Libertarianizm, socliberalizm, komunitaryzm, John Rawles

Socliberalizm Socliberalizm, liberalizm socjalny, liberalizm społeczny, ,,Nowy liberalizm” Twórca: Leonard Hobhouse Podstawy koncepcji: Krytyka leseferyzmu; Ochrona pracownika, jako słabszej strony umowy; System powszechnej oświaty oraz pomocy dla ubogich; państwo miało zapewniać równy start; Wolność: konieczność dla społeczeństwa, interes społeczny to uzupełnienie wolności indywidualnej; Państwo ma walczyć z nierównościami społecznymi.

John Maynard Keynes Najważniejsza praca Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza Koncepcja Welfare state – państwo dobrobytu Rynek Rynek nie jest niezawodny Konieczne jest korygowanie decyzji jednostek gospodarujących Odpowiedź na kryzys Należy pobudzić inwestycje – aktywna rola państwa Należy pobudzać konsumpcję Narzędzia: Podatki, Wydatki budżetowe; Stopa redyskontowa, rezerwa obowiązkowa, emisja pieniądza – zapewnienie tanich kredytów Opieka państwa ,,od kołyski aż po grób”

Keynesizm (wg. Libertarian)

Libertarianizm Powstały w USA jako reakcja przeciwko socliberalizmowi; zarzut odejścia od ideałów liberalnych. Wyraz chęci powrotu do klasycznych koncepcji liberalnych Ideologia bardziej radykalna niż liberalizm (granica nie jest jasna), często promuje zupełną likwidację państwa (anarchokapitalizm). Minarchizm – znaczące ograniczenie roli państwa do minimum.

Aksjomaty i zasady libertarianizmu 1. Aksjomat o nieagresji Każdy przymus jest z definicji zły, negatywnie wartościowany etycznie, niesłuszny. Wszystkie transakcje muszą być oparte na dobrowolności stron. 2. Aksjomat samoposiadania Człowiek ma absolutne prawo do dysponowania swoim ciałem i rozporządzania swoim życiem. 3. Prawo pierwotnego zawłaszczenia Człowiek ma absolutne prawo do sprawiedliwie zawłaszczonych rzeczy. Inne istotne kwestie: Wiara w wolny rynek jako najlepszy regulator dystrybucji dóbr ,,Nie ma przestępstwa bez ofiary” Aksjomaty i zasady libertarianizmu

Koncepcja sprawiedliwości u libertarian Autor: Robert Nozick Tzw. Koncepcja sprawiedliwości transakcyjnej Sprawiedliwa dystrybucja to po prostu każdy rezultat dobrowolnej wymiany między jednostkami. Wszystko, co zostało sprawiedliwie nabyte, może być przedmiotem transferu; Pierwotne nabycie jest sprawiedliwe; Nieprawomocność tytułu własności, wyklucza prawomocność transakcji. Zasada kompensacji, naprawy krzywd: w przypadku gdy zasada 2 lub 3 zostały pogwałcone, możemy domagać się rekompensaty, odszkodowania. Państwo – tylko minimalne, ograniczone do wąskiej funkcji ochrony przeciwko gwałtowi, kradzieży, oszustwu, narzucaniu zobowiązań. Pierwotne uwłaszczenie: problem siły. Zawłaszczenie za pomocą siły jest prawomocne jeżeli pozostawia innym odpowiednią ilość dóbr, która nie pogarsza sytuacji nikogo innego. Czasem objęcie dobra wspólnego własnością prywatną opłaca się wszystkim.

Teoria sprawiedliwości Johna Rawlesa Zasada ogólna: Wszelkie pierwotne dobra społeczne: wolności szanse, dochód i bogactwo, mają być rozdzielane równo, chyba, że nierówna dystrybucja jest z korzyścią dla najmniej uprzywilejowanych Zasada maksyminu: jednostki, nic nie wiedząc o swoim położeniu, opowiadają się za takim układem, w którym najgorsza pozycja, w której mogłyby się znaleźć, byłaby najkorzystniejsza. Teoria sprawiedliwości Johna Rawlesa

Koncepcja sprawiedliwości Johna Rawlesa Usuwamy tylko te nierówności, które kogoś krzywdzą, a nie wszystkie. Zasada 1: Każda osoba powinna mieć równe prawo do jak najszerszego całościowego systemu równych, podstawowych wolności, dającego się pogodzić z podobnym systemem dla wszystkich. Zasada 2: Nierównosci społeczne i ekonomiczne mają być tak ułożone, by: Były z największa korzyścią dla najbardziej upośledzonych i JEDNOCZEŚNIE Były związane z dostępnością urzędów i stanowisk dla wszystkich, w warunkach autentycznej równości szans. Priorytet wolności: (Pierwsza zasada priorytetu): zasady sprawiedliwości maja być zestawiane w porządku linearnym, tj. wolność może być ograniczana jedynie w imię wolności. Druga zasada priorytetu: druga zasada ma pierwszeństwo wobec zasady efektywności i wobec zasady maksymalizowania sumy korzyści, a zasada równych szans ma pierwszeństwo wobec zasady dyferencji.

Nurt stanowiący odpowiedź na liberalizm, koncepcje Johna Rawlsa. Nie tworzy spójnej doktryny. Podkreśla znaczenie wspólnoty i zakorzenienia w niej jednostki. Twórca: Michael Sandel Komunitaryzm

Krytyka liberalizmu Liberalizm błędnie uznaje się za ideologię uniwersalną, podczas gdy w praktyce dobra te zostały wywiedzione z aksjologii konkretnej kultury – zachodniej. Nie można utrzymać wizji społeczeństwa opartego na koncepcji dobra, które nie jest zakorzenione we wspólnocie i nie jest w niej identyfikowane jako służące jej członkom. Liberałowie uważają, że człowiek jest różny od wartości, które wyznaje, uprzedni wobec nich, dowolnie je wybiera. Komunitaryści: Człowiek nie istnieje poza społeczeństwem, poza wspólnotą. Podmiot radykalnie usytuowany: nie jest uprzedni wobec wartości, które wyznaje, lecz to one decydują o tym, kim jest. Krytyka liberalnego społeczeństwa: egoistycznej rywalizacji, zanik wartości moralnych, permisywizm, fakt istnienia grup społecznych, którym nie powiodło się na liberalnym rynku, a które są poddane wykluczeniu, upadek etosu służby i społeczeństwa obywatelskiego, szalejący konsumpcjonizm etc. Krytyka atomizacji społeczeństwa.

Antyliberalny nurt we współczesnej anglosaskiej filozofii politycznej powstały w latach 80. XX w., afirmujący wspólnotę jako niezbędną do osiągnięcia przez jednostkę wymiaru moralnego i zakorzenienia; Sama wolność negatywna nie wystarczy, należy także człowieka wyedukowac: metafora lasu. ,, gdyby nie pewne zasady i zwyczaje, których jednostka nie kreuje, lecz odkrywa - takie jak np. maniery przy stole albo zasady wymowy (pronunciation norms) pozwalające jednostce "orientować się w przestrzeni moralnej" - wszyscy bylibyśmy zagubionymi wędrowcami.”  Etyka społeczna "nie może być zawieszona w próżni” Koncepcja dobra substancjalnego, materialnego - a nie proceduralnego, formalnego. Dobro substancjalne to podzielany przez konkretną wspólnotę system wartości, zaangażowanie w sprawy zbiorowości, "współpraca niezależna od intencji, zamierzeń i celów”. Proceduralnie rozumiane dobro wspólne polega na indywidualnym dążeniu do własnych celów przez jednostki, o ile da się pogodzić z dążeniem do celu przez inne jednostki. "Tym, co odgrywa tu kluczową rolę, są procedury podejmowania decyzji i właśnie dlatego pragnę tę odmianę liberalnej teorii określać mianem "proceduralnej„ Komunitaryzm