TERAPIA RODZINNA nasza rzeczywistość Lek. Apolonia Szarkowicz- Młyńska

TERAPIA RODZINNA nasza rzeczywistość Rodzina, rodzina, rodzina, ach rodzina Rodzina, rodzina nie cieszy gdy jest Lecz kiedy jej ni ma Samotnyś jak pies (Jeremi Przybora - Kabaret Starszych Panów)

System rodzinny jest podstawowym systemem, w którym zaspokajane są najważniejsze, niezbędne do życia i prawidłowego rozwoju człowieka potrzeby Według Maslowa są to : 1.Potrzeby fizjologiczne (od nich zależy sprawne funkcjonowanie ludzkiego organizmu – potrzeby pokarmowe, właściwej temperatury, odpoczynku, prokreacji) 2. Potrzeba bezpieczeństwa 3. Potrzeba przynależności i miłości 4. Potrzeba szacunku i uznania 5. Potrzeba samorealizacji

Potrzeby młodego człowieka pojawiające się w wieku dorastania to: poszukiwanie ideału, absolutu (pytania egzystencjalne) potrzeba wewnętrznych przeżyć, pogłębiania życia duchowego, uczuciowego (świat fantazji) szukanie grupa odniesienia, wspólnot dających poczucie przynależności (rak więzi w rodzinie), dążność młodzieży do czucia się użytecznym, zaangażowanym w sprawę, czynnie uczestniczącym w tym, co dzieje się we wspólnotach potrzeba autorytetu, utożsamiania się z kimś, kto imponuje

MIŁOŚĆ KONTAKT AKCEPTACJA dom jako skarbnica źródła zaufania poprzez dobry kontakt z rodzicami, źródła siły i motor działania aspekt pozytywny

NIEWIARA W SIEBIE I INNYCH, LĘK, POCZUCIE WINY, Trudne doświadczenia związane z niezadawalającym rozwiązaniem normalnych konfliktów rozwojowych dotyczących autonomii człowieka powoduje powstawanie takich uczuć jak: WSTYD, ZWĄTPIENIE, NIEWIARA W SIEBIE I INNYCH, LĘK, POCZUCIE WINY, NADMIERNE POCZUCIE OBOWIĄZKU Są to okoliczności sprzyjające powstawaniu szantażu emocjonalnego w rodzinie z odczuwaniem smutku, braku energii do działania

zawiera następujące etapy SZANTAŻ zawiera następujące etapy ŻĄDANIE OPÓR PRESJA GROŹBY ULEGŁOŚĆ POWTÓRZENIE

najłatwiej jest szantażować poprzez: POCZUCIE WINY POCZUCIE OBOWIĄZKU LĘK

TERAPIA RODZINNA Prekursorzy J.C. FLUGEL „The psychoanalytic study the family” 1921r NATAN ACKERMAN “The Unity of the family” 1937r Prekursorzy INSTYTUT TERAPII RODZIN Nowy York 1960r H.B.RICHARDSON „ Patients Have Families” 1945r

RYS HISTORYCZNY Lata czterdzieste Eksperymenty z psychodramą członków rodziny (J.L. Moreno), Eksperyment sesjami rodzinnymi ( J. Bowlby), Syndrom „schizofrenogennej matki” (Frieda Fromm- Reichman)

RYS HISTORYCZNY Lata pięćdziesiąte i początek lat sześćdziesiątych Rodzina z perspektywy antypsychiatrii, źródło indywidualnej patologii, źródło opresji i zablokowanie rozwoju jednostki „matka i rodzina schizofrenogenna” „mistyfikacja rodzinna”

„OTWARCIE DRZWI” SZPITALI RYS HISTORYCZNY Przełom lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych „OTWARCIE DRZWI” SZPITALI próby zrozumienia rodziny i jej trudu w sprawowaniu opieki nad chorym psychicznie traktowanie rodziny jako partner w procesie leczenia rozwój organizacji samopomocy

RYS HISTORYCZNY NATIONAL ALLIANCE FOR MENTALLY ILL (USA) SCHIZOPHRENIA FELLOWSHIP (Wielka Brytania) GREGORY BATESON MENTAL RESEARCH INSTITUTE ( MRI ) Kalifornia HARRY SULLIVAN PAUL WATZLAWICK twórcy teorii „podwójnego wiązania” JANET H. BEAVIN (double bind) DON D.JACKSON VIRGINIA SATIR teorie z MRI zastosowała w praktyce JANE PARSONS – FEIN (N.Y.)

PROCES RODZINNY funkcjonalny dysfunkcjonalny

SZKOŁY TERAPEUTYCZNE SZKOŁA STRUKTURALNA SZKOŁA STRATEGICZNA struktura rodziny, problem kontroli i władzy, granice międzypokoleniowe SZKOŁA STRATEGICZNA dysfunkcjonalne strategie rodzinne, poszukiwanie „kontrstrategii” SZKOŁA KOMUNIKACYJNA porozumiewanie się w rodzinie

UZNANIE CZŁONKÓW RODZINY ZA TYCH, KTÓRZY WSPÓŁTWORZĄ CELE TERAPII, ZAKRES POŻĄDANEJ ZMIANY I W PEWNYM STOPNIU METODY

PODSTAWOWE POJĘCIA TERAPII RODZIN SYSTEM RODZINNY otwarty, interakcje, podsystemy, konfiguracje, hierarchie, granice, wzorce zachowania

PODSTAWOWE POJĘCIA TERAPII RODZIN AUTOPOEZA Zdolność samotworzenia się i samoodtwarzania z pokolenia na pokolenie umożliwiająca przetrwanie i rozwój (Humbert Maturana)

PODSTAWOWE POJĘCIA TERAPII RODZIN HOMEOSTAZA Zachowanie stałości, zapobieganie zmianie

PODSTAWOWE POJĘCIA TERAPII RODZIN ADAPTACJA Umożliwia przystosowanie do zmiany warunków ZMIANA BODŹCE HOMEOSTAZA ADAPTACJA

PODSTAWOWE POJĘCIA TERAPII RODZIN PĘTLE (LOOPS) Mechanizm sprzężeń zwrotnych dodatnich i ujemnych

PODSTAWOWE POJĘCIA TERAPII RODZIN CYKL ŻYCIA RODZINNEGO Zmiany fazy „taniec rodzinny”

PO CO? OBJAW W SYSTEMIE RODZINNYM & „niespłacone długi” Ivan Boszormenyi – Nagy dług pokoleniowy lub brak równowagi relacyjnej i podzielonej lojalności $ „nieprzeżyta do końca żałoba” Norman Paul $ konsekwencja zaburzeń granic w podsystemach rodzinnych (szkoła strukturalna) $ objaw jako problem, który zamiast rozwiązania nasila się (szkoła strategiczna)

ZMIANA W SYSTEMIE RODZINNYM „pierwszego rzędu” zmiana ilościowa, ciągła, o charakterze liniowym „drugiego rzędu” zmiana jakościowa, skokowy charakter przebiegające procesy zmiany kierują się przypadkowością Bateson

NEUTRALNOŚĆ TERAPEUTY RODZINNEGO Stan zaangażowania bez stronniczości

Z WŁASNEGO PODWÓRKA Historia poradnictwa rodzinnego na terenie województwa warmińsko - mazurskiego

Szpital Psychiatryczny Z WŁASNEGO PODWÓRKA 1975r. W strukturach Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej w Olsztynie Szpital Psychiatryczny przy Al. Wojska Polskiego 35 powstaje Poradnia Rodzinna mająca swoją siedzibę przy ulicy Kajki 3

Poradnia Rodzinna Luty 1979r. Z WŁASNEGO PODWÓRKA W ramach oddzielenia lecznictwa psychiatrycznego ambulatoryjnego od stacjonarnego Poradnia Rodzinna zostaje przydzielona do Wojewódzkiego Zespołu Poradni Zdrowia Psychicznego w Olsztynie zachowując swoja siedzibę na ul. Kajki

Poradni Rodzinnej Listopad 1979r. Z WŁASNEGO PODWÓRKA Utworzenie Wojewódzkiego Ośrodka Terapii Rodzinnej w Olsztynie na bazie istniejącej Poradni Rodzinnej

z Wojewódzkim Zespołem Lecznictwa Psychiatrycznego Z WŁASNEGO PODWÓRKA 2002r. Likwidacja Wojewódzkiego Ośrodka Terapii Rodzinnej w Olsztynie i przyłączenie do Wojewódzkiego Zespołu Poradni Zdrowia Psychicznego jako Poradnia Rodzinna a następnie fuzja z Wojewódzkim Zespołem Lecznictwa Psychiatrycznego

Z WŁASNEGO PODWÓRKA 2006r. Brak kontraktu z NFZ na poradnictwo rodzinne, które jest w ograniczonym zakresie świadczone w ramach kontraktu na porady psychiatryczne

PODSUMOWANIE 30- LETNIEJ PRACY TERAPEUTYCZNEJ Z RODZINAMI

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TERAPIĘ 1. Problemy przedmałżeńskie przystosowanie się do życia w parze problem inicjacji seksualnej

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TERAPIĘ 2. Problemy małżeńskie konflikty i kryzysy małżeńskie zaburzenia seksualne

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TERAPIĘ 3. Problemy rodzinne konflikty i kryzysy małżeńskie związane ze zmianą struktury rodziny konflikty rodzice – dzieci konflikty z członkami rodzin pochodzenia (teściowie, rodzeństwo małżonków)

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TERAPIĘ 4. Problemy wychowawcze objawy psychosomatyczne u dzieci nerwowość dziecięca zaburzenia zachowania u dzieci i młodzieży

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TERAPIĘ 5. Problemy pojedynczych członków rodziny w radzeniu sobie w życiu reakcje nerwicowe zespoły depresyjne trudności adaptacyjne niedojrzałość osobowości

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE PROBLEMY OSÓB ZGŁASZAJĄCYCH SIĘ NA TERAPIĘ 5. (c.d.) zaburzenia odżywiania się (bulimia, anorexia) kryzys w sytuacji utraty bliskiej osoby (rozwód, śmierć) stany rezygnacyjne, myśli i próby samobójcze

ZADANIA OŚRODKA TERAPII RODZINNEJ 1. Udzielanie świadczeń leczniczo-psychoterapeutycznych zgłaszającym się pacjentom, małżeństwom i rodzinom w zakresie: * poradnictwa przedmałżeńskiego * konfliktów małżeńskich * redukcji szkód psychologicznych w sytuacji rozwodowej * konfliktów rodzinnych * problemów seksualnych * problemów wychowawczych w rodzinie * zaburzeń zachowania dzieci i młodzieży * objawów chorobowych zdiagnozowanych przez lekarza jako występujących na podłożu psychicznym * problemów intrapsychicznych (z samym sobą, w kontaktach interpersonalnych) * problemów okresu dojrzewania * trudności rodzin zrekonstruowanych * zaburzeń identyfikacyjnych z płcią * uzależnień od różnych środków chemicznych (alkoholu, narkotyków), hazardu, gier komputerowych, * jedzenia seksu, pracy, innych zachowań kompulsywnych * problemów rodzin osób uzależnionych, DDA

ZADANIA OŚRODKA TERAPII RODZINNEJ 2. Promocja trzeźwego stylu życia 3. Działalność edukacyjna w zakresie higieny życia psychicznego, profilaktyki uzależnień od różnych środków i zachowań destrukcyjnych 4. Objęcie pomocą medyczną i psychoterapeutyczną osób doświadczających przemocy w odzinie

REALIZACJA ZADAŃ 1. Prowadzenie terapii małżeńskiej psychoterapii indywidualnej terapii seksuologicznej porad psychiatrycznych

REALIZACJA ZADAŃ 2. Poradnictwo dla młodzieży w stanach suicydalnych (myśli i próby samobójcze), z zachowaniami autodestrukcyjnymi interwencje psychoterapeutyczne w ramach programu „PRZYWRÓCENI ŻYCIU”

REALIZACJA ZADAŃ 3. Zajęcia psychoterapeutyczne i socjoterapeutyczne z małymi dziećmi w trakcie prowadzonej terapii rodzinnej i małżeńskiej

REALIZACJA ZADAŃ 4. Zajęcia grupowe 5. Interwencje kryzysowe treningi interpersonalne treningi terapeutyczne warsztaty identyfikacyjne z płcią grupa terapeutyczna dla ofiar nadużyć seksualnych grupa terapeutyczna dla ofiar przemocy w rodzinie 5. Interwencje kryzysowe

STATYSTYKA ROK PRZYJECIA OGÓŁEM 1976 524 1991 1674 1977 684 1992 2218 1978 618 1993 2049 1979 854 1994 2197 1980 1275 1995 1981 1361 1996 1975 1982 2086 1997 2079 1983 2264 1998 2236 1984 2779 Do 28.09.1999 2194 1985 2752 2000   1986 3291 2001 1987 3348 2002 1185 1988 4247 2003 1724 1989 2108 2004 1029 1990 1865 2005 1033

I CO DALEJ ?.......

Podsumowanie Obecny okres dynamicznych zmian w kulturze i obyczaju wpływa w istotny sposób na formy życia rodzinnego. Powszechność rozwodów, rodziny zrekonstruowane, samotne matki wychowujące dzieci, społeczne usankcjonowanie związków nieformalnych, homoseksualnych, autonomizacja funkcji seksualnej, przejęcie przez instytucje społeczne niektórych funkcji opiekuńczych sprawiają, że tradycyjne fazy cyklu życia rodziny ulegają zmianie a rola rodziny coraz bardziej zawęża się do zadań emocjonalnych.. Można by te zagadnienia pozostawić socjologom rodziny, gdyby nie to, że odzwierciedlają się one w realnych problemach i konfliktach międzypokoleniowych, będących później przedmiotem terapii. Wspólnym wyzwaniem staje się dla rodziny i terapeuty , jak z postmodernistycznej wielości i chaosu wydobyć te wartości i możliwości, które warunkują ciągłość, dobrostan i rozwój rodziny.

Dziękuję za uwagę KONIEC Opracowanie merytoryczna: Lek. Apolonia Szarkowicz - Młyńska Opracowanie techniczne prezentacji: mgr R. Zdziarski