Wyposażenie percepcyjne noworodka ZMYSŁ WŁAŚCIWOŚCI WZROK zdolność do długotrwałej fiksacji wzroku (ruchy gałek ocznych niezależne od ruchu głowy) już kilka godzin po narodzinach; w 4-5 tygodniu życia dziecko osiąga zdolność fiksacji podobną do zdolności człowieka dorosłego w 1 miesiącu życia dziecko osiąga zdolność do skupienia wzroku na danym obiekcie, odległym o ok. 20,5 cm; zdolność skupienia podobną do zdolności dorosłego osiąga w 4 miesiącu życia zdolność do ograniczonego wodzenia wzrokiem za przedmiotem od 2 tygodnia życia; zdolność wodzenia podobna do dorosłego ok. 3-4 miesiąca życia

Wyposażenie percepcyjne noworodka ZMYSŁ WŁAŚCIWOŚCI WZROK preferowanie patrzenia na ludzką twarz od momentu narodzin, po kilku tygodniach zdolność do rozróżniania twarzy poszczególnych osób preferencja określonych wzorów wzrokowych od pierwszych dni życia reakcja wzmożonej czujności na ruch, jaskrawość i głębię przedmiotów od pierwszych dni życia habituacja w przypadku powtarzających się bodźców

Wyposażenie percepcyjne noworodka ZMYSŁ WŁAŚCIWOŚCI SŁUCH zróżnicowane reakcje na bodźce dźwiękowe o różnej wysokości, natężeniu i czasie trwania od urodzenia, w pierwszych tygodniach życia gwałtowny wzrost do różnicowania rozpoznawanie głosu matki od momentu narodzin zdolność do lokalizacji źródła dźwięku od pierwszych godzin życia różnicowanie i preferencja dźwięków mowy ludzkiej zdolność do produkowania dźwięków(np. podczas ssania)

Wyposażenie percepcyjne noworodka ZMYSŁ WŁAŚCIWOŚCI DOTYK wrażliwość na dotyk i nacisk już w okresie płodowym zróżnicowanie wrażliwości na dotyk w zależności od części ciała; szczególna wrażliwość okolicy ust – drażnienie wywołuje odruch poszukiwania i ssania SMAK zdolność do rozróżniania smaków preferencje smakowe WĘCH zdolność rozróżniania zapachów preferencje zapachowe rozpoznawanie zapachów (np. matki, mleka matki) RÓWNOWAGA reakcja na zmianę położenia ciała; pobudzenie lub uspokojenie w zależności od pozycji ciała

Okres niemowlęcy Zasady rozwoju motorycznego Przebieg rozwoju motorycznego Rozwój mowy Rozwój społeczny Okres niemowlęcy

ZASADY ROZWOJU MOTORYCZNEGO Kierunek cefalokaudalny (głowowo-ogonowy) – od głowy do stóp; tendencja do dojrzewania części ciała w kolejności od głowy w kierunku nóg. Kierunek proksymodystalny (od centrum ku obwodowi) – tendencja do rozwijania się części ciała od tułowia do obwodu. ZASADY ROZWOJU MOTORYCZNEGO

Rozwój motoryczny Można go podzielić na dwie kategorie: Lokomocja i rozwój postawy – który dotyczy kontroli nad tułowiem i koordynacji ruchów rąk i nóg. Manipulacja – zdolność do używania rąk jako narzędzi służących jedzenia, budowania i badania przedmiotów fizycznych.

Rozwój motoryczny Rozwój motoryczny i posturalny Wiek miesiące Rozwój motoryczny i posturalny Sprawność manipulacyjna 0 - 3 Odwraca głowę leżąc na brzuchu; słaba kontrola głowy,gdy podnosimy dziecko do góry; naprzemienne ruchy nóg przy leżeniu na brzuchu, jak przy pełzaniu Odruch chwytny 3 - 6 Głowa wyprostowana i stabilna, kiedy dziecko jest trzymane w pozycji pionowej; w pozycji na brzuchu unosi głowę i ramiona za pomocą całych rąk, dłoni lub łokci; podparte siedzi. Chwyta grzechotkę; sięga po przedmioty przy pomocy obu rąk; chwyt dłoniowy prosty bez użycia kciuka

Rozwój motoryczny Rozwój motoryczny i posturalny Wiek miesiące Rozwój motoryczny i posturalny Sprawność manipulacyjna 6 - 9 Samodzielnie siedzi przez krótki czas; siada podciągnięte za ręce; obraca się z pleców na boki; często początki raczkowania Chwyta klocek, kurcząc wszystkie palce; 9 - 12 Siedzi samodzielnie; siada samodzielnie z klęczek; przesuwa się w kierunku zabawek; raczkuje Chwyta klocek przeciwstawiając kciuk innym palcom; chwyt nożycowy

Rozwój motoryczny Sprawność manipulacyjna 12 - Wiek miesiące Rozwój motoryczny i posturalny Sprawność manipulacyjna 12 - Chodzi trzymając się mebli; stoi samodzielnie; siada z pozycji stojącej; chodzi z pomocą osoby dorosłej; doskonale raczkuje Chwyt pęsetowy

Rozwój mowy Najwcześniejsza wokalizacja zawiera dźwięki nie przypominające dźwięków mowy – kwilenie, płacz, pomrukiwania; Ok. 2 miesiąca niemowlę zaczyna artykułować jednosylabowe, samogłoskowe dźwięki zwane głużeniem (aa, uu). Tym nowym formom wokalizacji towarzyszy uśmiech lub śmiech, sygnalizacja pozytywnych odczuć; W wieku ok. 6 miesięcy pojawia się gaworzenie samonaśladowcze- polega na łączeniu przez dziecko kilku identycznych sylab np. bababa;

Rozwój mowy Pod koniec 1 r. ż. rozpoczyna się łączenie różnych sylab i dodawanie zmiennej intonacji; W okresie przedsłownym dziecko komunikuje się używając gestów i innych reakcji niewerbalnych (mowa bierna i mowa czynna); Ok. 1 r. ż. pojawia się kilka słów najczęściej mama, tata, baba.

Rozwój społeczny Badania Harlowa nad przywiązaniem Przywiązanie dziecko-opiekun pojawia się w wieku 6-8 miesięcy Dziecko zaczyna być nieufne wobec obcych osób, protestuje przeciwko rozstaniu i wykorzystuje matkę jako źródło pocieszenia i bezpieczne schronienie Pojawienie się przywiązania związane jest z dwoma ważnymi faktami rozwojowymi: pojawieniem się lęku jako głównej emocji nabycie umiejętności raczkowania Jakość przywiązania dziecko-opiekun wynika przede wszystkim z wrażliwości opiekuna

Rozwój społeczny W literaturze psychologicznej prezentuje się najczęściej trzy style przywiązania w relacji dziecko-opiekun: styl bezpieczny – cechuje się zaufaniem dziecka do obiektu przywiązania; oparty jest na doświadczaniu jego dostępności, ujawnianiu wrażliwości w sytuacjach zagrażających poczuciu komfortu;

Rozwój społeczny styl lękowo-ambiwalentny – kształtuje się podczas doświadczania niepewności co do dostępności obiektu przywiązania; kształtuje on wzmożoną czujność, obniżone poczucie bezpieczeństwa, silny lęk przed rozstaniem; styl unikający – kształtuje się pod wpływem doświadczania niedostępności obiektu przywiązania, w sytuacjach zagrożenia, wzbudzonej potrzeby lub jego braku wrażliwości na nie. Konsekwencją może być unikanie bliskiego kontaktu jak forma obrony przed zranieniem (Brzezińska, 2005; Plopa, 2008).

Obszary konsekwencji wzorców przywiązania w niemowlęctwie (Brzezińska, 2005) Prężność ego Poczucie własnej wartości Wzorzec przywiązania w niemowlęctwie Empatia Relacje rówieśnicze Zależność od dorosłych