Solidaryzm społeczny czy efektywność rynku? Możliwe kierunki rozwoju społecznego Polski Warszawa, 19 stycznia 2006

Konstytucja 1997 Art. 20 – Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej Brak dyskusji nt. naszego ustroju społecznej gospodarki rynkowej

Dwa wcześniejsze modele Republika Weimarska 1918 - 1933 Zakończona 6,1mln bezrobociem III Rzesza 1933 – 1945 (zakończona kapitulacją)

Sytuacja Niemiec po II wojnie światowej – bilans otwarcia straty gospodarcze i zniszczenia wojenne, straty demograficzne wskutek śmierci 3,5 -4 mln obywateli, 40% ludności to bezpośrednie ofiary wojny, wielki ruch ludności - kwestia 10 mln wypędzonych i uciekinierów do czterech stref okupacyjnych, pozostawanie licznej zbiorowości jeńców niemieckich w ZSRR (do 1955) bez kontaktu z ich ojczyzną, konieczność utrzymania wojsk okupacyjnych w podzielonych Niemczech, dostawy reparacyjne i restytucyjne, szok psychiczny ludności związany z klęską III Rzeszy. Ceny urzędowe - efektem inflacja i wymiana naturalna, Niedożywienie.

Reformy w RFN Ekonomiczna 1.10.1948 Polityczna maj 1949 Uwolnienie cen, Obniżenie podatków (motywacja dla aktywności gospodarczej) Wprowadzenie „twardej” marki Polityczna maj 1949 Konstytucja

Prywatyzacja w kilku gospodarkach w procesie transformacji jako % Produktu Krajowego Brutto Source: EBRD, Transition Report 2003 and OECD.

Scenariusze dalszego rozwoju Mechanizm konfliktu pomiędzy potrzebami rozwoju gospodarczego, opartego na inwestycjach a socjalnymi potrzebami dużej części społeczeństwa, zależnego zawodowo od kapitału. Wraz ze wzrostem bezrobocia i socjalnych patologii stopniowo maleją środki i możliwości pomocy społecznej. Status quo Liberalizm socjalny Neosolidarności

Scenariusz status quo mechanizmem powiększania rozpiętości socjalnych: „Wyrywanie przywilejów socjalnych” Procesy marginalizacji (rodziny niepełne, wielodzietne) Biurokratyzacja relacji państwo – obywatel Odwzorowanie konfliktów w środowiskach lokalnych i zawodowych

Scenariusz liberalizmu socjalnego Budowa „stanu średniego” – grupy ekonomicznej niezależnej od państwa (obecnie ok. 10% aktywnych zawodowo)– samozatrudnienie (amortyzator konfliktów biedni – bogaci) najlepszą polityką społeczną jest polityka stymulacji wzrostu gospodarczego Edukacja ustawiczna Zmiana sposobu wydatkowania środków z FPracy

Procesy marginalizacji i inkluzji Elita Stan średni Peryferie Biurokracja

Scenariusz neosolidarności Samorządność Obywatelskość Europejska otwartość Państwo pomocnicze a nie władcze

Praca kluczem do rozwiązania kwestii społecznej (Laborem exercens) Propozycje M. Kabaja prymat pracy nad bezrobociem, ze szczególnym odniesieniem tej zasady do pierwszej pracy w życiu zawodowym, prymat dochodu z pracy nad zasiłkiem, prymat zatrudnienia nad sponsorowaną formą aktywności, prymat działań aktywizujących nad osłonowymi, prymat szkolenia nad bezrobociem.