Ogólne wiadomości o prawie rzeczowym Agnieszka Kwiecień-Madej

Znaczenie pojęcia prawo rzeczowe Reguluje cywilnoprawne formy korzystania z rzeczy mające postać majątkowych praw podmiotowych bezwzględnych, Zespół norm prawnych regulujących treść, powstawanie, zmianę, ustanie i ochronę podmiotowych praw rzeczowych, Przedmiotowe Uprawnienie, zespół powiązanych ze sobą uprawnień, Sfera możności postępowania w określony sposób, przyznana i właściwie zabezpieczona przez normę prawną w celu ochrony majątkowych interesów podmiotu uprawnionego, Podmiotowe Akty normatywne lub wyodrębnione redakcyjnie zespoły przepisów tych aktów, zawierające w głównej mierze, normy prawa rzeczowego (normy regulujące prawa rzeczowe w znaczeniu podmiotowym), Źródła prawa

Bezwzględny charakter prawa rzeczowego Przysługuje ono uprawnionemu na zasadzie wyłączności (z wyłączeniem innych osób – art. 144 i 233 k.c.) Najczęściej jest skuteczne erga omnes tj. wobec każdej osoby fizycznej i prawnej, a także jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, bez względu na to, czy między uprawnionym istniał wcześniej jakikolwiek stosunek prawny, z którego wynikałby obowiązek określonego zachowania się,

Bezwzględny charakter praw rzeczowych oznacza, że korzystają one z dobrodziejstwa pierwszeństwa, oznacza to, że: Przysługuje im prymat przed prawami obligacyjnymi, jeśli chodzi o porządek ich zaspokajania, Podlegają realizacji w kolejności odpowiadającej ich pierwszeństwu, gdyby doszło do kolizji między takimi samymi jak i różnymi prawami rzeczowymi,

Zasada numerus clausus praw rzeczowych Wyczerpujący katalog, Podmioty prawa cywilnego nie mają kompetencji do ich kreowania, jeśli nie odpowiadałyby ich ustalonym ustawowo typom. Nie jest możliwe kreowanie praw spoza katalogu w drodze umowy, ani modyfikowanie ich treści, chyba że przepisy wyraźnie na to pozwalają.

Katalog praw rzeczowych: Własność, Użytkowanie wieczyste, Ograniczone prawa rzeczowe: Użytkowanie, Służebności, Zastaw, Hipoteka, Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,

Jawność prawa rzeczowego Zachowanie skuteczności erga omnes, treść prawa rzeczowego musi być znana każdemu bez ograniczeń, a obrót nim może podlegać kontroli państwa  obowiązek ujawniania treści praw rzeczowych np. art. 158 k.c., 237 k.c. Jeśli do treści prawa rzeczowego należy władztwo, wyrazem jawności jest posiadanie rzeczy  domniemanie zgodności posiadania z prawem – art. 341 k.c. Wymóg wpisu do publicznie dostępnego rejestru,

Ogólne typy praw rzeczowych Kryterium zakresu bezpośredniego władztwa nad rzeczą: własność, Użytkowanie wieczyste, Ograniczone prawa rzeczowe, Kryterium czasowe: Bezterminowe – ich czasu istnienia nie da się z góry określić, Terminowe

Kryterium relacji materialnoprawnej łączącej prawa rzeczowe z innymi prawami podmiotowymi: Samoistne, Akcesoryjne, Kryterium możliwości zmiany podmiotowej po stronie uprawnionego i swobody rozporządzania: Przenoszalne, Nieprzenoszalne – nieprzenoszalność musi wynikać z ustawy: art. 254 k.c. (z wyjątkiem art. 20 u.t.) oraz art. 299-300 k.c.

Kryterium odpłatności przy ich ustanawianiu: Odpłatne, Nieodpłatne, Kryterium liczby podmiotów uprawnionych: Jednopodmiotowe, Wielopodmiotowe,

Źródła prawa rzeczowego Ustawowe źródła prawa rzeczowego: Konstytucja RP – art. 21 ust. 1 i 2, art. 20, art. 23, art. 64 ust. 3, art. 165 ust. 1 in fine, art. 216 ust.2, Kodeks cywilny (księga pierwsza art. 44-55, księga druga art. 140-352) Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny – art. XXVI oraz XXXVII-XLVIII Ustawa o księgach wieczystych i hipotece (wraz z rozporządzeniami wykonawczymi) Ustawa o własności lokali Ustawa o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów Ustawa o gospodarce nieruchomościami Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych Ustawa o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości