ŚMIERĆ NA LOTNISKU –CZYLI CO NAM GROZI W SAMOLOCIE? ANDRZEJ SZUBA

Podróże samolotami są bardziej bezpieczne niż innymi środkami komunikacji. Czasem jednak coś może się przytrafić…

Nie będę Państwu opowiadał o wypadkach lotniczych ani atakach terrorystycznych. Podróż samolotem, a zwłaszcza długa podróż samolotem może czasem mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i w niektórych przypadkach skończyć się tragicznie…

DŁUGOTRWAŁE PODRÓŻE LOTNICZE I ZACHOROWANIA – pierwsze doniesienia 54-letni lekarz: zapalenie żył głębokich po 14-godzinnym locie z Bostonu do Wenezueli w 1946 53-letni biznesmen: zapalenie żył głębokich po locie z Gwatemali do Nowego Jorku w 1953 Zakrzepica żylna spowodowana długim siedzeniem : Homans J, New England Journal of Medicine 250 : 148-149 (1954)

Choroba klasy ekonomicznej (economy class syndrome)

Nie każdy może lecieć pierwszą klasą

Powierzchowne i głębokie żyły kończyny dolnej

Zapalenie zakrzepowe żył głębokich

Zapalenie zakrzepowe żył głębokich Obrzęk Ból łydki Często bez istotnych objawów

Zator tętnicy płucnej Duszność Kaszel Kołatanie serca Utrata przytomności

Lotnisko Heathrow - Londyn Ocenia się, że jeden pasażer miesięcznie umiera z powodu zatoru tętnicy płucnej Październik 2000: młoda kobieta po przylocie z Australii upadła w holu lotniska, po przewiezieniu do szpitala zmarła – przyczyna zator t. płucnej

Znacznie rzadziej zakrzepica żylna może być powikłana udarem mózgowym Barcelona 2004: 38 letnia kobieta straciła przytomność po przylocie z Peru; badania wykazały zator tętnicy płucnej i udar mózgu

Może również dochodzić do uszkodzenia tętnic kręgowych w wyniku niewygodnej pozycji w czasie snu w samolocie 56 letni mężczyzna po długim locie (7 godzin) poczuł ból po lewej stronie szyi, a po kilkunastu minutach niedowład (porażenie) prawostronne. Badania wykazały udar w wyniku uszkodzenia tętnicy kręgowej.

TOKIO – lotnisko Narita 100-150 pasażerów rocznie jest leczonych z powodu zakrzepicy żył głębokich i/lub zatoru tętnicy płucnej

NAGŁE ZGONY NA LOTNISKU Przeanalizowano 104 zgony na lotnisku Heathrow (Londyn) w okresie od lutego 1979 do stycznia1982. 11 of 51 (18%) nagłych zgonów u pasażerów przylatujących na lotnisko było spowodowanych zatorowością płucną W 11 przypadkach śmiertelnej zatorowości płucnej u pasażerów czas trwania lotu był następujący: 6 do 12 godzin : 1 12 do18 godzin : 10 Sudden natural deaths associated with commercial air travel : Sarvesvaran R : Medicine, Science and Law 26 : 35-38 (1986)

LOTNISKO w Paryżu W latach 84-98 rozpoznano 70 przypadków zatoru tętnicy płucnej 77% w związku z lotem>12 h Średni wiek 58.5 lat (26-85) 40/64 (63%) kobiety The Experience of the Paris Airports Emergency Medical Service : Clerel M & Caillard G : Bull. Acad. Nat. Med. 183 : 985-1001 (1999)

ZESPÓŁ KLASY TURYSTYCZNEJ ECONOMY CLASS SYNDROME Cruikshank i wsp. opisują 6 przypadków zgonów spowodowanych zatorowością płucną u pasażerów samolotów (1988) Po raz pierwszy stosują określenie : economy class syndrome Twierdzą, że przyczyną są gorsze warunki w klasie turystycznej i bezruch pasażerów Wzywają linie lotnicze do informowania pasażerów o ryzyku zakrzepicy żylnej i zatorowości płucnej i uważają, że linie lotnicze powinny ponosić odpowiedzialność za te wypadki Economy Class Syndrome : Cruikshank J.M. et al, Lancet ii : 497-498 (1988)

Co sprzyje powstawaniu zakrzepów: Triada Virchov’a  Zwolnienie przepływu krwi  Uszkodzenie naczyń krwionośnych (śródbłonka)  Nadkrzepliwość (zbyt “gęsta” krew)

Pompa żylna

DUŻA WYSOKOŚĆ I BRAK TLENU POWODUJE WZROST KRZEPLIWOŚCI KRWI 20 zdrowych mężczyzn długi lot na dużej wysokości 2-8 krotny wzrost poziomu czynników krzepnięcia Association between acute hypobaric hypoxia and activation of coagulation in human beings : Bjorn Bendz et al Lancet, Vol 356, 11.11.2000

Częstość i zapobieganie bezobjawowej zakrzepicy żylnej u pasażerów długich lotów - badanie prospektywne, randomizowane (I) 231 zdrowych osób (142K i 89M) >50rż w klasie turystycznej; długie loty > 8h osoby z choroba zakrzepowo-zatorową wykluczono dwie grupy: A - podkolanówki uciskowe B - bez podkolanówek loty > 8h; powrót do Londynu < 6 tygodni Scurr JH et al.:Lancet 2001 May 12;357(9267):1485-9

Podkolanówki uciskowe (profilaktyczne) 15-20 mmHg

Częstość i zapobieganie bezobjawowej zakrzepicy żylnej u pasażerów długich lotów - badanie prospektywne, randomizowane (II) Badania przed i po podróży duplex doppler (usg) żył k. dolnych czynnik V Leiden (FVL) protrombina G20210A (PGM) D-dimer - superczuły test Wyniki: 12/116 (10%) ZŻ łydki - wszyscy w gr. B 2/12 FVL hz żaden z pasażerów noszących pończochy nie miał ZŻ !!!!!!!!!!! Scurr JH et al.:Lancet 2001 May 12;357(9267):1485-9

Badanie LONFLIT 2 - randomizowane 833 osoby; 411 podkolanówki; 422 bez wiek 44.8 lat, czas lotu 12.4 h; usg przed i po ZŻ - 4.5% w gr. bez podkolanówek; 0.24% z podkolanówkami Belcaro G et al.:Angiology 2001 Jun;52(6):369-74

Badanie LONFLIT 3 300 osób podwyższonego ryzyka, usg przed i po locie 3 grupy: A - bez profilaktyki B - aspiryna 400mg /3 dni; 12h przed lotem C - enoxaparyna 1000IU/10kg 2-4h przed lotem Wyniki: A - ZŻ 4.8%; B - ZŻ 3.6%; C - 0 Cesarone MR et al.:Angiology 2002 Jan-Feb;53(1):1-6

Czynniki zwiększające ryzyko zakrzepicy żylnej w czasie lotu Długotrwałe przebywanie w przymusowej pozycji - bezruch Niedobór tlenu i obniżone ciśnienie w kabinie spożywanie alkoholu - odwodnienie

Czynniki ryzyka Zakrzepicy Żylnej Wiek > 40 r.ż. Zatorowość płucna lub zakrzepica żylna w przeszłości choroba nowotworowa stany zwiększonej krzepliwości krwi niewydolność krążenia niedawna operacja ortopedyczna ciąża Leki antykoncepcyjne Hormonalna terapia zastępcza Palenie papierosów

Zalecenia dla pasażerów Gimnastyka nóg w czasie lotu Ćwiczenia oddechowe pić dużo wody i unikać alkoholu unikać leków nasennych podkolanówki uciskowe (I kl.) u osób wysokiego ryzyka LMWH Poduszki stabilizujące na szyję

ŻYCZĘ PRZYJEMNYCH I BEZSTRESOWYCH LOTÓW !!!