ZASTOSOWANIE GENETYKI W ROLNICTWIE Żywność modyfikowana genetycznie, obietnice a rzeczywistość.

Co to jest genetyka?  Genetyka to nauka o dziedziczności i zmienności organizmów. Wykorzystuje się ją w kryminalistyce, archeologii, medycynie, hodowli i rolnictwie.

Co to jest GMO? GMO (z ang. Genetically Modified Organism - organizm modyfikowany genetycznie) - to organizm inny niż organizm człowieka, w którym materiał genetyczny został zmieniony w sposób nie zachodzący w warunkach naturalnych wskutek krzyżowania lub naturalnej rekombinacji.

Cele GMO: wzmocnienie pozytywnych cech lub osłabienie negatywnych, dodanie nowych właściwości, zmniejszenie kosztów produkcji,

Hodowla roślin: Tradycyjna: - nowe kombinacje tysięcy genów warunkujących różne cechy - przenoszenie całych genomów - długotrwały proces (wytworzenie odmiany trwa 10-15 lat) - ograniczenia do gatunków, które mogą się krzyżować. Inżynieria genetyczna: - przenoszenie pojedynczych genów warunkujących znane cechy - możliwość przenoszenia genów pomiędzy gatunkami - wysokie koszty technologii

Modyfikacje, jakim podlegają organizmy można podzielić na trzy grupy: zmieniona zostaje aktywność genów naturalnie występujących w danym organizmie, do organizmu wprowadzone zostają dodatkowe kopie jego własnych genów, wprowadzany gen pochodzi z organizmu innego gatunku (organizmy transgeniczne).

Sposoby wprowadzania genów do roślin: - wykorzystanie bakterii glebowej Agrobacterium tumefaciens, - mikrowstrzeliwanie.

Poprawa jakości cech roślin: - zmiana kompozycji aminokwasów; - zmiana składu kwasów tłuszczowych; - możliwości produkcji w roślinach tłuszczów o określonej budowie;

Kukurydza: - odporność na owady, - wytwarzanie substancji używanych do wyrobu leków lub szczepionek, Ziemniaki: - wzrost zawartości skrobi, - odporność na herbicydy, stonkę ziemniaczaną, wirusy, - "słodkie ziemniaki" - wprowadzenie genu odpowiedzialnego za wytwarzanie słodkiego białka, - odporność na ciemnienie pouderzeniowe - większa trwałość, - mała zawartość substancji szkodliwych na człowieka, występujących w surowych ziemniakach. Pomidory: - spowolnienie dojrzewania, większa trwałość - większa zawartość suchej masy, - intensywniejsza barwa, cieńsza skórka.

Truskawki: - wyższa słodkość owoców, - spowolnienie dojrzewania, - odporność na mróz. Soja: - odporność na środki ochrony roślin, - odporność na wirusy, herbicydy, szkodniki, - obniżona zawartość kwasu palmitynowego. Rzepak: - zmniejszona zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych, - większa zawartość kwasu lauronowego.

Buraki cukrowe: - odporność na herbicydy i szkodniki, - dłuższy okres przechowywania bez strat w zawartości cukru. Ryż: - zwiększona produkcja beta-karotenu, prekursora witaminy A. Sałata: - produkująca szczepionkę na zapalenie wątroby typu B. Pszenica: - zwiększenie zawartości glutenu - lepsza mąka.

Dynia: - odporność na grzyby, Winogron: - odmiany bezpestkowe, Banany: - odporność na wirusy i grzyby - zakażają się poprzez uszkodzenia w transporcie, Kapusta: - odporność na szkodniki, mniejsze wymiary główek.

Światowa uprawa GMO: Na świecie najczęściej modyfikowanymi roślinami są: kukurydza, pomidory, soja zwyczajna, ziemniaki, bawełna, melony, tytoń. W Europie najczęściej modyfikuje się: kukurydzę, rzepak, buraki cukrowe, ziemniaki. Kraje produkujące najwięcej GMO to w kolejności: USA, Argentyna, Kanada, Brazylia, Chiny, RPA.

Kontrowersje wokół GMO: Modyfikacje genetyczne budzące najwięcej kontrowersji to przeważnie wprowadzenie genów pochodzących z innych gatunków, które nadają modyfikowanemu organizmowi pożądaną cechę, nie występującą u niego naturalnie.

Zdrowie- możliwość pojawienia się nowych alergenów; użycie wirusów jako nośników w transgenicznych roślinach i zwierzętach (możliwość mutacji tych wirusów); możliwość uodpornienia się na antybiotyki- stosowanie antybiotyków jako genów markerowych może spowodować wytworzenie genów odpornych na te antybiotyki; Środowisko- możliwość powstawania krzyżówek międzygatunkowych nie występujących w przyrodzie- zagrożenie dla bioróżnorodności; rozprzestrzenianie się pyłków roślin z upraw GMO może skazić plantację roślin uprawianych ekologicznie; możliwość wywołania niekontrolowanych przez inżynierię genetyczną mutacji i powstanie np. „superchwastów”, odpornych na szkodniki. Etyka- wprowadzanie genów ludzkich do innych organizmów; wystąpienie tzw. efektu ciągłości- zanieczyszczenia genami, w przeciwieństwie do skażeń chemicznych nie da się usunąć. Największe obawy wzbudza jednak bezpośrednia szkodliwość produktów GMO względami organizmu ludzkiego. Uważa się, że białka będące produktami ekspresji transgenów, mogą modyfikować przebieg metabolizmu komórek i prowadzić do powstania związków szkodliwych, mogących powodować szereg chorób, uczuleń itp. Obawy te są uzasadnione, jako że zdarzały się przypadki wystąpienia wysypek po spożyciu produktów GMO. Prawda jest jednak taka, że wiele spośród tradycyjnych produktów żywnościowych również powoduje uczulenia.

Źródła Ustawa o GMO, z 22.VI.2001 http://www.biotechnolog.pl http://natemat.pl/3133,gmo-truje-czy-zbawia-jak-dziala-zywnosc-modyfikowana-genetycznie http://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/1,101460,7014280,GMO_pod_lupa.html

Wykonawcy: Eryk Ślęczek Marta Klimczak Weronika Dulowska Klasa 3D