WIBRACJE (DRGANIA MECHANICZNE)

Drgania mechaniczne Drganiami nazywa się zmiany wielkości fizycznej występujące w funkcji czasu i polegające na tym, że jej wartości są na przemian rosnące i malejące względem pewnego poziomu odniesienia. Wibracje (drgania mechaniczne) to niskoczęstotliwościowe drgania akustyczne rozprzestrzeniające się w ośrodkach stałych.

Drgania mechaniczne Wibracje w wielu przypadkach są czynnikiem roboczym, celowo wprowadzanym przez konstruktorów do maszyn czy urządzeń jako niezbędny element do realizacji zadanych procesów technologicznych jak np. wibrorozdrabnianie, czyszczenie i mielenie wibracyjne oraz także do :kruszenia, wiercenia, drążenia, szlifowania.

Drgania mechaniczne Wibracje są również często źródłem informacji odnośnie stanu technicznego maszyny i jakości jej wykonywania, jak również mogą powodować zakłócenia w prawidłowym działaniu maszyn i innych urządzeń, zmniejszać ich trwałość i niezawodność oraz niekorzystnie wpływać na konstrukcje i budowle.

Drgania mechaniczne Przenoszone drogą bezpośredniego kontaktu z drgającym źródłem do organizmu człowieka mogą też wywierać ujemny wpływ na zdrowie pracowników i doprowadzić niejednokrotnie do trwałych zmian chorobowych. W punktu ochrony i bezpieczeństwa człowieka w środowisku pracy, wibracje są szkodliwym czynnikiem fizycznym, który należy eliminować lub przynajmniej ograniczać.

Podział drgań mechanicznych i ich źródła w środowisku pracy Ze względu na miejsce wnikania drgań do organizmu człowieka możemy wyróżnić: > Drgania o działaniu ogólnym, przenikające do organizmu człowieka przez jego nogi, miednicę, plecy, boki > Drgania o działaniu miejscowym oddziałujące na organizm człowieka przez jego kończyny górne

Podział drgań mechanicznych i ich źródła w środowisku pracy 1. Źródła drgań o działaniu ogólnym: Podłogi, podesty, pomosty w halach produkcyjnych i innych pomieszczeniach na których zlokalizowane są stanowiska pracy . Oczywiście pierwotnym źródłem drgań są eksploatowane w pomieszczeniach lub poza nimi maszyny oraz urządzenia stacjonarne, przenośne lub przewoźne, które wprawiają w drgania podłoże, na którym stoi operator. Przyczyna drgań podłoża może być również ruch uliczny lub kolejowy. Platformy drgające Siedziska i podłogi środków transportu (samochodów, ciężarówek, autobusów, tramwajów, trolejbusów oraz pojazdów kolejowych, statków, samolotów itp.) Siedziska i podłogi maszyn budowlanych (np. do robót ziemnych

Podział drgań mechanicznych i ich źródła w środowisku pracy 2. Źródła drgań oddziałujących na organizm przez kończyny górne ręczne narzędzia uderzeniowe o napędzie pneumatycznym, hydraulicznym lub elektrycznym (młoty pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu, nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe itp.) ręczne narzędzia obrotowe o napędzie elektrycznym lub spalinowym (wiertarki, szlifierki, piły łańcuchowe itp.) dźwignie sterujące maszyn i pojazdów obsługi rękami źródła technologiczne (np. obrabiane elementy trzymane w dłoniach lub prowadzone ręką przy procesach szlifowania, polerowania, gładzenia itp.)

Skutki oddziaływania wibracji na organizm człowieka Narażenia na drgania przenoszone do organizmu przez kończyny górne powodują zespół zmian zwanych zespołem wibracyjnym układu ręka-ramię, który w wielu krajach uznany został za chorobę zawodową. Postacie zespoły wibracyjnego to: Naczyniowa- najczęściej rejestrowana, charakteryzuje się napadowymi zaburzeniami krążenia krwi w palcach rąk czego objawem jest blednięcie opuszki jednego lub więcej palców (tzw. ”choroba białych palców”) Nerwowa- zaburzenia czucia dotyku, wibracji, temperatury a także dolegliwości w postaci drętwienia czy mrowienia palców czy rąk Kostna lub kostno-stawowa- zniekształcenie szpar stawowych, zwapnienie torebek stawowych, zmiany okostnej, zmiany w utkaniu kostnym

Skutki oddziaływania wibracji na organizm człowieka Drgania o działaniu ogólnym powodują zmiany w: Układzie kostnym- chorobowe zmiany głównie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, rzadziej w szyjnym. Zespół bólowy kręgosłupa w wielu krajach uznany został za chorobę zawodową. Narządach wewnętrznych człowieka- niekorzystne zmiany w czynnościach narządów układu pokarmowego (głównie żołądka i przełyku), zaburzenia w narządzie przedsionkowo-ślimakowym, narządach układu rozrodczego kobiet, narządach klatki piersiowej, narządach jamy nosowo-gardłowej

Skutki oddziaływania wibracji na organizm człowieka Opisanym wyżej skutkom biologicznym towarzysza funkcjonalne: Zwiększenie czasu reakcji ruchowej Zwiększenie czasu reakcji wzrokowej Zakłócenia w koordynacji ruchów Nadmierne zmęczenie Bezsenność Rozdrażnienie Osłabienie pamięci itd

Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi Techniczne Minimalizowanie drgań u źródła ich powstania (zmniejszanie wibroaktywności źródeł) Minimalizowanie drgań na drodze ich propagacji Automatyzacja procesów technologicznych i zdalne sterowanie źródłami drgań b) Organizacyjno-administracyjne Skracanie czasu narażania na drgania w ciągu zmiany roboczej Wydzielanie specjalnych pomieszczeń do odpoczynku Przesuwanie do pracy na innych stanowiskach osób szczególnie wrażliwych na działanie drgań Szkolenia pracowników w celu uświadomienia ich o występujących zagrożeniach powodowanych ekspozycją na drgania oraz w zakresie możliwej bezpiecznej obsługi maszyn i narzędzi

Metody ograniczania zagrożeń drganiami mechanicznymi c) Profilaktyka medyczna- ma na celu eliminowanie przy zatrudnianiu na stanowiska operatorów maszyn i narzędzi wibrujących osób, których stan czynnościowy organizmu odbiega od normy, gdyż odchylenia te pod wpływem drgań mogą ulegać pogłębieniu. W stosunku do osób już pracujących w warunkach narażenia na drgania, powinny być prowadzone badania okresowe w celu możliwie wczesnego wykrywania powstających zmian chorobowych i przesuwania tych pracowników na stanowiska pracy pozbawione narażenia na drgania. > W ramach działań profilaktycznych stosuje się ochrony przeciwwibracyjne w formie: rękawic, pasów, poduszek, rękawów, klęczników i obuwia.