Stosowanie praw UE

Autonomia prawa UE Koncepcja monistyczna Koncepcja dualistyczna Prawo międzynarodowe i prawo krajowe są częściami jednego systemu prawnego Ratyfikowane traktaty mogą być powołane przed sądem krajowym Pierwszeństwo prawa międzynarodowego Koncepcja dualistyczna Prawo międzynarodowe i prawo krajowe to da różne systemy Traktaty muszą być transponowane do prawa krajowego, aby wywołać skutki prawne W przypadku konfliktu między normami pierwszeństwo może uzyskać późniejsza ustawa

Autonomia prawa UE – van Gend i Loss TWE jest czymś więcej niż tylko traktatem zawartym między państwami (jednostka może się powołać na niego przed sądem) W celu urzeczywistnienia wspólnego rynku (jako celu) jednostki muszą mieć możliwość powoływania się na TWE przed sądem TWE może być stosowany bezpośrednio Art.. 12 TWE nadaje jednostkom prawa skuteczne przed sądami krajowymi

Autonomia prawa UE – Costa vs E.N.E.L 6/64 Początek autonomii prawa wspólnotowego Państwa nie mogą postępowań wbrew swoim zobowiązaniom, wbrew traktatom

Prawo Unii Stanowi część porządku prawnego państw członkowskich – obowiązuje bezpośrednio Może być powoływane jako źródło prawa i obowiązków zarówno organów państwa lub Unii, jak i jednostek – może być stosowane bezpośrednio

Kryteria bezpośredniego stosowania Norma musi być jasna i precyzyjna, aby nadawała się do stosowania przed sądami i innymi organami Bezwarunkowa – jej stosowanie nie może być uzależnione od swobodnego uznania organu który ją stosuje (ani organu Unii ani organu PC) Zupełna/kompletna (prawnie perfekcyjna) – jej wykonanie nie może zależeć od późniejszych środków wykonawczych przyjmowanych przez państwa członkowskie lub instytucji Unii

Van Gend i Loos Defrenne vs. Sabena 43/75

Bezpośrednie stosowanie – pojęcie szersze Bezpośredni skutek – pojęcie węższe (możliwość powołania się na normę przez jednostkę) Na ogół używane zamiennie

Skutek bezpośredni wertykalny i horyzontalny Jednostka – państwo (wertykalny) Jednostka – jednostka (horyzontalny)

Zasada pierwszeństwa prawa UE – Simmenthal 106/77 (II) Bezpośrednio skuteczne normy prawa wspólnotowego musza być w pełni i jednolicie stosowane we wszystkich PC Zasada pierwszeństwa zobowiązuje sądy do stosowania prawa wspólnotowego do prawa krajowego Każdy sąd ma obowiązek niezastosowania prawa krajowego, zarówno wcześniejszego jak i późniejszego, sprzecznego z prawem wspólnotowym, bez czekania na jego uchylenie

Nieważność prawa krajowego Niestosowanie prawa krajowego Prymat prawa UE Nieważność prawa krajowego Niestosowanie prawa krajowego

Prymat prawa UE Prymat obowiązywania Prymat stosowania

Zasada pierwszeństwa, a konstytucja

Bezpośredni skutek rozporządzeń Jest środkiem ujednolicania prawa UE Działa natychmiastowo, staje się w momencie wejścia w życie częścią prawa krajowego Ustanawia prawo powszechnie obowiązujące Transpozycja rozporządzeń nie jest co do zasady dopuszczalna Wyjątkowo przepis rozporządzenia może wymagać wykonania PC możne ustanowić sankcje za naruszenie rozporządzeń Państwo może regulować pewne kwestie nieobjęte rozporządzeniem

Bezpośredni skutek decyzji Wiążący charakter decyzji (art. 288 z. 4 TFUE) Zasada effet utile - dla zapewnie jej efektywnego wykonania jednostka powinna móc powołać się na decyzję Art. 267 TFUE

Bezpośredni skutek dyrektywy (41/74 Van Duyn, 9/70 Franz Grad) Wiążący charakter dyrektywy wynika z art. 288 TFUE Effet utile – „W szczególności, gdy instytucje wspólnotowe nałożyły w drodze dyrektywy obowiązek podjęcia przez PC określonych działań, wymagana efektywność tego aktu byłaby osłabiona, gdyby jednostki nie mogły się oprzeć na nim przed sądami krajowymi i gdyby sądy były pozbawione możliwości wzięcia pod uwagę dyrektywy jako prawa wspólnotowego” Art. 267 TFUE Zasada estoppel – nieprzeczenie sobie – zasada zaufania – państwo nie może czerpać korzyści z niewykonania obowiązku

Do zastosowania bezpośredniego skutku wymagana jest Zła transpozycja lub jej brak Upływ okresu transpozycji Zobowiązanie bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne

Brak skutku horyzontalnego dyrektywy – 152/84 Marshall

Zakres pojęcia „państwo” Wszystkie organy państwa, rządowe jak i samorządowe (103/88 Fratelli Costanzo SpA vs Gmina Mediolan) Podmioty wykonujące usługi użyteczności publicznej (C-282/10 Dominguez)

Pośrednie stosowanie – wymóg zgodnej wykładni prawa krajowego Dotyczy wszystkich krajowych przepisów prawnych Jest nieodłączną cechą systemu traktatowego Jest ograniczona przez ogólne zasady prawa, w szczególności przez zasadę pewności prawa i braku retroaktywności prawa, i nie może służyć jako podstawa do dokonywania wykładni prawa krajowego contra legem Jest pierwszoplanowa Sądy powinny dokonywać wszelkich możliwych działań alby ją zastosować

Pośrednie stosowanie – wymóg zgodnej wykładni prawa krajowego Od daty wejścia w życie dyrektywy - zakaz wykładni podważającej cel Od końca okresu transpozycji (w przypadku jej braku) w przypadku braku bezpośredniego stosowania – wykładnia zgodna – jak najdalej możliwa

Incydentalny horyzontalny skutek dyrektywy C-194/94 CIA Możliwość kwestionowania skuteczności prawa, które miałoby być zastosowane w związku z naruszeniem prawa przez państwo (brak notyfikacji) Nie oznacza to postania obowiązku po stronie innej jednostki

Skutek obiektywny dyrektywy Sądu krajowe powinny z urzędu brać pod uwagę prawo UE w celu zapewnienia mu pełnej efektywności.

Odpowiedzialność odszkodowawcza PC Za brak transpozycji Za akt prawodawczy Za akty administracyjne Za orzeczenia sądowe

Odpowiedzialność PC za brak transpozycji dyrektywy Kryteria Francovich (C-6/90 i C-9/90 Francovich i in.) Celem dyrektywy musi być nadanie jednostkom uprawnień Treść tych uprawnień musi wynikać z postanowień tej dyrektywy Musi występować związek przyczynowo-skutkowy między naruszeniem ciążącego na PC zobowiązania a poniesioną szkodą Odpowiedzialność PC za brak transpozycji dyrektywy

Odpowiedzialność za akty prawodawcze Kryteria Brasserie du pecheur oraz Factortame Norma, na którą powołuje się skarżący, musi mieć na celu nadanie jednostce uprawnień Naruszenie jest wystarczająco istotne Musi występować związek przyczynowo skutkowy między ciążącego na PC zobowiązania a poniesioną szkodą Odpowiedzialność za akty prawodawcze

Określając „wystarczającoś” naruszenia bierzemy pod uwagę: Stopień jasności i precyzyjności naruszonej normy Zakres swobody oceny pozostawionej przez naruszoną normę organom państwowym lub wspólnotowym Zamierzony lub niezamierzony charakter popełnionego czynu lub wyrządzonej szkody Dopuszczalny lub niedopuszczalny błąd co do prawa Możliwość ewentualnego przyczynienia się przez organy wspólnotowe do naruszenia Przyjęcie lub odrzucenie przez władze państwowe praktyk sprzecznych z prawem wspólnotowym

Naruszenie jest zawsze oczywiste, jeżeli zostało utrzymane pomimo orzeczenia TSUE stwierdzającego takie naruszenie

Odpowiedzialność za akty administracyjne i inne naruszenia opiera się na tych samych przesłankach, które już zostały wskazane

Odpowiedzialność za orzeczenia sądowe Naruszenie jest wystarczająco istotne w każdym przypadku, w którym decyzja sądu w sposób oczywisty nie respektuje orzecznictwa Trybunału w danej dziedzinie

Dochodzenie roszczeń przed sądami krajowymi Restytucja Odszkodowanie Tymczasowy środek zabezpieczający powództwo

Ograniczenie zasady autonomii proceduralnej Zasada niedyskryminacji roszczeń Zasada skuteczności