Małgorzata Łyszkowska Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów IP-CZD

 Zalecenia dietetyczne Celem leczenia dietetycznego i farmakologicznego chorych na cukrzycę jest dążenie do:  indywidualnie wyznaczonych dla każdego chorego stężeń (przed i po posiłku) glukozy we krwi;  optymalnego stężenia lipidów w surowicy;  optymalnych wartości ciśnienia tętniczego krwi  oraz uzyskanie i utrzymywanie pożądanej masy ciała.

Leczenie dietetyczne obejmuje wskazówki dotyczące:  całkowitej kaloryczności diety;  rozdziału kalorii na poszczególne posiłki w ciągu dnia;  źródła pokarmów, które zabezpieczają zapotrzebowanie kaloryczne.

Przy ustalaniu diety należy uwzględnić indywidualnie:  preferencje żywieniowe i kulturowe pacjenta, wiek, płeć,  poziom aktywności fizycznej,  status ekonomiczny.

Chorzy na cukrzycę powinni być zachęcani do przestrzegania zasad prawidłowego żywienia:  kontrolowania ilości spożywanych węglowodanów w całej diecie i poszczególnych posiłkach;  ograniczenia węglowodanów prostych;  częstego spożywania posiłków (w zależności od terapii).

 Znaczenie ma całkowita kaloryczność diety, dostosowana do wieku, aktualnej masy ciała oraz aktywności fizycznej chorego.  U osób z nadwagą konieczna jest redukcja dotychczasowej kaloryczności diety w stopniu, która powinna umożliwić powolną, ale systematyczną redukcję masy ciała (ok. 0,5–1 kg/tydzień).  Zmniejszenie kaloryczności diety (o 500–1000 kcal/d.)  Redukcję masy ciała można osiągnąć, stosując zarówno dietę o zredukowanej ilości węglowodanów, jak i dietę niskotłuszczową.

40-50%

 Indeks glikemiczny (IG)  Wymiennik białkowo-tłuszczowy (WBT)  Wymiennik węglowodanowy (WW)

INDEKS GLIKEMICZNY (IG) WYMIENNIKI WĘGLOWODANOWE (WW)  Mówi o zdolności produktu spożywczego do podwyższenia stężenia glukozy we krwi.  Procentowa szybkość wzrostu glikemii w porównaniu do wzrostu jaką wywołuje spożycie tej samej ilości glukozy  Porcja produktu lub potrawy  10g węglowodanów przyswajalnych, czyli bez błonnika np. 1 WW to:  1/3 kajzerki (ok. 20g)  średnia grahamka  1 mały ziemniak (ok. 60g)  2 średnie marchewki (ok. 200g)  ½ dużej gruszki (ok.110g)  2 płaskie łyżeczki cukru (10g)  2/3 szklanki jogurtu naturalnego  1 szkl. mleka, maślanki, kefiru  1 duża czerwona papryka  ½ szkl. groszku konserwowego

 Określenie 1 WW zawartego w g pokarmu lub określonego w miarach kuchennych  Co na co można wymienić 1 WW to 1 WW to: ½ kajzerki (20g) = chrupki kukurydziane bezcukrowe 20 sztuk (15g) 2 czubate łyżki ugotowanego makaronu (40-50g) = 2-3 łyżki ugotowanego ryżu lub kaszy gryczanej (40-50g) = 1 mały ziemniak (60g) 1 śr. jabłko ze skórką (140g) = 1 śr. kiwi (90g) = 5 szt. śliwek (100g) = 1 szkl. porzeczek, poziomek 2 płaskie łyżeczki cukru (10g) = 1 łyżeczka miodu (15g) = 1/5 tabliczki czekolady gorzkiej (20g) = 3 łyżeczki dżemu niskosłodzonego

 Szybkość z jaką wzrasta stężenie glukozy we krwi po spożyciu posiłku zawierającego zależy od: Rodzaju produktu spożywczego (zawartość węglowodanów, ich rodzaj) Zawartości błonnika Zawartości białka i tłuszczu Sposobu przygotowania posiłku - rozgotowanie produktu zwiększa IG zwalniają wchłanianie węglowodanów

 1 WBT to taka ilość produktu pochodzącego z białka lub tłuszczu, która dostarcza 100kcal 1 g białka dostarcza 4 kcal 1 g tłuszczu dostarcza 9 kcal Zastosowanie WBT – podczas insulinoterapii przy użyciu pompy insulinowej:  bolus prosty – przy posiłkach węglowodanowych; jako korekta hiperglikemii  bolus przedłużony – przy posiłkach białkowo-tłuszczowych  bolus złożony, czyli kombinacja dwóch poprzednich – przy posiłkach węglowodanowo- białkowo-tłuszczowych (produkty z McDonalda, pizza); przy posiłkach białkowo-tłuszczowych przy podwyższonej glikemii przedposiłkowej Na każde 100 kcal pochodzące z produktu białkowo-tłuszczowego potrzebna jest taka sama ilość insuliny, jak na 1 WW w danej porze dnia

 Przeważają węglowodany o niskim indeksie glikemicznym (<50 IG) = wolnowchłanialne  Węglowodany szybkowchłanialne (proste i dwucukry) ograniczone do minimum  Błonnik pokarmowy 25-40g/dobę TAK – rozpuszczalne frakcje błonnika: pektyny, beta-glukany (spowalniają wchłanianie cukrów)  Substancje słodzące (słodziki) w dawce zalecanej przez producenta  NIE – fruktoza jako zamiennik cukru  Owoce TAK, ale tylko ok g/dobę

< 50 >50  Ryż brązowy lub długi Basmati – 50  Spagetti al dente – 45  Chleb żytni pełnoziarnisty, pumpernikiel – 40  Płatki zbożowe – 40  Soki owocowe bez cukru – 40  Ryby – 38  Figi – 35  Morele suszone – 30  Produkty z mleka – 30  Czarna czekolada – 22  Orzechy – 22  Soja – 15  Morele 15  Warzywa zielone, pomidory, czosnek, cebula, bakłażany 15  Maltoza (piwo) – 110  Daktyle suszone – 103  Glukoza -100  Chleb wysokooczyszczony – 95  Ziemniaki pieczone – 95  Płatki kukurydziane, popkorn – 85  Naleśniki – 85  Marchew gotowana – 85  Dynia – 75  Rzepa – 72  Czekolada, herbatniki, pierogi, kluski – 70  Ziemniaki gotowane – 70  Buraki – 65  Rodzynki – 65  Lody – 61  Banan, melon, ananas – 60  Brzoskwinie – 57  Kasza gryczana – 54  Kiwi - 53

 Tłuszcze nasycone < 10% wartości en. diety lub =100 mg/dl  Tłuszcze jednonienasycone 10 – 15% wartości en. diety  Tłuszcze wielonienasycone 6 – 10% wartości en. diety:  kw. tł. n-6 ok. 5 – 8%  kw. tł. n-3 ok. 1 – 2%  Cholesterol max 300 mg/dobę lub = 100 mg/dl  NIE – izomery trans kwasów tłuszczowych

 15 – 20% ogółu spożywanej energii  Dorośli - białko roślinne / białko zwierzęce 50% / 50% lub przewaga białka roślinnego  Dzieci – białko zwierzęce 60% ogółu spożywanego białka

 Nie ma wskazań do rutynowej suplementacji  Indywidualna suplementacja przy ich niedoborach

 NIE – dyslipidemia, neuropatia, po przebytym zapaleniu trzustki  Dopuszczalne spożywanie w przeliczeniu na czysty alkohol etylowy 20 g / dobę – kobiety 30 g / dobę – mężczyźni ryzyko hipoglikemii hamowanie uwalnianie glukozy z wątroby

 5000 – 6000 mg/dobę  Umiarkowane nadciśnienie tętnicze < lub = 4800 mg/dobę  Nadciśnienie tętnicze + nefropatia < lub = 4000 mg/dl

Skrobia, fruktoza + błonnik węglowodanów Niski indeks glikemiczny tłuszczu Skrobia, fruktoza + błonnik węglowodanów Niski indeks glikemiczny tłuszczu Nazwakcal/mlB%W%T%EPA + DHA MCT Diasip119,446,733,9-- Diason117,24537,8-- Diben1,518,63741,4++ Diben Drink1, Resource Diabet Novasource Diabet1,

NazwaBłonnik g/100ml Lakto- za Izomalto- za Fru- ktoza SkrobiamOsmol/lEnt./p.o. Diasip2,03, p.o Diason1, Ent Diben1, Ent Diben Drink2,0<0, p.o. Resource Diabet2,0<0, p.o. Novasource Diabet 1,7<0, Ent/p.o. cd.