Dowodowe czynności poszukiwawcze Dr Dagmara Gruszecka Prawo dowodowe Dowodowe czynności poszukiwawcze Dr Dagmara Gruszecka

Poszukiwanie dowodów rzeczowych ZATRZYMANIE RZECZY RZECZY PODLEGAJĄCE WYDANIU NA WEZWANIE ORGANU: mogące stanowić dowód w sprawie. podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym, przepadku, środków kompensacyjnych albo roszczeń o naprawienie szkody (ART. 217 § 1 K.P.K.) Wydaje się na żądanie: sądu, prokuratora, w wypadkach nie cierpiących zwłoki - także na żądanie Policji lub innego uprawnionego organu.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych ZATRZYMANIE RZECZY RZECZY PODLEGAJĄCE WYDANIU NA WEZWANIE ORGANU: Rzeczy podlegające zatrzymaniu. Stosownie do § 159 RegProkR, zatrzymaniu w drodze dobrowolnego wydania lub odebrania albo po uprzednim przeszukaniu podlegają rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie, które: 1) służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa; 2) zachowały na sobie ślady przestępstwa; 3) pochodzą bezpośrednio lub pośrednio z przestępstwa; 4) mogą służyć jako środek dowodowy do wykrycia sprawcy czynu lub ustalenia przyczyn okoliczności przestępstwa 5) których posiadanie bez zezwolenia jest zabronione.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Warunkiem zatrzymania rzeczy jest posiadanie przez uprawniony organ szczególnie wiarygodnej informacji, że w posiadaniu konkretnej osoby oraz znanym miejscu znajduje się rzecz podlegająca wydaniu. Obowiązek wydania rzeczy na żądanie uprawnionego organu spoczywa na każdej osobie. Przepis § 1 nie ogranicza podmiotowo kręgu osób, od których można żądać wydania rzeczy. Zatrzymanie danych cyfrowych (tzw. dowodów elektronicznych) może polegać również na ich skopiowaniu.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Tryb postępowania przy zatrzymaniu rzeczy: 1) wydanie przez sąd lub prokuratora postanowienia o zatrzymaniu rzeczy (art. 217 § 1 w zw. z art. 236 KPK), 2) wezwanie osoby mającą rzecz podlegającą wydaniu do jej dobrowolnego wydania, 3) odebranie rzeczy, w razie odmowy jej dobrowolnego wydania 4) Zatrzymanie rzeczy należy ponadto pokwitować osobie, od której ją odebrano Protokół z zatrzymania rzeczy. Czynność zatrzymania rzeczy, niezależnie od tego, czy następuje w wyniku dobrowolnego jej wydania, czy też w wyniku przymusowego odebrania, wymaga spisania protokołu (art. 143 § 1 pkt 6 in fine KPK). Nie wymaga zaprotokołowania zatrzymanie rzeczy, jeśli załączono ją do akt sprawy (§ 3 zd. 2).

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Przed wezwaniem osoby mającej rzecz podlegającą wydaniu do jej dobrowolnego wydania, należy okazać jej postanowienie sądu lub prokuratora. Po dobrowolnym wydaniu rzeczy należy załączyć ją do akt sprawy lub przystąpić do wykonania czynności przewidzianych w art. 228 KPK.(np. oględzin) W razie odmowy dobrowolnego wydania rzeczy, rzecz należy odebrać, co stanowi rodzaj przymusu stosowanego wobec osoby posiadającej ową rzecz. Przymusowe odebranie rzeczy dopuszczalne jest więc tylko wtedy, gdy osoba, która rzeczą włada, odmówiła jej wydania. Czynność odebrania rzeczy może być połączona z przeszukaniem (§ 5).

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Wypadek niecierpiący zwłoki § 4. Jeżeli wydania żąda Policja albo inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, osoba, która rzecz wyda, ma prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania należy ją o tym pouczyć. doręczenie powinno nastąpić w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy. Niezależnie - Policja lub inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, w wypadku niecierpiącym zwłoki (§ 1), mają obowiązek uzyskać w ciągu 7 dni od dnia czynności jej zatwierdzenie przez sąd lub prokuratora (art. 230 § 1 KPK).

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Postanowienie sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania rzeczy legalizuje czynność dokonaną przez Policję lub inny uprawniony organ. Odmowa zatwierdzenia zatrzymania przez sąd lub prokuratora powoduje, że wydana rzecz została zatrzymana w sposób niezgodny z ustawą i podlega niezwłocznie zwróceniu osobie, od której została odebrana, chyba że wystąpią okoliczności przewidziane w art. 231 KPK. W takim też wypadku rzecz nie może być wprowadzona do procesu karnego i nie może stanowić dowodu.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Subsydiarność i proporcjonalność zatrzymania rzeczy. Zatrzymanie rzeczy stanowi wrażliwą czynność dowodową, z uwagi na ingerencję w konstytucyjne prawo do własności, w tym posiadania rzeczy - powinno się przestrzegać przy nim zasady subsydiarności i proporcjonalności. Rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie powinny być zatem odebrane i zatrzymane dopiero wtedy, gdy fakt relewantny dla rozstrzygnięcia o przedmiocie postępowania nie będzie mógł być ustalony w inny sposób. Zatrzymanie rzeczy musi być celowe, co oznacza możliwość odebrania rzeczy wyłącznie dla realizacji ustawowego celu; konieczne, co oznacza, że bez zatrzymania rzeczy ustawowy cel nie zostanie osiągnięty; adekwatne, co oznacza, że zatrzymanie rzeczy jest dopuszczalne, gdy mniej inwazyjne czynności dowodowe nie pozwalają na osiągnięcie ustawowego celu, tj. rozstrzygnięcia o przedmiocie postępowania. (J. Skorupka)

Poszukiwanie dowodów rzeczowych PRZESZUKANIE Podstawa przeszukania Przesłanką przeszukania jest istnienie  uzasadnionej podstawy do przypuszczenia, że poszukiwane osoby lub rzeczy znajdują się w określonym miejscu. Cel przeszukania 1) wykrycie osoby podejrzanej; 2) zatrzymanie osoby podejrzanej; 3) przymusowe doprowadzenie osoby podejrzanej; 4) znalezienie rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie ; 5) znalezienie rzeczy podlegających zajęciu w postępowaniu karnym.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Przeszukania pomieszczeń i innych miejsc oraz osób można dokonać w każdej sprawie. Omawiane przepisy zezwalają na dokonanie przeszukania w celu znalezienia każdego dowodu, nie ograniczając tej przesłanki do znalezienia dowodów istotnych, znaczących, ważnych. Wątpliwe jest jednak dokonywanie przeszukania w celu znalezienia dowodu mało istotnego, pośredniego i pochodnego. Rodzaje przeszukania: pomieszczeń innych miejsc osoby, jej odzieży i podręcznych przedmiotów.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Konieczność i proporcjonalność przeszukania. Przeszukanie jest wrażliwą czynnością dowodową głęboko ingeruje w konstytucyjne walności i prawa do: wolności osobistej, miru domowego, własności, w tym posiadania. Przeszukanie musi być więc celowe, konieczne i adekwatne (proporcjonalne w ścisłym tego słowa znaczeniu). Przeszukanie powinno być przeprowadzane, gdy jest niezbędne dla pozyskania określonych dowodów dla procesu, gdyż w inny sposób (mniej dolegliwy) nie da się ich pozyskać. Przeszukanie powinno być każdorazowo poprzedzone rozważeniem, czy poszukiwana rzecz może być uzyskana w mniej inwazyjny sposób, np. za pomocą wezwania do dobrowolnego jej wydania na podstawie art. 217 § 2 KPK.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Organy uprawnione do przeprowadzenia przeszukania prokurator Policja, ale tylko na polecenie sądu lub prokuratora w wypadkach wskazanych w ustawie- także inny organ. (Art. 220 § 1) Przez "polecenie" należy rozumieć postanowienie o przeszukaniu. „Inny organ” odsyła do art. 312 k.p.k. – „Uprawnienia Policji przysługują także: 1) organom Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Krajowej Administracji Skarbowej, Centralnego Biura Antykorupcyjnego oraz Żandarmerii Wojskowej, w zakresie ich właściwości; 2) innym organom przewidzianym w przepisach szczególnych.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych DYREKTYWY ZWIĄZANE Z PRZEPROWADZANIEM PRZESZUKANIA Art. 227. k.p.k Przeszukanie lub zatrzymanie rzeczy powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych TRYB PRZESZUKANIA Przed rozpoczęciem przeszukania, należy osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone, okazać postanowienie sądu lub prokuratora. Tylko wyjątkowo, w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Osobę, u której ma nastąpić przeszukanie, należy przed rozpoczęciem czynności: zawiadomić o jej celu wezwać do wydania poszukiwanych przedmiotów. Podczas przeszukania ma prawo być obecna osoba wymieniona w § 1 oraz osoba przybrana przez prowadzącego czynność. Ponadto może być obecna osoba wskazana przez tego, u kogo dokonuje się przeszukania, jeżeli nie uniemożliwia to przeszukania albo nie utrudnia go w istotny sposób. Jeżeli przy przeszukaniu nie ma na miejscu gospodarza lokalu, należy do przeszukania przywołać przynajmniej jednego dorosłego domownika lub sąsiada. (art. 224 k.p.k.)

Poszukiwanie dowodów rzeczowych Art. 229 k.p.k. Protokół zatrzymania rzeczy lub przeszukania powinien, oprócz wymagań wymienionych w art. 148, zawierać oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek, oraz podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności, dokładną listę zatrzymanych rzeczy i w miarę potrzeby ich opis, a nadto wskazanie polecenia sądu lub prokuratora. Jeżeli polecenie nie zostało uprzednio wydane, zamieszcza się w protokole wzmiankę o poinformowaniu osoby, u której czynność przeprowadzono, że na jej wniosek otrzyma postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia czynności.

Poszukiwanie dowodów rzeczowych [Wydanie korespondencji, przesyłek i bilingów] Art. 218 § 1. Urzędy, instytucje i podmioty prowadzące działalność w dziedzinie poczty lub działalność telekomunikacyjną, urzędy celne oraz instytucje i przedsiębiorstwa transportowe OBOWIĄZANE SĄ WYDAĆ sądowi lub prokuratorowi, na żądanie zawarte w postanowieniu, korespondencję i przesyłki oraz dane, o których mowa w art. 180c i 180d ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. - Prawo telekomunikacyjne Zakresem żądania objęte są: 1) korespondencja, 2) przesyłki, 3) wykazy połączeń telekomunikacyjnych lub innych przekazów informacji, w tym 4) korespondencja przesyłana pocztą elektroniczną. jeżeli mają znaczenie dla toczącego się postępowania. tylko sąd lub prokurator mają prawo żądać i otwierać lub zarządzić otwarcie tych przesyłek. NIE POLICJA!

Literatura 1) T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, wydanie 8, Lexis Nexis, Warszawa 2011. 2) A. Gaberle, Dowody w sądowym procesie karnym. Teoria i praktyka, 2. wydanie, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2010. 3) J. Skorupka (red.), Postępowanie karne. Część szczególna, Wolters Kluwer, Warszawa 2013. 4) K.J. Pawelec, Proces dowodzenia w postępowaniu karnym, Lexis Nexis, Warszawa 2010. 5) K.T. Boratyńska, Ł. Chojniak, W. Jasiński, Postępowanie karne, wydanie 2, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.