Prawo Finansów Publicznych Sektora Samorządowego Cz. I

Samodzielność finansowa j.s.t. Decentralizacja władzy, wynikająca z Konstytucji, jest także podstawą do decentralizacji finansowej. Wyróżnikiem decentralizacji finansowej jest prawnie określona samodzielność finansowa podmiotu zdecentralizowanego; Samodzielność j.s.t. jest jedną z zasad systemu finansów samorządowych; Samodzielność należy rozumieć jako : nieuleganie niczyim wpływom, niepodleganie niczyjej władzy, obchodzenie się bez niczyjej pomocy, a także jako: niezależność czy niezawisłość.

Samodzielność finansowa j. s. t Samodzielność finansowa j.s.t. jest możliwa tylko w sytuacji, gdy państwo ustawowo zapewni tym jednostkom wystarczający zasób środków do realizacji powierzonych im zadań publicznych. Prawna samodzielność obejmuje trzy istotne obszary: System dochodów System wydatków System gospodarki budżetowej Każdy ze wskazanych obszarów powinien być uregulowany ustawowo, ponieważ w prawie publicznym obowiązuje zasada, że dozwolone jest to, na co zezwala ustawa.

Władztwo dochodowe W samodzielności finansowej j.s.t. wyróżniamy aspekt dochodowy. Dotyczy to stworzenia mechanizmów prawnych zapewniających tym jednostkom stabilne i wydajne źródła dochodów występujące na obszarze właściwości terytorialnej tych jednostek. W drodze władztwa dochodowego mechanizmy te powinny natomiast zapewnić władzom j.s.t. wpływ na strukturę i wydajność tych źródeł dochodu. Istotna jest relacja między publiczno-prawnymi dochodami własnymi (podatkami, opłatami, udziałami w państwowych podatkach) otrzymywanymi z budżetu państwa.

Wydatki j.s.t. Wedle aspektu wydatkowego j.s.t. dokonują na podstawie ustaw w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, wydatki pokrywające koszty wykonania zadań własnych. Ustalają także hierarchię przez określanie zakresu i sposobu ich wypełniania. W tym przedmiocie samodzielność rozumiana jest jako: Ograniczenia sposobu wydatkowania środków, w tym przez nakazu i zakazu ponoszenia określnych wydatków; Ograniczenia wynikające z prawnie określnych obowiązków co do konstrukcji budżetu oraz procedury wykonania; Określenie form organizacyjnych.

Samodzielność kształtowania wydatków jest ograniczona przez ustawowy nakaz pierwszeństwa realizacji wydatków na zadanie obligatoryjne własne, a ponadto przez wyłącznie prawa do decydowania o zakresie i sposobie dokonania wydatków.

Budżet j.s.t. Budżet jest definiowany jako plan finansowy obejmujący zestawienie przewidywanych dochodów i wydatków państwa lub innego podmiotu publicznego, ujętych w odpowiednim stopniu szczegółowości i w określonym przedziale czasowym, zwykle w okresie jednego roku. Budżet j.s.t. wyróżnia forma uchwalenia tego aktu, który uchwalany jest w formie uchwały budżetowej. Z chwilą uchwalenia uchwała budżetowe wiąże organy samorządowe.

Rok kalendarzowy jest rokiem budżetowym j.s.t. Rok budżetowy może zakończyć się: Nadwyżką budżetową – dochodu budżetu są wyższe niż wydatki; Deficytem budżetowym – wydatki budżetu są wyższe niż dochody; Kwoty ujęte w budżecie j.s.t. mają charakter prognozy, której obciąża ryzyko nie pełnej realizacji. Ujęte w budżecie kwoty wydatków stanowią nieprzekraczalny limit.

Nadwyżka budżetowa zaplanowana w budżecie danego roku przeznaczane jest przede wszystkim na pokrycie zaciągniętych przez j.s.t. zobowiązań (kredytów, pożyczek, wykup papierów wartościowych); Postanowienia zawarte w budżecie, dotyczące planowanych dochodów i przychodów z poszczególnych ich źródeł oraz limitów wydatków i rozchodów ze wskazaniem ich przeznaczenia, mają postać konkretnych wielkości liczbowych i są skierowane do ściśle określonych adresatów – wykonawców budżetu.