Prezentacja i recenzja kompletu podręczników do nauczania religii. Szkoła podstawowa, klasy I-III, Kraków, wyd. WAM, red. ks. Władysław Kubik SJ, W drodze do Wieczernika 1. Jesteśmy w rodzinie Pana Jezusa 2. Kochamy Pana Jezusa 3. Przyjmujemy Pana Jezusa

1. Ogólna charakterystyka podręczników 1.1. Dla których klas i dla jakiego rodzaju szkoły są przeznaczone? - Podręczniki są przeznaczone dla klas I-III w szkole podstawowej.

1. Ogólna charakterystyka podręczników 1.2. Jaki mają układ i na jakie grupy tematyczne zostały podzielone? Klasa I ― Tematy mają charakter wprowadzający w chrześcijaństwo. Główne motywy to: elementarne symbole, rok liturgiczny, (26, 29, 30, 32, 36, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 49) tematy komentują modlitwę „Ojcze nasz” (22, 23, 24, 25, 33, 34, 35, 36). Akcent położony jest na osobiste przeżywanie wiary. Klasa II ― Tematy są głównie skierowane na poznanie Boga i Biblii. (2, 3, 4, 7, 11, ST: 13, 14, 15, 16; NT: 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27). Drugim motywem wiodącym są tematy związane z sakramentami (31, 40, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51). Klasa III ― Tematy ogniskują się wokół zagadnień: Modlitwy (1-7), Dekalogu i przykazań kościelnych (8-20), warunków dobrej spowiedzi (24-28), eucharystii (33-38, 40-48, 51), a także wokół ośmiu błogosławieństw (52-59). W klasach 2 i 3 akcent położony jest na doświadczenie Boga we wspólnocie.

1. Ogólna charakterystyka podręczników 1.3. Jakie są główne założenia, idee i myśli przewodnie? Czy da się je odczytać? Podręcznik pierwszej klasy nakierowany jest na wprowadzenie ucznia w świat wiary i życia z Bogiem. Druga klasa służy ku temu, aby poznać Boga. Akcent jest rozłożony na poznanie Stwórcę z Objawienia. Uczniowie poznają klasyczne postacie Starego Testamentu, później życie Chrystusa. W trzeciej klasie uczniowie pogłębiają swą wiedzę religijną i przygotowują się do przyjęcia sakramentów (pokuty i eucharystii). 1.4. Jaka jest szata graficzna podręczników? Szata graficzna jest bardzo ładna. Dominują kolorowe i ciepłe rysunki, jednak nie brak także prawdziwych dzieł sztuki. Są także liczne zdjęcia odpowiednio dobrane do tematu.

2. Zgodność recenzowanych podręcznika z programem nauczania 2.1. Do jakiego programu napisane są podręczniki? Podręcznik został napisany do ogólnopolskiego programu nr AZ-1-01/10 z 09. 06. 2010 roku: W drodze do Wieczernika. 2.2. W jakim zakresie realizowane są zapisane w programie szczegółowe cele katechetyczne, wskazania realizacyjne i opis osiągnięć? Każdy poradnik metodyczny zawiera przedruk dokumentu Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski: Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach, Kraków 2010, (fragment odnoszący się do konkretnej klasy). Następnie ukazany jest „Plan wynikowy”. Każdy temat posiada opisane „Cele katechetyczne”, „Zadania nauczyciela religii” i spis „Przewidywanych osiągnięć ucznia”. W tymże „planie” zestawione jest to wszystko w postaci tabeli z treściami z „Programu nauczania religii” i „Podstawa programową”. Materiał realizowany jest bez w pełni zarzutu.

2. Zgodność recenzowanych podręcznika z programem nauczania 2.3. Czy w ramach poszczególnych klas istnieje odpowiedniość treści między programem a podręcznikami? Jak najbardziej. Tabela w poradniku metodycznym nie pozostawia żadnych wątpliwości. 2.4. W jakim zakresie podręczniki realizują wskazania dotyczące korelacji z innymi przedmiotami szkolnymi zapisane w programie? Nie można nie zauważyć korelacji do muzyki. W każdej klasie dzieciom jest oferowanych kilkadziesiąt piosenek. „Ćwiczenia” stwarzają relację między przedmiotami takimi jak: plastyka, czy zajęcia artystyczne a także j. polskim, gdyż w licznych zadaniach dziecko ćwiczy umiejętność pisania. Pojedyncze tematy dobrze korelują z historią.

3. Ocena poprawności katechetycznej 3.1. Jaki model katechezy reprezentują podręczniki? (antropologiczna, kerygmatyczna, integralna) Opis znajdujący się na tylnej stronie okładki podręcznika do drugiej klasy mówi: „Treści skupione są wokół tematu miłości Bożej, którą dziecko odkrywa w osobie Pana Jezusa, lekturze Pisma Świętego, przeżywaniu roku liturgicznego oraz doświadczeniu życia codziennego”. Tę tendencję można zauważyć także w podręcznikach do klasy 1 i 3. W pierwszej części widać bardziej aspekt kerygmatyczny zaś, liczne odniesienia do życia, co podkreśla druga cześć zdania wskazuje na model antropocentryczny. Należałoby zatem uznać, że podręcznik reprezentuje model integralny. 3.2. W jakim zakresie podręczniki wypełniają podstawowe funkcje katechezy (wychowania, nauczania, wtajemniczenia)? W jaki sposób prowadzą do katechezy we wspólnocie Kościoła? Podręczniki mają bardzo wyraźne odniesienie do wspólnoty parafialnej uczniów. Liczne tematy liturgiczne s pewnością prowadzą do lepszego zrozumienia wiary (katecheza) we wspólnocie Kościoła. Każdy aspekt katechezy zarówno co do zakresu wychowania, nauczania czy wtajemniczenia w wiarę, jest realizowany w podręczniku. Określa to ściśle „Plan wynikowy”.

3. Ocena poprawności katechetycznej 3.3. W jaki sposób podręczniki wypełniają funkcję ewangelizacyjną? Nauczając o prawdach wiary głoszą dobrą nowinę o Chrystusie, poza tym uczą żyć według nauki Pana Jezusa i z Nim. 3.4. W jakim zakresie obecny jest w podręcznikach element doświadczenia ludzkiego? Czy opisywane sytuacje życiowe są rzeczywiście przeżywane lub doświadczane przez uczniów? W poszczególnych tematach można od czasu do czasu natrafić na krótki komiks przedstawiający sytuację życiową. Przytaczane przykłady nie są obce doświadczeniu uczniów np.: kłótnia między kolegami w szkole, pomoc w domu rodzinnym. 3.5. W jakim zakresie obecne jest w podręcznikach wychowanie do życia we wspólnocie kościelnej, narodowej i rodzinnej? Element wychowania do życia we wspólnocie narodowej jest mało wyeksponowany. Dałoby się to usprawiedliwić tym, że jako sześciolatek, czy nawet dziewięcioletnie dziecko nie ma się możliwości oddziaływać na większą grupę osób. Liczy się najbliższe środowisko. Odnośnie do życia w rodzinie, czy Kościele podręcznik pozostaje bez zarzutu.

4. Ocena poprawności teologicznej 4.1. Jaki model teologii reprezentują podręczniki? Czy jest to teologia II Soboru Watykańskiego? W podręczniku zupełnie nie widać scholastycznego podejścia. Czytelnik ma wrażenie, że teologia znajdująca się w podręczniku, jest najbardziej aktualna. Głównym cytowanym źródłem jest Biblia. Jestem przekonany, że tego chciał Sobór Watykański II. 4.2. W jakim zakresie podręczniki odwołują się do źródeł katechezy (Biblii, tekstów Magisterium Kościoła, liturgii, życia Kościoła, jego historii, świadectwa świętych, refleksji teologicznej, wartości religijnych i moralnych poza chrześcijaństwem)? Mało. Poza Biblią bardzo wyraźnie odwołują się do świadectw życia świętych. Tego nie można pominąć. Jednak podręcznik unika wysublimowanej refleksji teologicznej. Używa bardzo prostego (i zrozumiałego) języka.

4. Ocena poprawności teologicznej 4.3. Czy podręczniki zawierają błędy teologiczne? Jeśli tak, to jakie? Nie znalazłem. Podręczniki zawierają także IMPRIMATUR Kurii Metropolitalnej w Krakowie. 4.4. Czy podręczniki budzą pewność wiary? Czy w podręcznikach znajdują się koncepcje mające charakter hipotez naukowych? To podręczniki dla klas I-III szkoły podstawowej. Uczniom jest przekazywana podstawowa wiedza. Autorzy nie przedstawiają wiedzy w „krytyczny” sposób.

5. Ocena poprawności pedagogicznej i metodycznej Podręczniki są przystosowane do adresatów, zawierają w sobie bogate metody dostosowane do wieku uczniów. Zawierają modlitwy, pieśni, czytanki, komiksy, liczne cytaty, sentencje, zdjęcia, obrazy, rysunki, uczą zapamiętywania ważnych informacji a co chciałbym szczególnie podkreślić, zawierają także materiały z którymi mogą rodzice pracować ze swymi dziećmi w domu. Dodatkowe metody znajdują się w ćwiczeniach, które zostały opisane w punkcie odnośnie do korelacji z innymi przedmiotami (2.4.).

KONIEC Sebastian Gamrot 06. 01. 2015r.