Prawo unijne prawo międzynarodowe i prawo krajowe- relacja opr. Michał Małaszkiewicz Katedra Prawa Międzynarodowego i Europejskiego Uwr.

twórcy: Hegel, Jellinek, Austin znaczenie wyłącznie historyczne w praktyce prowadzi do negacji prawa międzynarodowego Konieczność wojskowa i doktryna Kriegsraison a derogacje zobowiązań- EKPC, MPPOiP

twórcy: Kelsen, Scelle w umiarkowanej postaci możliwy do zaakceptowania w dzisiejszym prawie międzynarodowym problem: możliwa jest sytuacja, w której państwa naruszają swoje zobowiązania międzynarodowe, uznając swoje działanie za zgodne z prawem krajowym

twórcy: H. Triepel w umiarkowanej postaci do zaakceptowania na gruncie dzisiejszego prawa międzynarodowego (w mniejszym stopniu do prawa unijnego) przemawia za nim fakt, iż prawo międzynarodowe pozostawia państwom swobodę wyboru formy zapewniania skuteczności normom prawa międzynarodowego

Problemy dotyczące relacji prawa unijnego i międzynarodowego z prawem krajowym problem hierarchii- konieczność uzyskania rozstrzygnięcia w sytuacjach kolizyjnych efekt „double bind”, sytuacja trudna do zaakceptowania z punktu widzenia jedności systemu prawa

Prawo międzynarodowe/ unijne w Konstytucji RP Art. 9. Rzeczpospolita Polska przestrzega wiążącego ją prawa międzynarodowego. Art. 90 Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach. Art. 91 ust. 2 Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Art. 91 ust. 3 Jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską umowy konstytuującej organizację międzynarodową, prawo przez nią stanowione jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami.

Relacja prawo unijne (międzynarodowe) – prawo krajowe spór o zasadę pierwszeństwa prawa unijnego TSUE: interpretacja monistyczna z prymatem prawa unijnego, zasada jednolitości, lojalnej współpracy, efektywności kolejne orzeczenia: Van Ghend en Loos, Costa ENEL, Tanja Kreil, InternationalleHandelsGesselschaft, Siementhal Niektóre trybunały konstytucyjne: pluralizm konstytucyjny

Orzecznictwo FSK Solange I pierwszeństwo prawa wspólnotowego nie będzie uznawane bezwarunkowo FSK zastrzega sobie możliwość kontroli aktów prawa wspólnotowego, co do zgodności z prawami podstawowymi określonymi w niemieckiej konstytucji „tak długo jak” jak Wspólnota nie wypracuje własnych gwarancji ochrony praw podstawowych Solange II Niemcy uznają pełne pierwszeństwo prawa wspólnotowego „tak długo jak” obecna sytuacja będzie się utrzymywać Orzeczenie w sprawie ratyfikacji Traktatu z Maastricht państwa pozostają panami Traktatów akty Instytucji i orzeczenia TSUE wykraczające poza kompetencje nie będą miały mocy wiążącej Instytucje nie posiadają „kompetencji kompetencji” – kompetencji do zmiany, samodzielnego kształtowania zakresu kompetencji, TSUE nie jest w tych sprawach sądem ostatniego słowa Orzeczenie w sprawie ratyfikacji Traktatu z Lizbony - FSK zachowuje prawo do kontroli aktów prawa unijnego sytuacje kiedy Instytucje przekroczą swoje kompetencje ( lub naruszą zasadę pomocniczości) w sposób oczywisty i zagrożony będzie rdzeń niemieckiej tożsamości konstytucyjnej

Orzecznictwo TK 11 maja 2005 rok w sprawie Traktatu akcesyjnego „Na terenie Polski współobowiązują więc podsystemy regulacji prawnych, pochodzące z różnych centrów prawodawczych. Winny one koegzystować na zasadzie obopólnie przyjaznej wykładni i kooperatywnego współstosowania. Okoliczność ta w innej perspektywie ukazuje potencjalną kolizję norm oraz pierwszeństwo jednego z wyróżnionych podsystemów (…) Nie eliminuje też możliwości występowania kolizji między regulacjami prawa wspólnotowego a postanowieniami Konstytucji. Ta ostatnia sytuacja wystąpiłaby wówczas, gdyby miało dojść do nieusuwalnej sprzeczności pomiędzy normą Konstytucji a normą prawa wspólnotowego i to sprzeczności której nie można eliminować przy zastosowaniu wykładni respektującej względna autonomię prawa unijnego i krajowego. Sytuacji takiej wykluczyć nie można, ale może ona- z uwagi na wspomnianą już wspólność założeń i wartości- pojawić się wyjątkowo.”

Orzecznictwo TK 27 kwietnia 2005 r.W sprawie ENA „w sytuacji gdy utrata mocy obowiązującej przez przepis uznany za niekonstytucyjny mogłaby spowodować naruszenie międzynarodowych zobowiązań Rzeczpospolitej Polskiej instytucja przedłużania okresu jego stosowania nabiera więc znaczenia w sferze zobowiązań międzynarodowych państwa. Korzystanie z niej jest rozwiązaniem zapewniającym ( do czasu, gdy zostaną usunięte sprzeczności z wewnętrznym porządkiem prawnym) wywiązywania się przez Polskę z przyjętych przez nią zobowiązań”

Orzecznictwo TL 19 grudnia 2016 r. w sprawie podatku akcyzowego na samochody używane TK potwierdził: obowiązek bezpośredniego stosowania prawa unijnego brak konieczności czekania na uchylenie lub zmianę ustawy lub zwracania się z pytaniem do TK prymat prawa unijnego w stosunku do ustawy

Orzecznictwo TK 24 listopada 2010 r. K 32/09 zgodność niektórych przepisów Traktatu z Lizbony oraz deklaracji nr 17 „blankietowa kompetencja Unii do rozszerzania swoich kompetencji” TK: Zasada zachowania suwerenności w procesie integracji europejskiej”

Orzecznictwo TK Orzeczenie z 16 listopada 2011 r. SK 45/09 dotyczące konstytucyjności rozporządzenia UE „Skarżący musi nie tylko wskazać argumenty przemawiające za merytoryczną niezgodnością unormowań stanowiących przedmiot skargi z przepisami Konstytucji, ale również należycie uprawdopodobnić, że kwestionowany akt pochodnego prawa unijnego istotnie obniża poziom ochrony praw i wolności w porównaniu z tym, który gwarantuje Konstytucja”

Multicentryczność systemu prawa koncepcje multicentryczności systemu prawa N. MacCormick, w polsce: E. Łętowska Koncepcje zapętlonej hierarchii- hierarhia ad hoc wieloskładnikowość systemu prawa wykładnia przyjazna prawu międzynarodowemu/ unijnemu „współgospodarowanie” i podział quoad usum kluczowe znaczenie podziału kompetencji

Zasady dotyczące podziału kompetencji zasada przyznania kompetencji zasada „zajętego pola”, doktryna przejęcia zasady dotyczące sposobu wykonywania kompetencji: zasada pomocniczości zasada proporcjonalności zasada poszanowania tożsamości narodowej państw członkowskich

Podział kompetencji UE Kompetencje dzielone Doktryna przejęcia Kompetencje wyłączne państw Kompetencje wyłączne UE kompetencje wspierające kompetencje koordynacyjne Zasada pomocniczości kompetencje uzupełniające Zasada proporcjonalności

Rodzaje kompetencji UE ze względu na podstawę: wyraźne dorozumiane ogólne dodatkowe