REALIZACJA PROGRAMÓW HODOWLANYCH Krzysztof Gałązka 2016

Doskonalenie populacji bydła ras mlecznych w Polsce odbywa się m. in Doskonalenie populacji bydła ras mlecznych w Polsce odbywa się m.in. poprzez: Ocenę wartości użytkowej i hodowlanej Wybór zwierząt o najwyższej wartości hodowlanej 3 razy w roku Wybór jałowic i krów na matki buhajów Wybór buhajów na ojców buhajów Wybór krów na matki krów Wybór buhajów na ojców krów Planowe kojarzenia, testowanie, techniki rozrodu…

W ramach krajowych programów hodowlanych dla poszczególnych ras realizowane są przez SU programy oceny i selekcji buhajów. Mają one na celu zapewnienie postępu hodowlanego lub zachowania określonych cech.

Zasięg terytorialny (oficjalny)poszczególnych Spółek : Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka współpracuje z czterema krajowymi Spółkami Unasieniania w ramach Programów Oceny i Selekcji Buhajów oraz PH Konrad. Zasięg terytorialny (oficjalny)poszczególnych Spółek : Stacja Hodowli i Unasieniania Zwierząt Sp. z o.o. w Bydgoszczy woj. zachodniopomorskie woj. pomorskie woj. kujawsko-pomorskie woj. warmińsko-mazurskie woj. podlaskie woj. lubelskie

Mazowieckie Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt Sp. z o.o. w Łowiczu woj. mazowieckie woj. łódzkie woj. świętokrzyskie woj. dolnośląskie Wielkopolskie Centrum Hodowli i Rozrodu Zwierząt w Poznaniu z/s w Tulcach Sp. z o.o. woj. wielkopolskie woj. lubuskie

Małopolskie Centrum Biotechniki Sp. z o.o. w Krasnem woj. podkarpackie woj. małopolskie woj. śląskie woj. opolskie

Programy hodowlane realizowane są dla ras: Polska holsztyńsko – fryzyjska Polska czerwona Simentalska Jersey Montbeliarde Polska czarno-biała Polska czerwono-biała Brown Swiss Szwedzka czerwona

Krajowy program dla rasy PHF (główne założenia) Cel programu – otrzymanie możliwie największego postępu genetycznego z wykorzystaniem indeksu PF, w zakresie ilości, jakości i składu mleka oraz cech funkcjonalnych (płodność, zdrowotność wymienia, długowieczność). Zachowanie zmienności genetycznej w populacji. Zapewnienie hodowcom i producentom opłacalności w prowadzeniu ich stad.

Krajowy program dla rasy PHF (cd.) Od wyceny 2014.2 uznanie i wdrożenie wyceny genomowej Ostra selekcja młodych osobników na podstawie genomowych wartości hodowlanych (genotypowanie dużej liczby kandydatów selekcyjnych) Ocena wartości hodowlanej wykorzystuje dostępne źródła informacji fenotypowych i genomowych (przodków, własne, krewnych i potomstwa)

Krajowy program dla rasy PHF (cd.) Kryterium selekcyjne w rasie PHF stanowi indeks PF (produkcja i funkcjonalność) Kandydatki na MB pochodzą z grona samic o najwyższej wartości indeksu PF (rodowodowy) Max. udział selekcjonowanych samic – 1% Po zgenotypowaniu i obliczeniu gwh (PF) najwyżej ocenione samice kojarzone są z OB (poziom SU) oraz z buhajami na ojców materiału żeńskiego (poziom stada)

Krajowy program dla rasy PHF (cd.) Frakcja selekcjonowanych buhajów max. 5% Kandydatów na buhajów (SU) pozyskujemy od zgenotypowanych rodziców o najwyższym indeksie PF Radykalnie skrócony okres międzypokoleniowy z jednej strony przyspieszy postęp hodowlany ale z drugiej strony skłania do monitorowania poziomu inbredu w populacji

Krajowy program dla rasy Polskiej Czerwonej (główne założenia) Cel programu – postęp genetyczny w zakresie cech mleczności (wydajność mleka, białka i tłuszczu) oraz typu i budowy (głównie wymię i nogi) oraz zachowanie korzystnych cech funkcjonalnych. Na podstawie wyników oceny wartości hodowlanych obliczany jest indeks, jako kryterium selekcji.

Krajowy program dla rasy Polskiej Czerwonej (cd.) Obecna formuła indeksu wyraża się jako suma wh dla kg tłuszczu i podwojona wh dla kg białka: Indeks = wh kg tłuszczu + 2 x wh kg białka Formuła indeksu może w przyszłości podlegać modyfikacji poprzez włączanie nowych cech Podstawę selekcji krów i buhajów stanowią zwierzęta o najwyższej wh

Krajowy program dla rasy Polskiej Czerwonej (cd.) Głównym założeniem programu oceny i selekcji buhajów jest wygenerowanie odpowiedniej liczby buhajów do realizacji programu w populacji tej rasy Minimalna dokładność oceny wh dla głównych cech produkcyjnych 50% Dopuszcza się w inseminacji buhaje z wh oszacowaną na podstawie rodowodu

Krajowy program dla rasy Simentalskiej (główne założenia) Do rasy SM zalicza się bydło tej rasy pochodzenia krajowego i zagranicznego Program zakłada dwa kierunki użytkowania: 1.Kierunek mięsno-mleczny 2.Kierunek mięsny

Krajowy program dla rasy Simentalskiej (c.d.) Cel programu – postęp genetyczny w zakresie cech mleczności (wydajność mleka, białka i tłuszczu), cech pokrojowych (głównie wymienia i nóg), cech funkcjonalnych (płodność, długowieczność, zdrowotność wymienia) oraz cech opasowych i rzeźnych Na podstawie wyników oceny wartości hodowlanych obliczany jest indeks, jako kryterium selekcji.

Krajowy program dla rasy Simentalskiej (cd.) Obecna formuła indeksu /mięsno-mleczne/: PFSM = 0,40 x PI_PROD + 0,35 x PI_POKR + 0,10 x PI_PŁOD + 0,08 x WH_KSOM + 0,07 x WH_DŁUG Podstawę selekcji krów i buhajów stanowią zwierzęta o najwyższej wh

Krajowy program dla rasy Simentalskiej (cd.) INDEKS SELEKCYJNY MIĘSNY IM = 7,21 x klasa tuszy + 0,96 x pow. mld. + 0,21 x przyrost dobowy netto

Krajowy program dla rasy Simentalskiej (cd.) Kojarzenia indywidualne MB i OB realizuje prowadzący program dla rasy, celem wygenerowania odpowiedniej liczby buhajów do realizacji programu hodowlanego i kojarzeń w populacji Do dalszej hodowli wybierane są krowy i jałowice przeznaczone do unasienień testowych. Testowanie winno mieć charakter losowy, we wszystkich ocenianych stadach

Krajowy program dla rasy Jersey (główne założenia) Cel programu – postęp genetyczny w zakresie cech mleczności (wydajność mleka, wydajność białka, wydajność tłuszczu) oraz cech pokroju (głównie wymienia i nóg) i cech funkcjonalnych Z uwagi na nieliczną populację nie ma szacowania wartości hodowlanych. Nasienie wykorzystywane w Polsce w całości pochodzi z importu

Krajowy program dla rasy Jersey (cd.) Praca hodowlana w rasie jersey odbywa się wyłącznie na poziomie stad ocenianych Do kojarzeń z samicami zaleca się buhaje o wysokich wh oszacowanych przez INTERBULL Min. dokładność 50% dla głównych cech produkcyjnych Zalecana jest kontrola spokrewnienia Dopuszcza się wykorzystania rozpłodników w kryciu naturalnym

Krajowy program dla rasy Montbeliarde (główne założenia) Cel programu – postęp genetyczny w populacji krów o typie kombinowanym z przewagą cech mlecznych. Doskonaleniu podlegają cechy produkcji (wydajność mleka, białka i tłuszczu), cechy pokroju (głównie wymię i nogi) oraz cechy opasowe i rzeźne Praca hodowlana prowadzona jest wyłącznie na poziomie stad ocenianych

Krajowy program dla rasy Montbeliarde (cd.) Ocena wh dla tej rasy nie prowadzi się z uwagi na małą liczebność populacji Do kojarzeń z samicami zaleca się buhaje o wysokich wh oszacowanych przez INTERBULL Min. dokładność 50% dla głównych cech produkcyjnych Zalecana jest kontrola spokrewnienia Dopuszcza się wykorzystanie rozpłodników w kryciu naturalnym

Krajowy program dla rasy polskiej czarno – białej (główne założenia) Cel programu – odtworzenie i zachowanie bydła w typie dwustronnie użytkowym, mięsno – mlecznym, w trudniejszych warunkach środowiskowych. Zakłada się stopniowe obniżanie udziału krwi hf, a w dalszej kolejności doskonalenie w zakresie produkcji mleka i białka przy zachowaniu dobrych cech opasowych

Krajowy program dla rasy polskiej czarno – białej (cd.) Na OB w tej rasie wybierane są buhaje w typie mięsno – mlecznym o niskim dolewie hf. Dopuszcza się wybór buhajów rasy phf odmiany czarno-białej, które są w pożądanym typie użytkowym i odpowiadają wzorcowi rasowemu Na MB typuje się krowy o pożądanym typie użytkowym mięsno – mlecznym, niewielkim udziale genów hf i uznane za przydatne do realizacji programu

Krajowy program dla rasy polskiej czarno – białej (cd.) Do kojarzeń w populacji aktywnej używa się buhaje uznane przez Federację za przydatne do programu Z uwagi status populacji zagrożonej, buhaje nie będą poddawane ocenie wh. Dopuszcza się stosowanie rozpłodników w kryciu naturalnym po wpisaniu do części G księgi (w wyjątkach do W).

Krajowy program dla rasy polskiej czerwono – białej (główne założenia) Cel programu – odtworzenie i zachowanie bydła w typie dwustronnie użytkowym, mięsno – mlecznym, w trudniejszych warunkach środowiskowych. Zakłada się stopniowe obniżanie udziału krwi hf, a w dalszej kolejności doskonalenie w zakresie produkcji mleka i białka przy zachowaniu dobrych cech opasowych

Krajowy program dla rasy polskiej czerwono – białej cd.) Na OB w tej rasie wybierane są buhaje w typie mięsno – mlecznym o niskim dolewie hf. Dopuszcza się wybór buhajów rasy phf odmiany czerwono-białej, które są w pożądanym typie użytkowym i odpowiadają wzorcowi rasowemu Na MB typuje się krowy o pożądanym typie użytkowym mięsno – mlecznym, niewielkim udziale genów hf i uznane za przydatne do realizacji programu

Krajowy program dla rasy polskiej czerwono – białej (cd.) Do kojarzeń w populacji aktywnej używa się buhaje uznane przez Federację za przydatne do programu Z uwagi status populacji zagrożonej, buhaje nie będą poddawane ocenie wh. Dopuszcza się stosowanie rozpłodników w kryciu naturalnym po wpisaniu do części G księgi (w wyjątkach do W).

Krajowy program dla rasy Brown Swiss (główne założenia) Cel programu – postęp genetyczny prowadzący do doskonalenia populacji krów w typie kombinowanym z przewagą cech mlecznych. Doskonaleniu podlegają cechy produkcji (wydajność mleka, białka i tłuszczu), cechy typu i budowy (głównie wymię i nogi), cechy funkcjonalne oraz cechy opasowe i rzeźne. Cechą rasową jest wysoka frekwencja genu kappa – kazeiny. Osobniki o genotypie BB to 30% populacji

Krajowy program dla rasy Brown Swiss (cd.) Bydło tej rasy charakteryzuje się bardzo dobrą płodnością i łatwością wycieleń. Zwierzęta BS wcześnie dojrzewają i bardzo dobrze wykorzystują pasze objętościowe. Potrafią przetrwać ubogie żywienie. Istotnym elementem prac hodowlanej jest zachowanie powyższych cech

Krajowy program dla rasy Brown Swiss (cd.) Praca hodowlana prowadzona jest wyłącznie na poziomie stad Nasienie buhajów w całości pochodzi z importu. Buhaje mają oszacowaną na wysokim poziomie wh dla cech produkcji i cech typu i budowy (z dokładnością 50%) Dopuszcza się w kryciu naturalnym rozpłodniki wpisane do księgi cz. G

Krajowy program dla rasy Szwedzkiej Czerwonej (główne założenia) Cel programu – postęp genetyczny prowadzący do doskonalenia populacji krów w typie mlecznym. Doskonaleniu podlegają: wydajność mleka, wydajność białka, wydajność tłuszczu, cechy typu i budowy (głównie wymię i nogi), cechy funkcjonalne. Ponadto program zawiera zachowanie dobrych cech płodności i łatwości wycieleń oraz odporności na trudne środowisko

Krajowy program dla rasy Szwedzkiej Czerwonej (cd.) Praca hodowlana prowadzona jest na poziomie stad ocenianych Nasienie buhajów niezbędne do kojarzenia z jałówkami i krowami pochodzi w całości z importu Wartość hodowlana tych buhajów powinna kształtować się na poziomie 25% najlepszych, dopuszczonych do wykorzystania w populacji szwedzkiego bydła czerwonego

Krajowy program dla rasy Szwedzkiej Czerwonej (cd.) Dopuszcza się możliwość używania w kryciu naturalnym buhajów wpisanych do części Głównej Ocena wartości hodowlanej dla SR nie jest prowadzona ze względu na małą liczebność populacji