Zakażenia szpitalne Dr n. med. Anna Piekarska ©AP 2005

Zakażenie szpitalne (nosokomialne) To każde zakażenie nabyte w szpitalu lub w trakcie procedur medycznych przez: Pacjenta Personel medyczny Inne osoby (np. odwiedzających) ©AP 2005

Aspekty prawne W Polsce oficjalnie zaistniał w 1983 roku (MZiOS wydaje zarządzenie o obowiązkowej rejestracji i zwalczaniu zakażeń szpitalnych) Od 6 IX 2001 ustawa o chorobach zakaźnych i zakażeniach wprowadziła pojęcie nadzoru nad zakażeniami szpitalnymi oraz szczepami antybiotykoopornymi. Od 1.01.2002 zobowiązuje się kierowników ZOZ do profilaktyki tych zakażeń oraz kontroli stosowanej antybiotykoterapii ©AP 2005

Rejestracja Rejestracja typu biernego -na podstawie raportów lekarzy i pielęgniarek Rejestracja typu czynnego (oparta na ciągłej obserwacji uprzednio rozpoznanych zakażeń-zespół do spraw kontroli zakażeń szpitalnych) ©AP 2005

Epidemiologia 5-10 % hospitalizowanych pacjentów Do 50% U ciężko chorych Chorych w oddziałach OIOM Sztuczna wentylacja Inwazyjne procedury lecznicze Przedłużenia pobytu w szpitalu o 5-10 dni 2x wyższa śmiertelność w stosunku do grupy kontrolnej ©AP 2005

Epidemiologia U ok. 7% pacjentów z zakażeniem szpitalnym dochodzi do zgonu. Na oddziałach OIOM u ok. 25% U osób powyżej 75 lat u ok. 13% ©AP 2005

Jak ? 80 % to zakażenia endogenne Translokacja flory bakteryjnej chorego Zakażenia egzogenne Kontakt bezpośredni i pośredni Personel Inni chorzy Zakażone preparaty lecznicze ©AP 2005

Drogi transmisji Kontakt Droga kropelkowa Urządzenia medyczne Leki Transfuzje Transplantacje Woda, żywność ©AP 2005

Kto? Czynniki osobnicze ułatwiające ZS Wiek (noworodki, osoby starsze) Choroby dodatkowe (marskość, cukrzyca, POChP, niewydolność nerek,alkoholizm) Immunoniekompetencja Przekroczenie naturalnych barier skórno-śluzówkowych Znieczulenie, sedacja Antybiotykoterapia, blokery- H2 Skolonizowanie florą bakteryjną Infekcje latentne ©AP 2005

Gdzie? Zakażenia chirurgiczne Zakażenia krwi Zakażenia dróg moczowych do 30 dni od zabiegu, do 1 roku od implantacji powierzchowne, głębokie, narządowe Zakażenia krwi Zakażenia dróg moczowych objawowe i bezobjawowe Zapalenia płuc ©AP 2005

Częstość w zależności od oddziału OIOM dorosłe-ok. 20-45% OIOM noworodki-ok. 20% śmiertelność ok. 26% Chirurgiczne- zakażenie ran czyste pole operacyjne 2%, brudne pole operacyjne 30% Interna-ok. 5% Geriatria-8-9% ©AP 2005

Częstość zakażeń szpitalnych w zależności od lokalizacji infekcji Drogi moczowe-30-40% Zapalenia płuc-18-31% Rany 11-16% Posocznica 1-15% Skóra 6-14% Drogi rodne 4% OUN 0,3% ©AP 2005

Zakażenia dróg moczowych 70% występuje podczas cewnikowania pęcherza-ryzyko ok. 5% chorych na dzień pozostawienia cewnika U ok. 3% rozwija się posocznica Sprzyja zastój moczu (przerost prostaty, wady wrodzone, zaburzenia neurologiczne, guzy) E.coli, Pseudomonas, Enterobacter, Proteus i ziarenkowce ©AP 2005

Zapalenie płuc Dotyczy ok.1% hospitalizowanych Aspiracja soku żołądkowego, rozsiew z innego ogniska, nadkażenia bakteryjne po zakażeniach wirusowych Największe ryzyko gdy intubacja Śmiertelność na OIOM ok. 35-50% na innych oddziałach 5% Głównie wywołują je Psudomonas i Staphylococcus aureus ©AP 2005

Posocznica Na OIOM zakażenie krwi u ok. 20-30% chorych Śmiertelność w posocznicy ok. 50% Największe ryzyko związane jest z cewnikowaniem naczyń ok. 50% posocznic jest z nim powiązane ©AP 2005

Wirusowe Ok. 60% zakażeń HBV czy HCV są pochodzenia szpitalnego Zwłaszcza oddziały dializ (ok. 35% pacjentów zakażonych HCV) ©AP 2005

Kiedy? Zakażenia związane z procedurami inwazyjnymi Bakteriemia Zakażenie miejscowe wokół wenflonu Droga dożylna Cewnik moczowy Wentylacja mechaniczna Stenty Chirurgia Endoskopia Transfuzja krwi Zapalenie płuc Zapalenie zatok Zakażenie dróg moczowych Zakażenie dróg żółciowych Zapalenia opon mózgowych Bakteriemia Zapalenie płuc Zakażenie przewodu pokarmowego Zakażenie dróg żółciowych Bakteriemia, fungemia Zakażenia wirusowe ©AP 2005

Mikrobiologia ©AP 2005

Szpitalne zakażenia bakteryjne ©AP 2005

Procedury zapobiegania ZS Prawidłowa izolacja Mycie i odkażanie rąk Prawidłowe stosowanie środków ochrony osobistej (rękawiczki, maski, okulary) Prawidłowe czyszczenie, dezynfekcja i sterylizacja narzędzi i sprzętu Sprzątanie i utrzymanie czystości Właściwe postępowanie z brudna bielizną Prawidłowa praca kuchni Skuteczne usuwanie i utylizacja odpadów ©AP 2005

Zadania Zespołu ds. Zwalczania Zakażeń Szpitalnych Identyfikacja zakażenia szpitalnego Wykrywanie ognisk i dróg celem ich przecięcia Dążenie do identyfikacji drobnoustroju Zalecenia dotyczące izolacji Kontrola i usprawnianie inwazyjnych procedur Kontrola procesów sterylizacji, dezynfekcji, pracy kuchni Kontrola aseptyki na bloku operacyjnym i w innych miejscach Zgłaszanie administracji konieczności usprawnień materialnej bazy szpitala Doradztwo i szkolenia personelu Ochrona personelu przed zakażeniem (kontrola szczepień, edukacja) Współpraca z zespołem terapeutycznym Opracowanie metod i kontrola ich stosowania w zakresie bezpiecznego dla otoczenia obchodzenia się z odpadami

Zespół terapeutyczny - polityka antybiotykowa Współpraca z mikrobiologiem i zespołem ds. zwalczania zakażeń szpitalnych Opracowanie listy antybiotyków dostępnych dla wszystkich lekarzy lub dopiero po konsultacji z ordynatorem i członkiem zespołu terapeutycznego Szkolenia w zakresie racjonalnej antybiotykoterapii Wydawanie opinii o zasadności stosowania leków oferowanych w ramach promocji ©AP 2005

Grupy związków przeciwwirusowych Naturalne Interferony Syntetyczne Hamujące adsorbcję i/lub odpłaszczenie wirusa Hamujące polimerazę DNA Analogi nukleozydów aktywowane p. wirus Inhibitory odwrotnej transkryptazy Inhibitory protezy Inhibitory fuzji Analogi nukleozydów o „szerokim zakresie” ©AP 2005

Naturalne związki p. wirusowe Interferony typu I IFN-  IFN-  Interferony typu II IFN-  Hamowanie replikacji wirusowej poprzez Hamowanie syntezy białek Hamowanie replikacji wirusowej -indukcja syntezy NO Zwiększenie ekspresji MHC I i II Aktywacja monocytów, makrofagów i komórek NK ©AP 2005

Zastosowanie interferonów Leczenie zakażeń wirusowych PZW B i C Kłykcin kończystych HSV-1 i 2 Profilaktyka CMV po przeszczepie nerki Leczenie nowotworów Mięsaka Kaposiego Białaczki kosmatokomórkowej Inne zastosowania Stwardnienie rozsiane ©AP 2005

Syntetyczne związki p. wirusowe Hamujące adsorbcję i/lub odpłaszczanie Anty- gp 120 Rekombinowana cząsteczka aghezyjna 1- ICAM-1 Amantadyna Rymantadyna Anty-HIV In vitro Wirus grypy A ©AP 2005

Syntetyczne związki p. wirusowe Hamujące polimerazę DNA Widarabina Idoksyurydyna ©AP 2005

Syntetyczne związki p. wirusowe Analogi nukleozydów aktywowane p. wirus Acyclowir ( anty HSV 1 i 2) Famcyclowir Gancyclowir Anty- CMV ©AP 2005

Syntetyczne związki p. wirusowe Inhibitory odwrotnej transkryptazy Inhibitory proteazy Inhibitory fuzji Anty- HIV ©AP 2005

Syntetyczne związki p. wirusowe Analogi nukleozydów o „szerokim zakresie” Rybaviryna Foskarnet RSV u noworodków i niemowląt HCV Hantawirusy Wszystkie Herpesviridae szczególnie HSV i CMV HIV ©AP 2005