ORAZ PROCES SOCJALIZACJI SOCJOLOGIA WYKŁAD II INSTYTUCJE SPOŁECZE ORAZ PROCES SOCJALIZACJI

CO TO JEST INSTYTUCJA? Potoczne rozumienie instytucji Problem przenikania się słownictwa potocznego i naukowego Optyka socjologii skupiona na instytucjach społecznych – od samego początku jako samodzielnej dyscypliny koncentrowała się na najważniejszych składowych całości, np. na rodzinie, własności, podziale pracy, państwie, języku i religii

AUGUSTA COMTA WIZJA SPOŁECZEŃSTWA Podstawową komórką społeczną jest rodzina Motywem łączenia się ludzi w szersze zbiorowości jest postępujący podział pracy Wyjście poza więzy rodzinne wymaga wypracowania porządku ponadrodzinnego – organizację polityczną Organizacja polityczna nie jest wystarczającą podstawą spójności i równowagi – konieczna jest religia Dla wspólnoty uczuć konieczny jest też język

HERBERT SPENCER I JEGO INSTYTUCJE Stosunki, organizacja, kontrola, regulacja, przymus Instytucje to wszystko to, co prowadzi do uspołecznienia niespołecznego z natury człowieka do współdziałania z innymi (coraz liczniejszymi) ludźmi Podobna do Comte'owskiej wizja rozwoju społeczeństw od wspólnot rodzinnych, opartych na więzach krwi, do nowoczesnego społeczeństwa bazującego na skodyfikowanym porządku prawnym Od społeczeństwa militarnego do społeczeństwa industrialnego – od mechanizmu do organizmu

EMILA DURKHEIMA PROGRAM SOCJOLOGII Instytucje to zespół ustalonych działań oraz idei, które jednostki zastają jako coś gotowego i narzucającego się im mniej lub bardziej nieodparcie Socjologia jako nauka o instytucjach Prototyp wszelkich społecznych instytucji – religia Inicjacja jednostki do społeczeństwa poprzez religię → obrzędy religijne jako zespalanie zbiorowości → obrzędy religijne jako kultywowanie tradycji → funkcja euforyczna obrzędów religijnych (zawór bezpieczeństwa) Niepokój związany z ateizacją współczesnego społeczeństwa

WSPÓŁCZESNA WIZJA INSTYTUCJI Przejście od statycznej, XIX wiecznej wizji instytucji jako niezmiennych elementów rzeczywistości społecznej do rozumienia instytucji w kategoriach struktur długiego trwania Powiązanie instytucji z dynamicznym rozumieniem kultury jako procesu społecznego Pojęcie systemu aksjo-normatywnego: normy i wartości → wiązki norm i wartości czyli procedury → rola kontekstu społecznego (dziedziny życia społecznego, np. prokreacja i wychowanie) → zbiór reguł związanych z określonym kontekstem społecznym = instytucja

INSTYTUCJE A SOCJALIZACJA Przyjęcie takiego rozumienia instytucji stawia w centrum zainteresowania kwestię „przystosowania” jednostek do reguł obowiązujących w społeczeństwie Socjalizacja to proces wdrażania się jednostek do sposobu życia swojej grupy i szerszego społeczeństwa przez uczenie się reguł i idei zawartych w kulturze Socjalizacja pierwotna – typowa dla wczesnego etapu rozwoju, w ramach grup pierwotnych, nacechowana emocjonalnie, automatyczna internalizacja wzorców Socjalizacja wtórna – późniejsza w rozwoju, w ramach innych niż pierwotne grup, niekoniecznie nacechowana emocjonalnie, wybiórcza internalizacja wzorców

PORZĄDEK SPOŁECZNY Instytucje są tymi elementami społeczeństwa, których podstawowym zadaniem jest zabezpieczanie porządku i ładu społecznego Instytucje i instytucjonalizacja działań ludzkich należą do podstawowych mechanizmów szeroko rozumianej kontroli społecznej Instytucje kontrolują ludzkie działania → narzucają wzory działania → określają obowiązujący jeden z wielu możliwych kierunków działania

KONTROLA SPOŁECZNA Kontrola nieformalna – wszystkie wzory zachowań przekazywane w stosunkach osobistych i wszystkie reakcje i sankcje stosowane spontanicznie i na zasadzie obyczaju Kontrola formalna – wszystko to, co zapisane w formie regulaminów poszczególnych organizacji i stowarzyszeń, a przede wszystkim w skodyfikowanym prawie