Dług publiczny Część 2

Welfare state a transfery Zobowiązania państwa prowadzą do duzych transferów, zwłaszcza że są one indeksowane To prowadzi często do deficytu budzetowego

Dług prywatny ma współcześnie – przez gwarancje państwa dla depozytów i ochronę zaufania dla sektora finansowego (too big too fail) –ma tendencję do przekształcania się w dług publiczny Tak się stało w kryzysie

Dług a kryzys bankowy Po kryzysie bankowym zwyklę nastepuje kryzys zadłużenia (badania C.Reinhart, K.Rogoff)

Kredyt jako źródło długu publicznego Kredyt banku centralnego kredyt banków komercyjnych (polskich, zagranicznych) Kredyty międzynarodowych instytucji finansowych

Papiery wartościowe jako źródło długu Bony skarbowe (do roku, płynnośc) Obligacje skarbowe 2,3, ,20,30 letnie USA: 100 letnie (?)

SID- skarbowe Instrumenty dłużne FINANSOWANIE DŁUGU

Obligacje skarbowe Oferowane w sieci sprzedazy detalicznej -2 letnie stałe oprocentowanie -3 letnie, zmienna stopa procentowa 4 letnie indeksowane oszczędnościowe 10 letnie emerytalne oszczędnościowe

Oferowane na przetargach-hurtowe,po 1000 zł. Obligacje zerokuponowe (2 lata), 5 i 6 letnie, o stałym oprocentowaniu, 10,11 letnie,stałe oprocentowanie 20,21 letnie stałe oprocentowanie 30 letnie, stałe oprocentowanie Obligacje o zmiennym oprocentowaniu, uzaleznione od stawki WIBOR Obligacje o zmiennym oprocentowaniu uzaleznione od rentowności bonów skarbowych

Obligacje skarbowe denominowane w walutach obcych, oferowane na rynkach zagranicznych 5,10,15,17, 20,30,50 lat W dolarach USD W jenach Frankach szwajcarskich Funtach brytyjskich

Obligacje skarbowe w Polsce to 90 % długoterminowych papierów dłuznych Bezpieczne Atrakcyjne dla inwestorów (jako bezpieczny port „safe heaven”) Mogą być publiczne (ponad 1 rok) lub niepubliczne

Zapadalność SID (maturity ) Skarbowe Instrumenty Dłużne

Obok rentowności ważna jest zapadalność –daje pole manewru

Bank centralny a Skarb Państwa i dług Po II wojnie bank centralny –BC-(w Europie) zwykle podlegał rządowi Banki centralne zostały znacjonalizowane (W.Brytania, Francja) Lata 80/90: postulat autonomii BC Wyjątek FED jest bankiem prywatnym (własnościowo) ale prezesa mianuje Prezydent „FED jest niezależny od rządu ale w ramach rządu”

Cele Banku Centralnego (BC) i rządu: wspólne i rozbieżne Rozbiezne :bank dba o cel inflacyjny, nawet kosztem koniunktury Konieczna koordynacja polityki: to reguła policy MIX (+/-) W kryzysie przeważa koordynacja polityk (Polska, strefa euro,USA)

Wpłaty z zysku NBP do budżetu

Dług publiczny tworzy roszczenie które musi być spłacone; w konsekwencji wymusza dodatkowa emisje pieniądza Tak się dzieje zwłaszcza w epoce pieniądza papierowego; kreacja pieniądza jest (teoretycznie) nieograniczona

W autonomii chodzi zwłaszcza o zakazanie kupowania przez BC papierów skarbowych (poza tymi które służą do operacji otwartego rynku) W razie kupowania takich papierów następuje emisja pieniądza i łatwe powiększanie długu (obecnie w USA; FED skupuje papiery dłużne skarbowe na wtórnym rynku)

Niespłacenie długu-default Tzw. restrukturyzacja długu -mniejsze oprocentowanie -zmniejszona wielkośc długu - dłuższy czas spłaty Odmowa spłacenia-repudiacja

Dług a majątek Skarbu Państwa

W USA dług wynosi (2012 r.) 15 bln. ponad 100 % PKB ale majątek narodowy jest kilkakrotnie wyższy-ponad 50 bln.USD W ostateczności państwo zadłużone które nie jest w stanie spłacić długu zagranicznego może odpowiadać majątkiem własnym (jeśli wierzyciele będą w stanie go zająć, np. statki czy samoloty za granicą, budynki etc)

Zarządzanie długiem Dług to olbrzymie aktywa, występujące i notowane na rynku finansowym Mają wpływ na cały rynek finansowy

Kto zarządza dlugiem publicznym? W Polsce :Ministerstwo Finansów Inne rozwiązania: specjalny organ powolany do zarządzania dlugiem W.Brytania: Bank centralny (BOE)

Długi jednostek i samorządu terytorialnego- też wchodzą do długu publicznego

Zadłużenie sektora samorządowewgo

Progi -1 Dług:ponad 50 % PKB ale mniej niż 55 % Projekt ustawy budżetowej: relacja deficytu budżetu panstwa do dochodów nie może być większa niż w poprzednim roku Polska przekroczyła już ten próg i każdy budżet musi być zgodny z warunkami tego progu

Próg 2 dług większy niż 55%PKB,mniej niż 60%

Próg 2, c.d.

Obniżenie progów długu,2014 r. Rządowy projekt nowelizacji ustawy o finansach publicznych przewiduje, że próg na poziomie 55 proc. PKB zostanie zastąpiony progiem 48 proc., a próg 50 proc. PKB - progiem 43 proc. Propozycje przygotowane przez Ministerstwo Finansów związane są z przeprowadzoną ostatnio zmianą w systemie emerytalnym, która skokowo zmniejszyła poziom długu publicznego.

Przekroczenie 60 % PKB-procedura sanacyjna RM przedstawia Sejmowi program sanacyjny- dług poniżej 60 % PKB Budzety jednostek samorządu terytorialnego muszą być zrównoważone Zakaz udzielania nowych poręczeń i gwarancji przez jednostki sektora finansów publicznych

2012, dług - dane Gdyby dług przekroczył 55 % rząd musiałby przygotować następny budżet bez deficytu. Trzeba byłoby zwiększyć podatki i/lub przeprowadzić bardzo duże cięcia w wydatkach.

2013 r- progi zostały zmienione Dług publiczny w wyniku przejęcia częsci aktywów OFE uległ zmniejszeniu Progi dotyczą nie 1 roku ale średniej z 6 lat ( co usunęło groźbę przekroczenia długu w jednym roku –i sankcji przekroczenia progu)