Katalizator TZC-3/1 o podwyższonej aktywności i zmniejszonej XXXIX Ogólnopolskie Kolokwium Katalityczne, Kraków, 14-16.03.2007 r Katalizator TZC-3/1 o podwyższonej aktywności i zmniejszonej zawartości chromu (VI) Zygmunt Śpiewak*), Andrzej Gołębiowski*), Piotr Baran**), Janusz Kruk*), *)Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach **) Zakłady Azotowe Tarnów-Mościce Proces wysokotemperaturowej konwersji tlenku węgla z parą wodną (WTKCO) jest wykorzystywany na wielką skalę przy wytwarzaniu gazu syntezowego oraz wodoru i biegnie wg reakcji: CO + H2O  CO2 + H2 ; H0 = -41 kJ/mol Katalizatory przemysłowe do tego procesu otrzymywane są na ogół metodą strąceniową, a głównym surowcem jest tani siarczan żelaza. Handlowa postać katalizatora składa się z: • uwodnionego tlenku żelaza(III), który w reaktorze przemysłowym jest redukowany do Fe3O4, będącego aktywnym składnikiem katalizatora, • Cr2O3, który pełni rolę promotora strukturalnego i aktywatora, • CuO, który ulega redukcji do Cu (Cu2O), pełniącej rolę aktywatora w reakcji konwersji CO oraz inhibitora ubocznych reakcji Fischera-Tropscha. W Polsce od 2000 r. produkowany jest w Zakładach Azotowych w Tarnowie-Mościcach S.A. nowoczesny katalizator wysokotemperaturowej konwersji tlenku węgla – TZC-3/1 wg technologii opracowanej wspólnie przez Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach i Zakłady w ramach projektu celowego 3 T09 B 620 99C / 42981, 2, Katalizator cechuje się wysoką aktywnością i termostabilnością wytrzymując porównanie z katalizatorami WTKCO renomowanych firm zachodnich. Katalizator ten w momencie wdrożenia, tak jak i inne wówczas produkowane katalizatory do WTKCO, zawierał ok. 0,5% chromu(VI), który może być kancerogenem; W owym czasie zawartość ta nie powodowała przekroczenia obowiązujących wtedy norm3. Obecne oczekiwania wobec środowiska pracy są jednak surowsze. W 2006 roku zmodyfikowano technologię produkcji katalizatora tak, że zawiera on jedynie ok. 0,05% Cr6+ przy zachowaniu wysokiej aktywności, termostabilności i wytrzymałości mechanicznej. Pozwala to na utrzymanie konkurencyjności katalizatora na coraz bardziej wymagającym rynku LITERATURA [1] Sprawozdanie końcowe dla KBN z realizacji Projektu 3 T09 B 620 99C / 4298 , 2000 r [2] Zgł. Pat. Pol. P 378 605 (2006) [3] Welzbacher Ulrich Niebezpieczne substancje – praktyczny poradnik, Wyd. Forum Sp. z o. o. Poznań 2003