WSPÓŁCZESNE FORMY UZALEŻNIEŃ 1

UZALEŻNIENIE Jeżeli robi się TO często, jest się do TEGO silnie przywiązanym, powtarza się to, mimo,że jest TO szkodliwe, a mimo wszystko dalej TO się robi, TO może być piciem, paleniem, hazardem, dopalaczami, narkotykami, internetem... 2

ZESPÓŁ UZALEŻNIENIA można zdiagnozować, jeżeli w ciągu minionego roku wystąpiły co najmniej 3 z wymienionych zjawisk: 1)       silne pragnienie lub poczucie przymusu zażycia substancji, 2)       trudności w kontrolowaniu zachowania związanego z zażywaniem substancji (rozpoczynanie, kończenie i rozmiary zażywania), 3)       fizjologiczne objawy stanu odstawienia , występujące, gdy zażycie substancji zostało przerwane lub zmniejszone, przejawiające się specyficznym dla danej substancji zespołem abstynencyjnym oraz zażywaniem tej samej lub podobnej substancji w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych , 4)       zwiększenie tolerancji , 5)       narastające zaniedbywanie innych źródeł przyjemności lub zainteresowań z powodu zażywania substancji, 6) zażywanie mimo wyraźnych dowodów szkodliwych następstw. 3 3 3 3

OBJAWY UZALEŻNIENIA Kolejne próby kontrolowania się, opanowania, zaprzestania kończące się niepowodzeniem Ukrywanie problemu przed sobą i innymi, nie zauważanie problemu Wymyślanie pretekstów, by dalej TO robić Poświęcenie, choćby częściowe, rzeczy ważnych – swoich zainteresowań, itp. Niedostrzeganie i bagatelizowanie konsekwencji Zmiany zachowań oraz postrzegania samego siebie Poczucie bezsilności – człowiek nie chce już np. pić czy brać, ale nie jest w stanie przestać, jest to silniejsze od niego 4 4 4 4

MECHANIZMY UZALEŻNIENIA MECHANIZMY OBRONNE: ZAPRZECZANIE PRZENIESIENIE FANTAZJOWANIE  PROJEKCJA ACJONALIZACJA MINIMALIZOWANIE REGRESJA WYPIERANIE Są WSPÓLNE ! dla wszystkich uzależnień. 5 5 5 5

UZALEŻNIENIE A ZABURZENIE W KLASYFIKACJI BEZ ZAKLASYFIKOWANIA alkoholizm komputer / Internet narkomania fonoholizm lekomania sterydy nikotynizm zakupoholizm patologiczny hazard ortoreksja anoreksja / bulimia TV holizm pracoholizm bigoreksja tanoreksja 6

Czym będziemy się dziś zajmować? Komputer / Internet Dopalacze Hazard Inne: fonoholizm, zakupoholizm, anoreksja, bigoreksja itp. 7 7

UZALEŻNIENIE OD KOMPUTERA / INTERNETU 8 8 8 8

- uzależnienie komputerowe - zaburzenia spowodowane zależnością Inne nazwy: - siecioholizm - cyberzależność - internetoholizm - infoholizm - infozależność - netoholizm - uzależnienie komputerowe - zaburzenia spowodowane zależnością od Internetu 9 9 9 9

UZALEŻNIENIE OD INTERNETU - gdy używanie jest nagminne, nieuzasadnione, - kiedy spędza się wiele godzin dziennie w sieci, - kiedy "surfowanie" powoduje zmianę w zwykłym codziennym funkcjonowaniu osoby (np. zaniedbywanie codziennych obowiązków, zaniedbywanie rodziny, pracy, higieny osobistej), - „głód” – myślenie wyłącznie o tym, by wejść do sieci, - wzrost tolerancji organizmu– sesje w Internecie są coraz dłuższe 10 10 10 10

RODZAJE KOMPUTEROWYCH UZALEŻNIEŃ - od komputera - od bycia w sieci - gry sieciowe - przeciążenie informacyjne - hakerstwo - internetowe kontakty społeczne - internetowa pornografia - kopiowanie filmów i muzyki - handel internetowy - uzupełnianie oprogramowania 11 11

GRY KOMPUTEROWE Pierwsza gra komputerowa powstała na przełomie lat 1962/63 w USA . W Polsce pierwsze gry komputerowe pojawiły się na przełomie lat '80 i '90. 12 12 12 12

PRZEMOC W GRACH KOMPUTEROWYCH - duża część gier angażuje gracza w akty przemocy i zawiera sceny destrukcji - podwyższają poziom agresywności graczy - zabijanie ma bawić i śmieszyć - znieczulenie na przemoc - kojarzenie zachowań agresywnych z nagrodą 13 13

GRY KOMPUTEROWE - - ZAGROŻENIA DLA ZDROWIA FIZYCZNEGO - trwałe pogorszenie wzroku - dolegliwości reumatologiczne - odrętwienie palców i dłoni - ból ścięgien - nadmierne pobudzenie - drżenie rąk - zanik mięśni pasa biodrowego - wady postawy - skrzywienie kręgosłupa - początki osteoporozy - uszkodzenie centralnego układu nerwowego - ataki padaczki fotogennej - migreny, zaburzenia snu, niedożywienie i inne 14 14

GRY KOMPUTEROWE REKORD CZASU SPĘDZONEGO W SIECI koreański nastolatek grał bez przerwy 86 godzin zmarł z wycieńczenia ! 15 15 15 15

Jak rozpoznać uzależnienie od gier? 1) Granie staje się najważniejszą aktywnością w życiu. 2) Coraz więcej czasu spędzanego przy grach komputerowych, rezygnacja z dotychczasowych aktywności (rodzina, przyjaciele, sport itp.). 3) Objawy abstynencyjne - zaprzestanie grania powoduje pojawienie się u graczy nieprzyjemnego samopoczucia, rozdrażnienia, a nawet niekontrolowanej agresji. 4) Konflikt - osoba z powodu zaangażowania w gry komputerowe wchodzi w konflikt ze swoim najbliższym otoczeniem, najczęściej z rodzicami. 5) Drastyczne zmiany nastroju - przeżywanie albo dobrego nastroju i samopoczucia albo poczucie odrętwienia, niemocy. 6) Nawrót - po okresie samokontroli, a nawet zupełnego zaprzestania zabawy grami komputerowymi pojawiają powroty do wcześniejszego patologicznego grania. 16 16 16 16

FONOHOLIZM NOWE MODELE TELEFONÓW WYSYŁANIE SMS-ów GRANIE SYNDROM WŁĄCZONEGO TELEFONU KORZYSTANIE Z INTERNETU 17 17 17

SKUTKI FONOHOLIZMU - trudności w komunikacji „twarzą w twarz” - zaburzenia w relacjach rówieśniczych i rodzinnych - pogorszenie frekwencji i ocen szkolnych - trudności z koncentracją uwagi, pamięciowe - zmienność nastrojów - uzależnienie nastroju od ilości otrzymywanych smsów, czy modelu telefonu - napady paniki - niepohamowana potrzeba używania telefonu, przymus - zaniedbywanie dotychczasowych źródeł przyjemności, pasji - inne 18 18

„...produkty kolekcjonerskie nie nadające się do spożycia...” DOPALACZE „...produkty kolekcjonerskie nie nadające się do spożycia...” 19 19 19

RODZAJE DOPALACZY 1. naturalne (tzw. spice) środki pochodzenia roślinnego (susze i kadzidełka palone w fajkach, skrętach lub spalane w kadzidełkach 2. syntetyczne środki pochodzenia syntetycznego; party pills lub proszki w torebkach, pudrów; mieszanki różnych grup związków,m.in. stymulantów, opioidów, halucynogenów, dysocjanty, empatogeny 3. syntetyczne zawierające tylko 1 substancję psychoaktywną małe pigułki, znaczki do lizania i inne formy; najmniej popularne 20 20

DZIAŁANIE 1. naturalne spice – substancja zbliżona do głównego składnika marihuany czy opium 2. syntetyczne - stymulanty (np. kofeina,tytoń) → stan euforii; (jak kokaina i amfetamina) - opioidy → zanik czucia bólu (jak morfina i heroina) - halucynogeny → zmiana percepcji widzenia świata – omamy słuchowe i wzrokowe, trans, marzenia senne (jak LSD) - dysocjanty → zmieniają percepcję widzenia świata, przy częstym używaniu – powodują zaburzenia psychiczne podobne do objawów schizofrenii - empatogeny – zwiększają wydzielanie dopaminy i noradrenaliny w mózgu → nadmierna otwartość emocjonalna 21 21

OBJAWY ZAŻYCIA DOPALACZY - nadmierna potliwość - oczopląs - omamy słuchowe i wzrokowe - nadmierna wesołość - bełkotliwa mowa - nietrzymanie moczu - bóle i zawroty głowy - kołatanie serca - problemy z koncentracją - bezsenność - zawał serca - udar mózgu - próby samobójcze - niewydolność nerek i wątroby - śmierć - i inne… 22 22

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE (dopalacze, narkotyki) w zachowaniu dziecka / ucznia - huśtawka nastrojów - nadmierny apetyt lub jego brak - porzucenie dotychczasowych zainteresowań - słabe oceny, niska frekwencja - izolowanie się od rodziny - zamykanie się w pokoju na klucz - niechęć do rozmów - częste wietrzenie pokoju, używanie kadzidełek i odświeżaczy powietrza - pozytywne wypowiadanie się o narkotykach - zmiana grona znajomych - krótkie rozmowy telefoniczne prowadzone półsłówkami - późne powroty lub nagłe wyjścia z domu - bunt - łamanie zasad - kłamstwa - wynoszenie wartościowych przedmiotów z domu 23 23

- powtarzające się zgłaszanie przez dziecko zagubień lub kradzieży przez rówieśników drobnych sum pieniędzy - kłopoty z koncentracją - zmiany w porach spania - nadmierne reakcje na krytykę lub nawet niewielkie niepowodzenia - nowy styl ubierania się - szybkie wychudzenie lub nagły wzrost masy - przewlekły katar, krwawienie z nosa - zaburzenia pamięci oraz toku myślenia - przekrwione oczy - używanie kropli do oczu - nadmiernie zwężone lub rozszerzone źrenice - bełkotliwa, niewyraźna mowa - brak zainteresowania swoim wyglądem, nieprzestrzeganie zasad higieny - słodkawa woń oddechu, włosów i ubrania - ślady po ukłuciach - fajki, fifki, bibułki papierosowe - małe foliowe torebeczki z proszkiem, tabletkami, kryształkami, suszem - znaczki , białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorkami - leki bez recepty (zawierające pseudoefedrynę) - tuby, słoiki, foliowe folie z klejem, igły, strzykawki 24 24

ZAKUPOHOLIZM  brak kontroli zachowania  „wielka promocja”, „super okazja”, „super cena”  zagrożenie: karta kredytowa!  = „kupnoholizm” (Polska) 25

TANOREKSJA  uzależnienie od solarium  coraz więcej mężczyzn ! 26 26

BIGOREKSJA  nadmierna dbałość o tężyznę fizyczną  osoby nadmiernie często odwiedzające siłownie 27 27 27 27

JEDZENIE ANOREXIA / BULIMIA – uzależnienie od niejedzenia/ jedzenia ORTOREKSJA - uzależnienie od zdrowego odżywiania się i diet UZALEŻNIENIE OD CZEKOLADY (KAKAO) 28 28 28 28

PRACOHOLIZM moda wielkie korporacje trendy być zapracowanym 29

TVHOLIZM (MEDIAHOLIZM)  hedonistyczna i bezrefleksyjna konsumpcja oferowanych na rynku mediów; zerwanie kontaktów z rzeczywistością i zamknięcie w określonym świecie oraz jego substytutach: grach video, programach telewizyjnych jako światach samowystarczalnych 30 30 30 30

UZALEŻNIENIE OD ADRENALINY (TU: SPORTY EXTREMALNE)  „czy wrócę do domu żywy ?”  zapotrzebowanie na adrenalinę (skutki na drugim planie)  podjęcie ryzyka  ryzyko jest jak narkotyk  canyoning- pokonywanie dzikich rzek i wodospadów,  hydrospeed- pływanie z nurtem rzeki na niewielkiej plastikowej desce z niesamowitą prędkością  base jumping –skakanie z mostów i wodospadów  dream jumping- skakanie z wieżowców,  zorbing- kula wypełniona powietrzem, która stacza się ze zbocza z coraz większą prędkością  szybka jazda samochodem 31 31 31 31

PATOLOGICZNY HAZARD  jednostka chorobowa ! „Zaburzenie to polega na często powtarzającym się uprawianiu hazardu, który przeważa w życiu człowieka ze szkodą dla wartości i zobowiązań społecznych, zawodowych, materialnych i rodzinnych”[ICD-10]. 32 32 32 32

- traktuje grę jako zabawę, chociaż chciałaby wygrać, PRZECIĘTNA OSOBA : - traktuje grę jako zabawę, chociaż chciałaby wygrać, - wyznacza sobie limit pieniędzy i czasu na grę , - odstępuje od gry bez względu na to, czy wygrała, czy przegrała, - zakłada prawdopodobieństwo przegrania określonej kwoty i wlicza ją w koszty zabawy. Zupełnie innymi motywami kierują się osoby, których granie nabrało cech patologicznego hazardu... 33 33 33 33

PARADOKS PRZEGRANEJ Wielu hazardzistów jest BARDZIEJ ZADOWOLONYCH Z PRZEGRANEJ niż z wygranej, bowiem przegrana zmusza ich do odgrywania się i pozwala na dalsza grę, a tym samym umożliwia dalsze przeżywanie stanów napięcia. "Loss" 34 34 34 34

FAZY ROZWOJU UZALEŻNIENIA OD HAZARDU: 4 FAZY ROZWOJU UZALEŻNIENIA OD HAZARDU: faza zwycięstw faza strat faza desperacji faza utraty nadziei 35 35 35 35

FORMY POMOCY – Ośrodki Leczenia Uzależnień Punkty konsultacyjne Leczenie ambulatoryjne Ośrodki stacjonarne 36

ALKOHOLIK, NARKOMAN, NAŁOGOWY HAZARDZISTA, INFOHOLIK, ZAKUPOHOLIK ...! UZALEŻNIENIE  te same przyczyny  te same mechanizmy  te same objawy  tak samo oporne na leczenie =>DESTRUKCJA 37 37 37 37

Dziękuję za uwagę 38