Sądownictwo kościelne. Regulacyjne postępowanie majątkowe. Tomasz Resler Zakład Historii Administracji

Regulacyjne postępowanie majątkowe: do największego upaństwowienia nieruchomości kościołów i innych związków wyznaniowych doszło na mocy ustawy z 20 marca 1950 r. o przejęciu dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego, szacuje się, że PRL przejął łącznie od 90 do 155 tys. ha, na mocy uspkk rozpoczęto proces zwrotu nieruchomości w wyniku działalności orzeczniczej powołanej w tym celu Komisji Majatkowej, wnioski o zwrot mienia, można było złożyć do 31 grudnia 1992 r., po tym, czasie roszczenia wygasły, osobnym trybem przekazywano na rzecz Kk mienie na Ziemiach Zachodnich i Północnych, podobne rozwiązania dotyczące regulacyjnego postępowania majątkowego zastosowano w innych ustawach partykularnych, w 1997 r. podobne rozwiązania wprowadzono w ugwsiw, co pozwoliło wszystkim związkom wyznaniowym posiadającym osobowość prawną, ubiegać się o zwrot mienia znacjonalizowanego w okresie PRL, ostatecznie Kościelną Komisję Majątkową zajmującą się majątkiem Kk zniesiono w roku 2011, po wykryciu licznych nieprawidłowości, postepowanie regulacyjne miało charakter polubowny a decyzję uzgadniano,

Regulacyjne postępowanie majątkowe: powołano 5 komisji regulacyjnych: dla Kościoła Katolickiego (zlikwidowana w lutym 2011 roku), dla Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, dla Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, dla gmin wyznaniowych żydowskich, Międzykościelna Komisja Regulacyjna (dla pozostałych kościołów i innych związków wyznaniowych). od decyzji komisji nie ma odwołania! skład komisji wyznacza w równej ilości strona rządowa i kościelna.

Sądownictwo kościelne: Kościoły i inne związki wyznaniowe, które nabyły osobowość prawną rządzą się własnym prawem wewnętrznym, które co do zasady nie jest skuteczne na forum cywilnym, chyba że przepisy prawa wyraźnie do niego odsyłają, posługiwanie się przez kościoły i związki wyznaniowe prawem wewnętrznym podlega pewnym ograniczeniom, tzn. prawo wew. musi być zgodne z prawem państwowym, sądownictwo kościelne ma charakter wewnętrzny a wyroki sądów kościelnych nie są skuteczne w prawie państwowym, Sądownictwo Kościoła katolickiego: Trybunały Stolicy Apostolskiej : Penitencjaria Apostolska najwyższy sąd kościelny rozpatrujący sprawy sumienia. W jej kompetencji leżą wszystkie kwestie, które dotyczą zakresu wewnętrznego oraz związane z odpustami. Udziela on rozgrzeszeń, dyspens oraz innych łask zastrzeżonych Stolicy Apostolskiej, oraz rozstrzyganie spraw związanych ze sprawowaniem pokuty.

Sądownictwo kościelne: Rota Rzymska (odpowiednik Sądu Najwyższego) jest zwyczajnym trybunałem ustanowionym przez Biskupa Rzymskiego dla przyjmowania apelacji. Jest to najwyższy sąd apelacyjny wobec wyroków biskupich (diecezjalnych). Rota Rzymska jest trybunałem ustanowionym dla przyjmowania apelacji w sprawach, które zostały osądzone w I instancji. Sygnatura Apostolska rozpatruje sprawy o nieważność, prośby o przywrócenie do stanu poprzedniego, konflikty właściwości. Nadzoruje także działanie sądów kościelnych niższego rzędu. Zajmuje się sporami kompetencyjnymi między różnymi instytucjami Kurii Rzymskiej, troską o prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości w Kościele itp. Dodatkowo zadaniem najwyższego trybunału jest czuwanie nad prawidłowym wymiarem sprawiedliwości.

Sądownictwo kościelne: Trybunał kościelny (czyli sąd kościelny) - to osoba lub osoby wyposażone we władzę sądową, którym powierza się rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy sądowej należącej do jurysdykcji Kościoła -kompetencja wyłączna – sprawy podlegające tej kompetencji Kościoła nie mogą być rozpatrywane przez żadną inną władzę np. świecką − sprawy dotyczące rzeczy duchowych (które wprost i bezpośrednio dotyczą: wiary i moralności chrześcijańskiej, przyjmowania sakramentów i sakramentaliów, misji i funkcjonowania Kościoła, różnych instytucji prawa Bożego itp.) − sprawy dotyczące rzeczy ściśle związanych z duchowymi (sprawy doczesne, które ściśle łączą się z duchowymi, np. dobra kościelne) − sprawy o przekroczenie ustaw kościelnych (nie tylko karne, ale i sporne) − wszystkie inne sprawy, w których chodzi o wymierzenie kar kościelnych z racji popełnionego grzechu

Sądownictwo kościelne: Skład sądu kościelnego (urzędy sądowe) : Wikariusz Sądowy (oficjał) Pomocniczy Wikariusz Sądowy (wiceoficjał) Sędziowie diecezjalni Audytorzy Rzecznik sprawiedliwości Obrońcy węzła małżeńskiego Notariusze Adwokat kościelny Biegli sądowi promotor sprawiedliwości (rzecznik sprawiedliwości) – występuje w sprawach, w których może być zagrożone dobro publiczne oraz we wszystkich sprawach karnych; jego zadaniem jest zabezpieczanie dobra publicznego, obrońca węzła małżeńskiego w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa zajmuje się obroną małżeństwa, ma za zadanie przyczynić się do ochrony sakramentalności i nierozerwalności małżeństwa, a także w konkretnym przypadku nie pozwala na zbyt powierzchowną ocenę przedstawionych przez strony dowodów i na zbyt pochopne orzeczenie nieważności małżeństwa.

Sądownictwo kościelne: wymagania na urząd obrońcy węzła małżeńskiego i rzecznika sprawiedliwości : duchowni lub świeccy, dobrego imienia, doktorzy lub licencjaci prawa kanonicznego, wypróbowani w roztropności i gorliwości, struktura sądów kościelnych: I instancja – sądu ustanowione w diecezjach i archidiecezjach, II instancja – sądy metropolitalne (w zasadzie apelację składa się do sądu z siedzibą w metropolii kościelnej, w przypadku apelacji od wyroku sądu archidiecezjalnego II instancją jest sąd w innej metropolii), od wyroku sądu II instancji można apelować do Roty Rzymskiej.