Struktura organizmów wielokomórkowych Opracowała Bożena Smolik Konsultant Arleta Poręba-Konopczyńska

Różnorodność form życia Organizmy jednokomórkowe jako pierwsze pojawiły się na Ziemi. Dzisiaj te proste formy życia też są pospolite, np. bakterie. Współcześnie spotykamy jednokomórkowce o złożonej budowie komórki, np. pantofelek. Organizmy jednokomórkowe mogą tworzyć kolonie np. skrętnica. (Każda komórka skrętnicy może żyć samodzielnie, ale wygodniej im jest razem. Czerpią z tego tytułu korzyści. Kolonie komórek, tworzące poplątane nici, mogą się unosić tuż pod powierzchnią wody dzięki wytworzonym przez siebie w procesie fotosyntezy pęcherzykom tlenu.) Gdy komórki tworzące ciało organizmu zaczynają ze sobą współpracować, mówimy o organizmie wielokomórkowym Najprostsze organizmy wielokomórkowe to plechowce. Nie wykształciły one tkanek ani organów, np. glony – morszczyn, watka Na dalszym etapie rozwoju, komórki specjalizują się tworząc ciała organizmów wielokomórkowych tkankowych. Tkankowce- to organizmy, które w swojej budowie mają zespoły komórek wyspecjalizowane do pełnienia określonych funkcji. Do tkankowców należą drzewa, ale także Ty i ja.

Glony, organizmy jednokomórkowe, kolonijne i wielokomórkowe, Plechowce Glony, organizmy jednokomórkowe, kolonijne i wielokomórkowe, Żyją w środowisku wodnym lub wilgotnym Żyjąc w wodzie unoszą się swobodnie w toni wodnej, albo przyczepione są do podłoża i prowadzą osiadły tryb życia Kształt i kolor plechy glonów jest ściśle związany z ruchami wody, głębokością i docierającymi promieniami światła Niektóre glony mają plechę złożoną z części liścio- i łodygokształtnej Glony odgrywają bardzo ważną rolę w przyrodzie, stanowiąc źródło tlenu, schronienie i pożywienie dla zwierząt.

Dla zainteresowanych… Algologia to nauka zajmująca się glonami. Pionowe rozmieszczenie glonów w morzu jest związane z jakością i ilością światła na różnych głebokościach (zielenice, brunatnice, krasnorosty) Niektóre krasnorosty mają ściany komórkowe inkrustowane węglanem wapnia; obumarłe tworzą skały wapienne organogeniczne.

Plechowce Grzyby Plechę grzybów nazywamy grzybnią. Jest ona zbudowana z licznych, rozgałęzionych, splecionych ze sobą strzępek, tworzących gęstą sieć w podłożu, na którym grzyby żyją. Strzępki mają postać nitkowatych rurek wypełnionych cytoplazmą, w której znajdują się struktury komórkowe. Grzyby mogą być komórczakami lub wielokomórkowcami Komórczaki posiadają wydłużone strzępki, zawierające wiele jąder w komórce np. pleśniak biały. Wielokomórkowe mogą być zbudowane z luźnych strzępek lub tworzyć owocniki w celu wytworzenia zarodników.

Plechowce Porosty Nitkowate strzępki grzyba i osadzona w nich ogromna liczba jednokomórkowych glonów to plecha porostów. Tworzą one ścisły związek współpracujących ze sobą organizmów. Porosty mogą rosnąć tam, gdzie inne organizmy nie mają szans na przetrwanie. Plechy porostów bardzo różnią się od siebie wyglądem. Wyróżniamy trzy typy plech 1. skorupiaste 2. listkowate 3. krzaczkowate

Struktura organizmów tkankowych Układ narządów Narząd (organ u roślin) Tkanka Komórka

ŚWIAT ROŚLIN

Tkanki roślinne Twórcze Stałe Stożek wzrostu (korzenia i łodygi) Miazga Stałe Okrywająca – skórka, korek Miękiszowa – m. asymilacyjny – m. zasadniczy – m. spichrzowy Przewodzące – drewno, łyko Wzmacniające – zwarcica, twardzica

Organy roślin Organy generatywne Organy wegetatywne kwiat owoc liść łodyga korzeń

Korzenie Systemy korzeniowe: Modyfikacje korzeni: palowy wiązkowy korzeń spichrzowy, korzenie powietrzne, korzenie czepne, korzenie podporowe, korzenie oddechowe, ssawki

Łodygi Zielne: Zdrewniałe Występowanie: Łodygi podziemne: wzniesione, płożące czepne wijące się Rozłogi Występowanie: rośliny jednoroczne rośliny dwuletnie byliny (rośliny cebulowe) Łodygi Zdrewniałe drzewa krzewy krzewinki Łodygi podziemne: bulwy kłącza

Liście Liście pojedyncze i złożone Liście ogonkowe i siedzące Kształty liści: eliptyczny, równowąski, jajowaty, sercowaty, tarczowaty Nerwacja liści: pierzasta, dłoniasta, równoległa Liście zmodyfikowane:

Modyfikacje liści Liście czepne np. groch Liście wabiące np. poinsecja Liście pułapki np. dzbanecznik Liście spichrzowe np. cebula Liście magazynujące wodę np. „żywe kamienie” Ciernie np. kaktusy

Różnorodność kwiatów 2 1 4 3 Kwiaty obupłciowe i rozdzielnopłciowe Kwiaty wiatropylne i owadopylne Kwiaty pojedyncze i kwiatostany- główka, koszyczek, grono, kłos, wiecha, baldach 2 1 4 3

Owoce Pojedyncze Zbiorowe: u truskawki, maliny suche: pękające: strąk (groch), torebka (mak) niepękające: orzech (leszczyna) mięsiste: pestkowiec (śliwka), jagoda (pomidor) Zbiorowe: u truskawki, maliny

ŚWIAT ZWIERZĄT

Tkanki zwierzęce Tkanka łączna : Tkanka nerwowa chrzęstna kostna tłuszczowa krew Tkanka nerwowa Tkanka nabłonkowa Tkanka mięśniowa

Narządy i układy narządów Układ pokarmowy Układ ruchu Układ nerwowy Układ wydalniczy Układ oddechowy Układ rozrodczy U różnych grup zwierząt układy te są zbudowane z różnych narządów, ale pełnią te same funkcje. O budowie wewnętrznej poszczególnych zwierząt mówić będziemy w późniejszym czasie, podczas omawiania ich grup i czynności życiowych.

Liść klonu jest: …………….. , …………….. Zadania Nazwij organy jadalne w: marchewce, pomidorze, cebuli Który z zamieszczonych w prezentacji kwiatów jest wiatropylny? (podaj nr) Do jakiego typu tkanek należy krew? Uzupełnij zdanie posługując się poniższymi pojęciami (prosty/ złożony, o unerwieniu dłoniastym/pierzastym) Liść klonu jest: …………….. , …………….. 5. Jakie organizmy tworzą plechę porostów?

Widzisz przed sobą rysunek fragmentu rośliny Widzisz przed sobą rysunek fragmentu rośliny. Zmobilizuj swoje siły i wypisz wszystkie informacje o rodzaju łodygi, liści, kwiatu. Ponumeruj zapisane cechy i wyślij do mnie, a ja ogłoszę najbardziej spostrzegawczego obserwatora. Zapraszam do zabawy