Odzyskać siebie. Uzależnienia od komputera Warsztaty dla bibliotekarzy

INTERNET dostarcza nam informacji, rozrywki, umożliwia komunikację międzyludzką bez względu na miejsce i czas, wywiera ogromny wpływ na naszą osobowość, oddziałuje na charakter, kształtuje poglądy i opinie, poszerza naszą wiedzę, dostarcza rozrywki, umila wolne chwile.

ALE !!! stanowi także ogromne zagrożenie, brak kontroli nad czasem spędzanym przed tym medium może spowodować zatracenie w cyberprzestrzeni, co staje się przyczyną groźnego uzależnienia od Internetu.

UZALEŻNIENIE – DEFINICJA WEDŁUG B. T. WORONOWICZA uzależnienie od Internetu zaliczamy do uzależnień psychicznych uzależnieniem psychicznym nazywany „Stan wywołany potrzebami psychicznymi jednostki i działaniem środka. Jeżeli ktoś za pomocą środka psychoaktywnego pozbył się towarzyszącego lęku, poczucia bezwartościowości, odrzucenia, to będzie dążyć do powtarzania tego doświadczenia. Powtarza je ze względu na otrzymaną gratyfikację, „ pozytywne” efekty psychiczne, nie zaś w celu uniknięcia negatywnych(…)”

POJĘCIA UŻYWANE WYMIENNIE siecioholizm, nadmierne używanie Internetu, uzależnienie od komputera patologiczne używanie Internetu infoholizm

POCZĄTKI : Prekursorem, który zajął się zdefiniowaniem tego problemu był Ivan Goldberg, amerykański psychiatra, za nim zaś Bohdan Woronowicz w oparciu o kryteria z DSM IV wymienił następujące symptomy  charakteryzujące osobę nadużywającą Internetu, a mianowicie:

C.D.  zwiększenie liczby godzin spędzanych przed komputerem w celu uzyskania satysfakcji  pojawienie się uczucia niepokoju, natrętnych myśli, urojeń związanych z Internetem  poczucie przymusu skorzystania z Internetu  korzystanie z Internetu mimo świadomości następujących problemów ze zdrowiem fizycznym oraz psychicznym

C.D. przekładanie czasu poświęconego przed komputerem ponad pracę, rodzinę, przyjaciół, aktywność społeczną zaniedbywanie codziennych obowiązków nieudolne podejmowania starań w zmniejszeniu liczby godzin spędzonych przy Internecie

Według pionierki badań dotyczących infoholizmu Kimberley Young istnieją trzy fazy uzależnienia od Sieci ZAANGAŻOWANIE – Internauta poznaje atuty, zasoby Internetu, odkrywa oferowane przez niego możliwości, fascynuje go prostota z jaką zdolny jest nawiązywać interakcje z innymi użytkownikami. ZASTĘPOWANIE – Użytkownik odczuwa pragnienie utrzymywania relacji z osobami poznanymi w Sieci, co daje mu poczucie ulgi i swobody. Dotychczasowe zajęcia tracą dla niego na atrakcyjności.

C.D. UCIECZKA  - Nadużywanie Internetu. W tej fazie staje się uzależnieniem, użytkownik nie jest w stanie poradzić sobie z problemami, w związku z czym ucieka od nich zanurzając się w wirtualnym świecie. Powrót do rzeczywistości powoduje stany depresyjne, odczucie samotności, wyrzuty sumienia, z którymi dana osoba nie jest w stanie sobie poradzić.

DYSFUNKCYJNE UŻYWANIE INTERNETU Jak określa raport Fundacji Dzieci Niczyje pt. „Badanie nadużywania Internetu przez młodzież w Polsce i Europie”, dysfunkcyjne używanie Internetu jest terminem szerszym niż nadużywanie Internetu, ponieważ zawiera w sobie zakres znaczeniowy nadużywania Internetu oraz zagrożenia jego nadużywaniem. W Polsce 1,3 proc. respondentów wykazuje objawy nadużywania Internetu, podczas gdy 12 proc. jest nim zagrożonych.

STATYSTYKI - POLSKA W rankingu europejskim Polska znajduje się na trzecim miejscu pod względem liczby osób dysfunkcyjnie korzystających z Internetu. 13,3 proc. badanych dysfunkcyjnie używa Internetu. Problem dysfunkcyjnego korzystania z Internetu częściej dotyczy chłopców, starszych nastolatków oraz osób, których rodzice mają wykształcenie podstawowe. Osoby dysfunkcyjnie korzystające z Internetu częściej przejawiają zaburzenia psycho­społeczne.

ZAGROŻENIA DLA OSÓB KORZYSTAJĄCYCH Z INTERNETU Istnieje silna zależność między dysfunkcyjnym korzystaniem z Internetu a uprawianiem hazardu, korzystaniem z portali spo­łecznościowych oraz graniem w gry online, Odwrotna zależność występuje w przypadku odrabiania prac domowych przy pomocy Internetu - osoby, które częściej używają sieci do odrabiania lekcji i poszukiwania informacji, rzadziej wykazują symptomy dys­funkcyjnego korzystania z sieci.

Do najczęstszych niebezpiecznych zjawisk należą: cyberprzemoc, uwodzenie dzieci oraz pornografia. Badania wykazały, że aż 68,6 proc. respondentów kontaktuje się w Internecie z osobami, których wcześniej nie spotkało w świecie realnym, 45,5 proc. to osoby kontaktujące się z nieznajomymi. 5,4 proc badanych wyraziło odczucie niepokojącego bądź nieprzyjemnego doświadczenia kontaktu z nieznajomymi w Internecie,

67,3 proc. osób napotkało na różnego rodzaju materiały pornograficzne, C.D. 30,8 proc. respondentów spotkało się w świecie realnym z osobą poznaną w sieci 67,3 proc. osób napotkało na różnego rodzaju materiały pornograficzne, 32,8 proc. stwierdziło, że doświadczenie to było dla nich niepokojące lub nie­przyjemne, Kontakt z materiałami pornograficznymi częściej zgłaszali chłopcy niż dziewczynki, 21,5 proc. respondentów padło ofiarą zjawiska cyberprzemocy - badania wykazują, że dziewczynki bardziej niż chłopcy są narażone na cyberprzemoc,

RODZAJE AKTYWNOŚCI ONLINE PRZYCZYNIAJĄCE SIĘ DO DESTRUKCYJNEGO KORZYSTANIA Z INTERNETU Portale społecznościowe - (w dni szkolne aż 32 proc. młodzieży spędza na portalach społecznościowych przynajmniej 2 godziny dziennie. Portale społecznościowe częściej użytkują dziewczynki niż chłopcy.) Gry online – (62,75 proc. respondentów gra w gry online. Wyniki badań pokazały, że ryzyko dysfunkcyjnego korzystania z Internetu jest dwukrotnie wyższe w przy­padku osób grających online. Nadużywanie Internetu związane z grami online częściej dotyczy chłopców niż dziewczyn.)

C.D. Hazard – (6,3 proc. respondentów uprawia go w sieci. Ryzyko dysfunkcyjnego korzystania z Internetu jest trzykrotnie wyższe w przy­padku osób uprawiających hazard.)

POMOC DLA OFIAR UZALEŻNIONYCH OD INTERNETU Przy Instytucie Psychologii Zdrowia PTP działa pierwszy w Polsce telefon zaufania dla osób cierpiących z powodu uzależnień behawioralnych, tj. uzależnienia od hazardu, internetu, seksu, zakupów, pracy czy jedzenia. Nowy telefon zaufania: 801-889-880 Jest czynny codziennie, także w weekendy, w godzinach od 17 do 22.

LECZENIE W odróżnieniu od innych uzależnień, w przypadku leczenia uzależnia od Internetu bądź komputera występuje dodatkowy problem. Osoby z tym uzależnieniem trudno jest bowiem skłonić do spotkania "twarzą w twarz" ze specjalistą, ponieważ są przyzwyczajone do obcowania z ekranem bądź do porozumiewania się za pomocą klawiatury.

PROGRAMY TERAPEUTYCZNE Trening nowych zachowań – alarm w komputerze, który po upływie określonego czasu przypomina o tym, że należy zostawić komputer i przejść do innej aktywności. Szczegółowy plan dnia - w ramach tego planu niezbędne jest określenie ram czasowych korzystania z komputera czy z Internetu, a także innych codziennych aktywności z wypoczynkiem włącznie. Realizacja takiego planu powinna zmienić dotychczasowe zwyczaje i zagospodarować na nowo te obszary życia, które zostały zaniedbane w wyniku uzależnienia.

PODSUMOWANIE Terapeuci zajmujący się problemem nadużywania Internetu wskazują, że dzieci i młodzież mogą uciekać w świat Internetu ze względu na towarzyszące im głębokie problemy, do których zaliczają niepowodzenia szkolne, odrzucenie przez grupę rówieśniczą i konflikty w rodzinie. (Chocholska, Osipczuk, 2009).