FIZYKO-BIOLOGICZNE PODSTAWY FIZYKOTERAPII

PLAN WYKŁADU 1. Bodźce lecznicze 2. Reakcje i reaktywność na bodźce 3. Przekazywanie i dawkowanie energii 4. Tolerancja na bodźce

PODSTAWOWE BODŹCE LECZNICZE STOSOWANE W FIZJOTERAPII Mechaniczne Elektryczne Kinetyczne Termiczne BODŹCE Chemiczne Psychiczne Świetlne Klimatyczne Dźwiękowe Hydrostatyczne Hydrodynamiczne

I ZASADA TERMODYNAMIKI ENERGIA NIE JEST WYTWARZANA ANI NISZCZONA, ALE PRZETWARZANA

RODZAJE ENERGII STOSOWANYCH W FIZJOTERAPII I WYTWARZANYCH W ORGANIŹMIE CIEPLNA ELEKTRYCZNA ELEKTROMAGNETYCZNA (pole) MECHANICZNA CHEMICZNA (tylko w organizmie)

ENERGIE NATURALNE RODZAJE ENERGII : - promieniowanie elektromagnetyczne, wytwarzane przez Ziemię - promieniowanie UV mieszczące się w widmie słonecznym - ciepło Słońca i innych źródeł - energia mechaniczna i ciążenie Ziemi, woda, wiatr REAKCJE WYWOŁANE ENERGIAMI NATURALNYMI - powstają w miejscu absorpcji i w miejscach odległych, mają charakter reakcji adaptacyjnych

ENERGIE SZTUCZNE RODZAJE ENERGII : - promieniowanie elektromagnetyczne o parametrach nie występujących w przyrodzie - ultradźwięki - pole magnetyczne o parametrach nie występujących w przyrodzie REAKCJE WYWOŁANE ENERGIAMI SZTUCZNYMI - powstają w miejscu absorpcji energii

MECHANIZM RECEPCJI BODŹCA PRZEZ KOMÓRKĘ receptor Zmiany jonowe Komórka K + bodziec Na+ depolaryzacja błony komórkowej (potencjał receptorowy) *bodziec fizyczny inicjuje lub uzupełnia proces leczniczy

KOMUNIKACJA MIĘDZYKOMÓRKOWA PODSTAWOWE DEFINICJE Receptory komórkowe Są to wyspecjalizowane struktury białkowe, zdolne do odbierania-przekształcania- przekazywania informacji ze środowiska zewnętrznego do efektorów Ligandy Są to związki łączące się z receptorem Agonista Jest to ligand pobudzający receptor Antagonista Jest to ligand hamujący receptor

PODZIAŁ RECEPTORÓW KOMÓRKOWYCH Receptory zewnątrzkomórkowe: a. Jonotropowe (ligandy jonowe) b. Metabotropowe (białko G) c. Katalityczne (enzymy) Receptory wewnątrzkomórkowe a. Cytoplazmatyczne b. Jądrowe

CYTOKINY HORMONOPODOBNE BIAŁKA I PEPTYDY. Wydzielane są przez komórki, wpływają na funkcje innych komórek Interleukiny 1-18 Interferony TNF Czynniki wzrostowe: (TGF, GM-CSE) Chemokiny Inne

MECHANIZM DZIAŁANIA BODŹCA FIZYCZNEGO KOMUNIKACJA MIĘDZYKOMÓRKOWA Zmiany aktywności organizmu bodziec receptor W zakresie informacyjnym W zakresie biologicznym Kodowanie Integracja Przechowywanie Sterowanie układami Wykonawczymi (mięśnie, gruczoły)

Komunikacja międzykomórkowa A) bezpośrednia (jądrowa) B) pośrednia (poprzez transportery

SPOSOBY KOMUNIKACJI MIĘDZYKOMÓRKOWEJ Sygnalizacja endokrynna (hormonalna)- wydzielanie substancji sygnałowej do krwioobiegu Sygnalizacja parakrynowa miejscowe wydzielanie substancji sygnałowej Sygnalizacja neuronalna (nerwowa)- poprzez substancje sygnałowe zawarte w błonach komórkowych (sygnalizacja bezpośrednia)

Podział sposobów komunikacji bezpośrednia pośrednia (transportery) Poziomy komunikacji: błonowy cytoplazmatyczny jądrowy

PRAWO SCHULTZA-ARNDTA rodzaje bodźców działanie SŁABE Pobudzają procesy życiowe ŚREDNIE Wywołują reakcje adaptacyjne MOCNE Hamują procesy życiowe, działają destrukcyjnie

RODZAJE I CECHY BODŹCÓW 1. bodźce zmysłowe działające na receptory (np. światło i dźwięk) BODZIEC - cechy : siła działania, czas, częstotliwość i szybkość 2. bodźce działające na cytoplazmę komórkową poprzez: uwalnianie: * termoreceptory * histaminy * mechanoreceptory * adrenaliny * chemoreceptory * prostaglandyny * nocyceptory * bradykininy * osmoreceptory * serotoniny * acetylocholiny

REAKTYWNOŚĆ NA BODŹCE zależy od: Cech bodźca Zdolności organizmu do odpowiedzi - rodzaj tkanki - okolica - wielkość powierzchni - wrażliwość osobnicza (wiek, płeć, rodzaj choroby, leki, inne) - stanu aktywności narządu (stan czynnościowy układu autonomicznego)

TYPY REAKCJI NA BODŹCE LECZNICZE CHARAKTER REAKCJI ODPOWIEDŹ LECZNICZA SŁABY POWOLNY WAGOTONICY ASTENICY TYP A PÓŹNA (PO 3-4 TYG.) TYP B SYMPATYKOTONICY PYKNICY SZYBKI SOLNY WCZESNA (PO 1 TYG.) TYP C WAGOTONICY + CECHY SYMPAT. MIESZANY PO 2 TYG.

TRZY FAZY ZMIAN AKTYWNOŚCI W UKŁADZIE AUTONOMICZNYM PODCZAS TERAPII BODŹCOWEJ III FAZA TROFOTROPOWA odpoczynku, zdrowienia, adaptacji II FAZA ERGOTROPOWA faza walki, wzmożonych reakcji I FAZA WSTĘPNA chwiejność układu, reakcje alarmowe

STAN AKTYWNOŚCI NARZĄDU A REAKTYWNOŚĆ NA BODŹCE Im bardziej nasilona jest czynność narządu (pobudzenie układu autonomicznego) tym mniejsza jest jego pobudliwość na bodźce pobudzające, a większa na hamujące (reguła Wildera)

RODZAJE REAKCJI WYWOŁANYCH DZIAŁANIEM ENERGII Miejscowe Odległe Uogólnione MIEJSCE Natychmiastowe Późne CZAS Fizykochemiczne Chemiczne Biologiczne MECHANIZMY Adaptacyjne (czynne), kompensacyjne, ochronne, alarmowe CHARAKTER REAKCJI

PRZEBIEG REAKCJI ADAPTACYJNYCH WYWOŁANYCH BODŹCAMI LECZNICZYMI 1. odbieranie informacji przez receptory 2. Przewodzenie impulsów drogami nerwowymi do ośrodków 3. Przetwarzanie informacji przez ośrodki w kierunku pobudzenia wybranych narządów (intensywność, czas działania) 4. Przesyłanie informacji z ośrodków do efektorów (narządów wykonujących czynności: mięśnie, naczynia, gruczoły, metabolizm)

Rodzaje reakcji adaptacyjnych REAKCJE ADAPTACYJNE: 1. Ogólne( systemowe) 2. Miejscowe

Cechy nośnika Pojemność- ilość energ. jaka może zmieścić się w jedn.pojemności Przewodność- ilość energii przekazywana w jednostce czasu

PRZEKAZYWANIE ENERGII- NOŚNIKI (przykłady) Ciepłolecznictwo: Woda, para wodna Powietrze Kataplazmy Parafina Borowina Krioterapia Ciekłe postacie: Azot Dwutlenek azotu Dwutlenek węgla Powietrze

PRAWO GROTHUSA-DRAPERA „Zmiany w tkankach wywołuje tylko ta energia, która została zaabsorbowana” wsp. absorpcji= ilość energii pochłoniętej całkowita ilość energii

JEDNOSTAJNY (natężenie, kierunek) (impuls, przerwa, fala, prędkość) PRZEPŁYW ENERGII (przebieg) JEDNOSTAJNY (natężenie, kierunek) CIĄGŁY PRZERYWANY (impuls, przerwa, fala, prędkość) CYKLICZNY (cykl, częstotliwość, amplituda, fala)

II ZASADA TERMODYNAMIKI „Aby energia mogła być przekazana musi zaistnieć różnica potencjałów między ciałem przekazującym a pobierającym energię” Sir Isaac Newton (zmodyf.)

DAWKOWANIE ENERGII LECZNICZYCH DAWKI FIZYCZNE Ilość energii - dżule (J), kalorie (cal) Moc - waty (W), J/sek Natężenie, gęstość - J/cm2, W/sek B DAWKI BIOLOGICZNE (terapeutyczne) 1. Lecznicza - progowa (najmniejsza wywołująca reakcje) - nadprogowa (mała) - średnia - submaksymalna (duża) 2. Podprogowa (bardzo mała) 3. Szkodliwa (zbyt duża)

OGÓLNE ZASADY STOSOWANIA BODŹCÓW FIZJOTERAPEUTYCZNYCH Indywidualne dobieranie zabiegów i metod leczniczych Stopniowanie natężenia bodźców leczniczych rozpoczynać od zabiegów mało bodźcowych stopniowo włączać zabiegi bardziej bodźcowe i zwiększać ich natężenie i czas 3. Łączenie zabiegów mniej bodźcowych z silniej bodźcowymi 4. Stosowanie prawidłowej kolejności wykonywania zabiegów i prawidłowego ich kojarzenia

OBJAWY NIETOLERANCJI ORGANIZMU NA ZBYT DUŻE BODŹCE miejscowe uszkodzenie tkanek ból objawy ogólne ; omdlenie, gorączka objawy emocjonalne: lęk, niepokój, bicia serca

NIETOLERANCJA PATOLOGICZNA Powstaje: przy nadwrażliwości psychicznej na bodźce, fobie w wyniku odczynu alergicznego jako reakcja paradoksalna w wyniku zaburzeń czucia

PRZYCZYNY NIETOLERANCJI NA BODŹCE Przedawkowanie bodźca Patologiczna reakcja z nadwrażliwością Obniżone czucie i następowe przedawkowanie

Dziękuję