Klaudia Młynarczyk Marta Kusch Szymon Stoltmann Układ Krwionośny Klaudia Młynarczyk Marta Kusch Szymon Stoltmann

Spis Treści Co to jest układ Krwionośny i jakie pełni funkcje? Rodzaje naczyń krwionośnych. Działanie zastawek. Działanie pompy mięśniowej. Krążenie krwi. Rodzaje krwiobiegów. Budowa serca. Układ przewodzący serca. Układ wieńcowy. Czym jest krew? Budowa krwi. Leukocyty. Skład krwi. Hemoglobina. Układ limfatyczny. Tkanka limfoidalna. Krążenie limfy. Węzeł chłonny. Choroby.

Układ Krwionośny Jest częścią układu krążenia, rozprowadza po całym organizmie tlen, substancje odżywcze, cząst. sygnałowe i składniki układu odpornościowego. Odprowadza produkty przemiany materii do miejsc ich utylizacji/wydalania. => Substancje te transportowane są we krwi, która dzięki pracy serca nieustannie krąży w naczyniach krwionośnych (żyłach, tętnicach i naczyniach włosowatych) Na układ krążenia składa się układ krwionośny i limfatyczny.

Naczynia Krwionośne Żyły Naczynia włosowate Tętnice doprowadzają krew do serca; mają cienkie i wiotkie ściany; muszą być rozciągliwe, gdyż przejmują znaczne ilości krwi; obecne są zastawki (uniemożliwiają cofanie się krwi) Naczynia włosowate są łącznikiem między tętnicami a żyłami; pośredniczą w wymianie gazów, skł. odżywczych oraz produktów przemiany kom. między krwią a komórkami ciała Tętnice wyprowadzają krew z serca; dzięki grubej warstwie ściany są wytrzymałe na duże ciśnienie krwi; mogą się kurczyć i rozszerzać zapewniając ciągły jednolity przepływ krwi.

Budowa i przekrój poprzeczny Naczynia włosowate

Działanie zastawek Krew płynąca do serca w wielu miejscach np. kończynach, ma do pokonania siły ciążenia. Jej cofaniu zapobiegają zastawki – fałdy wewnętrznej warstwy żył. Płynąca krew w górę rozsuwa zastawki, które przylegając do ściany nie blokują przepływu. Cofająca się krew wypełnia kieszonkowate wgłębienia zastawek, co skutkuje zamknięcie światła naczynia.

Działanie pompy mięśniowej Praca mięśni kończyn, znajdujących się w pobliżu naczyń np. podczas chodzenia, pobudza przemieszczanie się krwi w górę ciała i zapobiega jej zastojowi w żyłach. Podczas rozkurczu krew płynie pod niskim ciśnieniem. Skurcz powoduje wzrost ciśnienia.

Krążenie krwi Krwiobieg duży (somatyczny) Krwiobieg mały (płucny) Rozpoczyna się w lewej komorze serca, skąd krew wpływa aortą. Przepływa przez wszystkie narządy i dociera do prawego przedsionka serca. Serce Ciało Serce Dostarcza całemu organizmowi O2, a jednocześnie usuwa CO2 Rozpoczyna się w prawej komorze serca, skąd krew płynie do płuc, a z nich do lewego przedsionka. Serce Płuca Serce Umożliwia wymianę gazową między krwią a płucami, dzięki temu utlenia krew.

Budowa serca Serce to pompa, wprawiająca krew w ruch Zbudowana z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej Wielkość porównywalna do pięści i waży ok. 0,5 kg Wnętrze podzielone na 4 jamy wyścielone błoną tzw. Wsierdziem W sercu znajdują się zastawki: 1. przedsionkowo-komorowe [trójdzielna i dwudzielna] 2. komorowo-tętnicze [zastawki Półksiężycowate] Znajduje się on w worku osierdziowym – f. ochronna Występuje tam układ przewodzący zbudowany ze zmodyfikowanych włókien mięśniowych (Purkiniego), które tworzą i przewodzą impulsy nerwowe po całym mięśniu sercowym (rozrusznik serca)

Układ przewodzący serca Serce jest pobudzane do regularnych skurczów przez impulsy elektryczne powstające w tzw. układzie przewodzącym serca. Głównym rozrusznikiem serca jest węzeł zatokowo- przedsionkowy. Cykl pracy serca to seria zmian zachodzących podczas jednego skurczu i rozkurczu komór i przedsionków serca. Elektrokardiografia- metoda diagnostyczna, której celem jest rozpoznanie przebiegu zjawisk elektrycznych w sercu osoby badanej. Za pomocą odpowiednio ułożonych elektrod można zarejestrować impulsy i zapisać w formie elektrokardiogramu podczas badania EKG.

Cykl pracy serca składa się z 3 faz: Faza skurczu przedsionków (przy rozkurczonych komorach) Faza skurczu komórek (przy rozkurczonych przedsionkach) Faza rozkurczu przedsionków i komór (faza spoczynku) Serce kurczy się średnio 70 razy na minutę, czyli około 100 800 razy w ciągu dnia. Ilość krwi wypychanej podczas skurczu serca nosi nazwę pojemności wyrzutowej, czyli 5dm3 krwi jest przepompowywana przez serce w ciągu 1 min. Ruch serca wywołują 2 węzły: zatokowo-przedsionkowy oraz przedsionkowo-komorowy Jest pod kontrolą układu nerwowego i hormonalnego

Układ wieńcowy Serce oplecione naczyniami wieńcowymi, które dostarczają mu krew bogatą w tlen i substancje odżywcze, a odprowadzają zbędne produkty do metabolizmu. Podczas każdego skurczu do tętnic wieńcowych pompowane jest aż 20% krwi.

Czym jest krew? Krew jest tkanką płynną, która w organizmie, transportuje m.in. Tlen, składniki odżywcze, witaminy, hormony, zbędne produkty przemiany materii oraz czynniki broniące organizmu przed patogenami.

Budowa krwi Osocze to substancja międzykomórkowa krwi. Jego głównym składnikiem, zajmującym około 90% objętości, jest woda. Znajdują się w niej białka, kwasy tłuszczowe, glukoza, witaminy, sole mineralne, gazy oraz produkty metabolitu.

Erytrocyty- krwinki czerwone- zawierają hemoglobinę -białko, które ma zdolność odwracalnego wiązania tlenu. Łatwo ulegają one odkształceniom, co umożliwia im przechodzenie przez wąskie naczynia włosowate. Erytrocyty żyją około 120 dni, po czym są rozkładane w śledzionie. Płytki krwi są fragmentami cytoplazmy otoczonymi błoną, które powstają z rozpadu dużych komórek szpiku kostnego. Czopują one uszkodzone ściany naczynia i hamują krwawienie przez zapoczątkowanie tworzenia skrzepu.

Leukocyty Leukocyty granulocyty Bazofile- granulocyty zasadochłonne- wytwarzają substancje, które powodują poszerzenie drobnych naczyń krwionośnych oraz napływ innych granulocytów. W ten sposób powstaje miejscowy stan zapalny ułatwiający niszczenie wszelkich patogenów. Eozynofile - granulocyty kwasochłonne- specjalizują się w zabijaniu wielokomórkowych organizmów, zwłaszcza larw pasożytów, np. przywr, włośni i glist. Mogą również zabijać bakterie i komórki nowotworowe. Neutrofile - granulocyty obojętnochłonne- przemieszczają się do miejsc zakażenia lub uszkodzenia tkanki, gdzie fagocytują, czyli pochłaniają i trawią patogeny, a następnie giną.

Leukocyty c.d. Leukocyty agranulocyty Monocyty to największe elementy morfotyczne krwi, które pochłaniają patogeny i wytwarzają m.in. interferon- substancję hamującą namnażanie się wirusów oraz rozwój komórek nowotworowych. Część z tych leukocytów osiedla się w różnych narządach, przekształcając się w makrofagi. Limfocyty to leukocyty, które rozpoznają i zapamiętują obce cząsteczki, zwane antygenami, informują również o ich obecności inne elementy układu odpornościowego i doprowadzają do ich unieszkodliwienia. Wyróżnia się wśród nich limfocyty T i B

Skład krwi Krew składa się z osocza i zawieszonych w nim elementów morfotycznych: erytrocytów, płytek krwi i leukocytów. Ponadto bierze udział w regulacji temperatury ciała

Hemoglobina Hemoglobina jest czerwonym barwnikiem występującym w erytrocytach. Ma zdolności nietrwałego łączenia się z tlenem lub dwutlenkiem węgla w zależności od stężenia tych gazów w otoczeniu

Grupa hemowa Każdy łańcuch aminokwasowy hemoglobiny zawiera grupę hemową. W jej centrum znajduje się jon żelaza, który tworzy odwracalne wiązanie z cząsteczką tlenu. Cząsteczka hemoglobiny składa się z czterech łańcuchów aminokwasowych. Delikatne zmiany ich ułożenie względem siebie umożliwiają przenoszenie tlenu z dużą wydajnością.

Układ limfatyczny Układ limfatyczny, zwany również chłonnym, zbiera z przestrzeni międzykomórkowych płyn przesączający się z naczyń krwionośnych i transportuje go do żył. Ponadto transportuje on glicerol i kwasy tłuszczowe wchłonięte w jelicie. W układzie tym zachodzą reakcje odpornościowe. W jego skład wchodzą naczynia limfatyczne, w których krąży limfa, oraz narządy limfatyczne

Węzły chłonne oczyszczają przepływającą przez nie limfę z patogenów. Przewód chłonny prawy zbiera limfę z prawej strony klatki piersiowej, prawej kończyny górnej, szyi oraz głowy. Uchodzi do żyły podobojczykowej prawej. Węzły chłonne oczyszczają przepływającą przez nie limfę z patogenów. Grasica to miejsce rozmnażania i dojrzewania limfocytów T. Narząd ten jest również gruczołem dokrewnym. U dorosłych zamienia się on w tzw. Ciało tłuszczowe zamostkowe. Przewód piersiowy jest największym naczyniem limfatycznym. Zbiera większość limfy z organizmu i uchodzi do żyły podobojczykowej lewej. Śledziona to narząd, w którym rozkładane są erytrocyty i zwalczane patogeny. Stanowi ona magazyn morfotyczny krwi. Migdałki tworzą wokół gardła pierścień, który chroni organizm przed infekcjami układu oddechowego i pokarmowego.

Tkanka limfoidalna Narządy limfatyczne, takie jak węzły chłonne i śledziona są zbudowane z tzw. tkanki limfoidalnej. W tkance tej znajduje się duża liczba limfocytów oraz zachodzą reakcje odpornościowe. Tworzy ona również migdałki podniebienne i występuje m.in. w ścianach przewodu pokarmowego, dróg oddechowych, moczowych oraz płciowych.

Migdałki to skupiska tkanki limfoidalnej w błonie śluzowej gardła Migdałki to skupiska tkanki limfoidalnej w błonie śluzowej gardła. Wychwytują i zwalczają one patogeny, które dostały się do organizmu z pokarmem lub powietrzem.

Krążenie limfy Limfa, zwana również chłonką, powstaje na skutek przesączenia się osocza z włosowatych naczyń krwionośnych do przestrzeni międzykomórkowych. Skład limfy jest podobny do osocza krwi, dodatkowo zawiera ona limfocyty i produkty metabolizmu wydalone przez komórki. Z przestrzeni międzykomórkowych limfa najpierw przedostaje się do włosowatych naczyń limfatycznych, następnie jest doprowadzana do większych naczyń limfatycznych, by na końcu trafić do żył układu krwionośnego, gdzie staje się częścią krwi.

komórka przestrzeń międzykomórkowa tętnica włosowate naczynie limfatyczne włosowate naczynie krwionośne żyła

Węzeł chłonny Węzły chłonne maja wielkość do kilku milimetrów do 2cm. Obecne w nich komórki, m.in. makrofagi, oczyszczają limfę z patogenów. Ponadto w węzłach chłonnych rozmnażają się limfocyty B. Komórki te produkują specjalne białka, tzw. przeciwciała, które krążąc w płynach ustrojowych, unieszkodliwiają określone patogeny.

Budowa węzła chłonnego oraz diagram fragmentu skóry zainfekowanego przez bakterie i rozmieszczenie układu limfatycznego.

Choroby 1. 1. Anemia (niedokrwistość) Przyczyny: upośledzenie wytwarzania krwinek czerwonych lub ich nadmierne niszczenie, niedobór żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego Objawy: liczba erytrocytów niższa od wartości optymalnych, bladość, szybkie męczenie się, senność Leczenie i profilaktyka: spożywanie pokarmów zawierających żelazo i witaminę B12 2. Białaczka Przyczyny: złożone, m.in. Narażenie organizmu na promieniowanie jonizujące lub niektóre substancje chemiczne Objawy: nadmierne wytwarzanie krwinek białych Leczenie i profilaktyka: przeszczep szpiku kostnego, chemioterapia 2.

3. Miażdżyca naczyń krwionośnych Przyczyny: złożone, m.in. spożywanie nadmiernej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych Objawy: osadzanie się na ścianach tętnic związków tłuszczowych (głownie cholesterolu) i złogów wapnia, zwężenie światła naczynia i utrudnienie przepływu krwi wzrost ciśnienia krwi Leczenie i profilaktyka: ograniczenie ilości spożywanych tłuszczów nasyconych, aktywność fizyczna, leczenie farmakologiczne 4. Choroba wieńcowa Przyczyny: złożone, m.in. spożywanie nadmiernej ilości nasyconych kwasów tłuszczowych Objawy: niedokrwienie serca, objawy niedotlenienia organizmu: duszności, osłabienie Leczenie i profilaktyka: leczenie farmakologiczne, leczenie chirurgiczne: wstawianie by- pasów, poszerzenie światła tętnic wieńcowych 4. 3.

5. Nadciśnienie tętnicze Przyczyny: różne, w tym zmniejszenie sprężystości tętnic(wywołane np. miażdżycą tętnic) Objawy: wzrost wartości ciśnienia w stanie spoczynku powyżej określonej normy Leczenie i profilaktyka: niskokaloryczna dieta z ograniczeniem soli, unormowany tryb życia, leczenie farmakologiczne

Inne choroby Choroba Bürgera - zakrzepowo- zarostowe zapalenie naczyń, odcinkowe, wieloogniskowe zapalenie małych i średnich tętnic i żył o postępującym przebiegu. Występuje najczęściej u młodych mężczyzn palących papierosy, szczególnie w krajach śródziemnomorskich Choroba Bürgera

Choroba Kawasakiego - ostra choroba zapalna małych i średnich naczyń o nieznanej etiologii. W przebiegu choroby Kawasakiego obserwuje się przede wszystkim zapalenie dużych naczyń wieńcowych z ich następowym poszerzeniem, tworzeniem zmian tętniakowatych i niedokrwienie mięśnia sercowego. Chorują głównie dzieci poniżej 5. roku życia (szczyt zachorowań w wieku ok. 18 miesięcy). Częściej chorują chłopcy. Zachorowania występują sezonowo, częściej w okresach wiosennym i jesiennym. Tętniakowate zmiany i zwapnienia naczyń wieńcowych widoczne na przeglądowym radiogramie klatki piersiowej pacjenta z chorobą Kawasakiego

Zespół Takayasu - zapalna choroba naczyń tętniczych o średnim i dużym kalibrze, mogąca zajmować każdą tętnicę, ale najczęściej przebiegająca z objawami zajęcia naczyń łuku aorty. Jest zaliczana do chorób układowych, najczęściej pojawia się u młodych kobiet i związana jest z predyspozycją genetyczną w zakresie układu HLA - do jej rozwoju predysponuje HLA-DR2, MB1 (w Japonii) i HLA-DR4, MB3 (w USA). Angiografia pokazuje zapalenie tętnic Takayasu

Choroba Raynauda - jest to napadowy skurcz tętnic w obrębie rąk, rzadziej stóp. Choroba zaczyna się w wieku młodzieńczym, prowokowana jest przez emocje lub oziębienie kończyn. Typowy napad charakteryzuje się zblednięciem palców, parestezjami lub bólem. Ręce osoby chorej na chorobę Raynauda