Stres informacyjny użytkowników Internetu dr Radosław Molenda Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej

Stres informacyjny W sytuacji gdy do człowieka dociera nadmiar informacji, których nie potrafi przetworzyć zaczyna odczuwać stres zwany stresem informacyjnym (info-stres).

Stres informacyjny c.d. Stres informacyjny jest specyficznym przypadkiem stresu psychologicznego. Informacje które mogą być dla człowieka niezwykle cennym zasobem, lecz w nadmiarze mogą stać się przyczyną problemów.

Informacja a wiedza Wiedza nie jest tożsama z informacją! Dane zinterpretowane w określonym kontekście to informacja. Informacja, której nadano strukturę to wiedza.

Teoria stresu Richarda Lazarusa Stres jako transakcja między człowiekiem a sytuacją, przy czym transakcja taka jest traktowana jako proces dynamiczny. Termin „transakcja” oznacza tutaj, iż pojawienie się stresu zależy zarówno od jednostki, jak również od otoczenia między którymi występuje określona relacja. Celem człowieka jest osiągnięcie lub utrzymanie dobrostanu (well-being) oraz przystosowanie się do wymogów otoczenia i własnej osoby.

Ocena pierwotna Ocena pierwotnej transakcji (primary appraisal), może być obojętną, pozytywną lub stresującą. Transakcja zostaje oceniona jako stresująca jeśli jest oceniana jako sprawdzająca, przekraczająca zasoby jednostki i zagrażająca jej dobrostanowi.

Ocena pierwotna W trakcie oceny pierwotnej zostaje również określony rodzaj transakcji stresującej. Może być ona postrzegana jako: krzywda (strata) zagrożenie wyzwanie.

Ocena wtórna ocena wtórna (secondary appraisal) określa możliwość radzenia sobie z sytuacją postrzeganą jako stresowa.

Ocena pierwotna i wtórna Ocena pierwotna i wtórna tworzą znaczenie każdej sytuacji konfrontacji z otoczeniem, w jakiej człowiek się znajduje. Pytania stawiane w trakcie tej oceny nie muszą być uświadamiane.

Równoległość procesów oceny Trzeba tutaj podkreślić, iż procesy te następują równolegle.

Nadmiar informacji Człowiek, który informacji poszukuje gdy otrzymuje ich więcej niż może skutecznie wykorzystać i przetworzyć znajduje się w sytuacji trudnej. Wielu ludzi oceni taką sytuację jako sytuację stresującą, przy czym często widzą w niej nie wyzwanie, lecz zagrożenie lub krzywdę.

Radzenie sobie Radzenie sobie z sytuacją stresu odnosi się do wysiłków jednostkowych, poznawczych i behawioralnych, nieustannie się zmieniających. Warunkiem pojawiania się procesu radzenia sobie jest mobilizacja wysiłków osoby w konfrontacji ze stresem.

Kontekst radzenia sobie Radzenie sobie jest tu ujmowane jako proces posiadający zawsze pewien kontekst - oznacza to, że środki i możliwości istotne z punktu widzenia transakcji stresowej dobierane są pod kątem wymagań konkretnej konfrontacji; decydują o tym zarówno właściwości osoby, jak i sytuacji.

Funkcje radzenia sobie Proces radzenia sobie spełnia w tym ujęciu dwie funkcje:   służy rozwiązywaniu problemu - radzenie sobie skoncentrowane na problemie  zmniejsza negatywne emocje - radzenie skoncentrowane na emocjach

Styl radzenia sobie Styl radzenia sobie to posiadanie przez człowieka pewnych kompleksowych strategii radzenia sobie. Styl radzenia sobie zakłada względną stałość radzenia osoby w konfrontacji z sytuacją stresującą. Względną, gdyż jednostka działa elastycznie dobierając strategie radzenia sobie do wymogów konkretnej sytuacji.

Style poznawcze Dwa style poznawcze określane jako:   poszukiwanie informacji (monitoring)   unikanie informacji (blunting)

Monitoring Monitoring jako styl charakteryzuje się skupieniem uwagi na stresorze i /lub na własnych reakcjach, aktywnym poszukiwaniem informacji i wykorzystywaniem ich w transakcji.

Blunting Blunting to cały wachlarz strategii polegających na wypieraniu informacji, zaprzeczaniu im, unikania kontaktu z nimi, poszukiwaniu zastępczych form aktywności – unikanie przez dystrakcję.

Niezależne dymensje Aby efektywnie radzić sobie ze stresem konieczne jest posiadanie obydwu tych dyspozycji jako wzajemnie się uzupełniających. Wysoki poziom obu tych dyspozycji nie powoduje niwelowania się ich, zaniku czujności, lecz umożliwia elastyczne radzenie sobie, wykorzystanie ich obydwu wtedy, gdy jest to użyteczne. Należy je więc traktować nie jako przeciwstawne style radzenia sobie, lecz jako dwie niezależne dymensje.

Poczucie koherencji Poczucie koherencji to globalna, złożona orientacja człowieka, która wyraża stopień jego ogólnego, względnie trwałego, dynamicznego poczucia pewności, że: bodźce, które docierają do niego ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego są spójne, ustrukturowane, przewidywalne dysponuje zasobami pozwalającymi sprostać wymaganiom stawianym przez owe bodźce oraz wymagania stanowią dla niego wyzwanie, warte są zaangażowania się i podjęcia działania

Składowe poczucia koherencji Na poczucie koherencji składają się trzy komponenty: zrozumiałość (compreheensibility) sterowalność (manageblity) sensowność (meaningfullness)

Zrozumiałość Zrozumiałość to postrzeganie odbieranych przez jednostkę bodźców jako zrozumiałych dla niej, uporządkowanych i spójnych. Jednostka oczekuje, że bodźce docierające do niej w przyszłości również będą przewidywalne, a nawet jeśli będą zaskakujące, będzie można je wyjaśnić.

Sterowalność Sterowalność to dostrzeganie własnych zasobów, dzięki którym jednostka może wywierać wpływ na otoczenie, podejmować wyzwania. Dzięki sterowności człowiek nie ulega bezwolnie zdarzeniom, jest przekonany że potrafi sprostać wymogom sytuacji w jakiej się znajduje.

Sensowność Sensowność jest wymiarem emocjonalno-motywacyjnym, dotyczącym postrzegania swego działania jako sensownego, wartego podjęcia wysiłku. Aaron Antonovsky uważał sensowność za najważniejszy z wymiarów składających się na poczucie koherencji, mający decydujący wpływ na globalny poziom poczucia koherencji.