.r.swidzinski@uw.edu.pl Konsultacje: wtorek 15.30-16.30, pok. 1 http://www.mswidz.republika.pl

1. Wprowadzenie

Motta: Искусство как прием. [Formalizm Rosyjski] Z agrestu poddanego torturom niejedno można wyciągnąć. [Lem] Zostało jeszcze wiele dobrej muzyki do napisania w C-dur... [Schönberg] Językiem zrobisz wszystko... [zasłyszane: Markowski?]

Motta: There was an Old Man who supposed That the street door was partially closed; But some very large rats Ate his coats and his hats, While that futile Old Gentleman dozed. [Mr. Edward Lear]

Motta: Terapeutka z Dąbrowy Górniczej Łkała: „Dziczeć chcesz, serce? – to dziczej. Grzęznąc w życia zjełczałej osełce, Terapeucę wciąż i terapeucę. Duszo, spsiałaś? Zstąp niżej – zjamniczej!” [Barańczak]

Motta: N 14. Raz ornitologowi z Delftu chciał dać zagadkę jeden elf tu. Wymyślił rebus literowy o sowie, ale do połowy. Bo przecież wcale nie ma L w 2. [Świdziński]

Prowadzący Jestem: strukturalistą, lingwistą formalnym, gramatykiem-polonistą, „człowiekiem od NLP”, poetą dla przyjemności. Wolę (= wyżej cenię): Mozarta od Schönberga. Morsztyna od Mickiewicza, Vermeera z Delftu od Picassa.

Co to jest translatorium? Translatoryka? Input L i Output L? Wspomnienie z Indiana University, Bloomington, In. Nie mamy Anglika pod ręką (NS’a). Co my mamy robić, do cholery???

Cel Cel – ćwiczenia z tekstem polskim: projektowanie, poprawianie, przekształcanie, ulepszanie, pisanie tekstów według instrukcji. Motywacje: sentymentalna (warsztaty z 1988, Pegaz1, Pegaz2), poznawcza1 (jak i co dziś się czyta), poznawcza2 (jak dziś piszą nasi studenci), terapeutyczna (poćwiczyć ich…), ludyczna.

Patron

Filozofia Filozofia: Tekst JN to produkt rzemiosła (= rzecz „po coś”; ale równie ważne: „jaka jest”). JN – narzędzie do komunikacji i do pokazywania... (Bogusławski). Każdy NS zna to rzemiosło, ale musi ćwiczyć. Rzemiosło to sieć ograniczeń (konwencja). Dobry rzemieślnik wyciśnie maksimum z tworzywa. Odbiorca ma nie widzieć ani ograniczeń, ani wyciskania. NB: na tym polega Mozart...

Co robimy? Analiza fragmentów tekstów pisanych: jak dany tekst jest zrobiony, jakie są jego cechy charakterystyczne, jak go przekształcać, jak go poprawić//zepsuć, jak go podrobić. Przetwarzanie tekstu: tekst angielski => tekst polski, tekst pisany => imitacja mowy, tekst monologowy => dialog, tekst pełny => streszczenie, tekst informacyjny => tekst z wartościowaniem, tekst X-a => tekst Y-a tekst prozą => wiersz (i odwrotnie) ………..

Co robimy? Prawdziwa robota: przekład fragmentów artykułów lingwistycznych – także z lingwistyki migowej poprawienie i doredagowanie wersji polskiej tomu Deaf around the World. The Impact of Language. Red. G. Mathur, D. Jo Napoli, Oxford University Press: Oxford 2011. poprawianie Waszych przekładów. Jakie Wy macie oczekiwania // potrzeby // pomysły?

Jak to robimy? Praca wspólna na zajęciach. Prace domowe. Zadania konkursowe.

Pokaz materiałów Lear: 3 przekłady. Akunin- książka dla dzieci. Tort orzechowy: dialog. Kochanowski_trenVIII Lá ci darem la mano

Perspektywy literackie „Wołanie kukułki” albo Harry Potter – analiza fragmentów przekładów. Bridget Jones? Zwłaszcza druga… „Houston, mamy problem”: jak się robi dobry dialog? Napisy polskie pod filmami angielskimi. „Szaleństwo Almayera” i przekład kobiecy. Kochanowski i przeróbki: pastisze autorów. Limerystka polska.

Zadanie 1 Poprawić fonet Barańczaka: A co to jest fonet?

Zadanie 1

Zadanie 2 Jaki rebus literowy dostał kumpel Vermeera? N 14. Raz ornitologowi z Delftu chciał dać zagadkę jeden elf tu. Wymyślił rebus literowy o sowie, ale do połowy. Bo przecież wcale nie ma L w 2.

Zadanie 3 Przełożyć na polski limeryki Mr. Leara: Edward_Lear_Limerics

Zadanie 4 Tekst wyjściowy: Jan Kochanowski, Tren VIII Porymować nieparzyście. Zrymować po męsku… Zmienić długość wersu na 11-, 9-, 8-zgłoskowiec. Złożyć tercyną. Przekształcić na sonet. Napisać to samo Morsztynem, Słowackim, Norwidem, Leśmianem, Konopnicką …………

Zadanie 4 Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim, Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim! Pełno nas, a jakoby nikogo nie było: Jedną maluczką duszą tak wiele ubyło. Tyś za wszytki mówiła, za wszytki spiewała, Wszytkiś w domu kąciki zawżdy pobiegała. Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować, To tego, to owego wdzięcznie obłapiając I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając. Teraz wszytko umilkło, szczere pustki w domu, Nie masz zabawki, nie masz rozśmiać się nikomu. Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje, A serce swej pociechy darmo upatruje.

Zadanie 5 Przełożyć La ci darem la mano na polski do śpiewania. Podstawa – przekład angielski lub niemiecki

Zadanie 5 Przełożyć La ci darem la mano na polski do śpiewania. Podstawa – przekład angielski lub niemiecki: La ci darem…

Co będzie zada(wa)ne? Kończyć prace, które zaczniemy. Przynosić złe teksty. Pomyśleć: jak się robi dialogi (przejście od scenariusza do scenopisu). Pomyśleć: co to znaczy „tekst zamknięty” (skończony, gotowy, kompletny). Pomyśleć: czym się różni dialog w dramacie od dialogu w prozie?