Problem Gettiera Renata Ziemińska

Platon Teajtet 201cd: „wiedza to jest sąd prawdziwy, ściśle ujęty (doksa alethes meta logu). A sąd nieściśle ujęty nie należy do wiedzy. I czego ściśle ująć nie można, tego i wiedzieć nie można. A tylko to, co się da ściśle ująć, to można wiedzieć”

Standardowa definicja wiedzy Wiedza to prawdziwe uzasadnione przekonanie

Kontrprzykład Gettiera Człowiek o nazwisku Smith ma mocne podstawy do sądzenia, że jego sąsiad Jones posiada samochód marki ford, ponieważ jak daleko Smith sięga pamięcią, Jones zawsze miał forda, ostatnio podwiózł go fordem i trzyma forda w garażu. Smith ma także innego znajomego, Browna, o którego aktualnym miejscu pobytu nic nie wie. Znając jednak logiczne własności spójnika alternatywy, Smith stwierdza z przekonaniem, że Jones posiada forda lub Brown jest w Barcelonie. Zdarza się jednak tak, że Jones nie posiada aktualnie forda i jeździ fordem wypożyczonym, a Brown jest akurat w Barcelonie. W tym przypadku Smith ma prawdziwe uzasadnione przekonanie, a jednak trudno powiedzieć, że posiada wiedzę. Standardowa definicja wiedzy nie zawiera więc wystarczających warunków dla wiedzy (Gettier 1963, 122).

Inne przypadki Gettiera „owca na polu” (Chisholm), „zepsuty zegar” (Russell), „eolska harfa” (Meinong), „makieta stodoły” (Goldman).

Czwarty warunek w definicji „nieobecność fałszu w podstawie przekonania pretendującego do wiedzy” (Chisholm), „przekonanie pretendujące do wiedzy nie może być obalone/udaremnione przez inne przekonania prawdziwe” (Lehrer i Paxson).

Udaremnianie uzasadnienia S widzi, że człowiek o nazwisku Tom Grabit kradnie książkę z biblioteki. S ma stosowne uzasadnienie dla przekonania, że Grabit ukradł książkę. Ale całkowicie bez wiedzy S, matka Toma Grabita powiedziała, że Toma nie było w bibliotece lecz był tam jego bliźniaczy brat Tim. Niech (p) oznacza zdanie: Matka Toma Grabita oświadczyła, że… Gdyby S dowiedział się o tym oświadczeniu, to jego uzasadnienie byłoby udaremnione. Prawdą jest, że tak oświadczyła, nawet jeśli treść oświadczenia była fałszywa. Przekonanie S-a jest uzasadnione, ale nie jest wiedzą w myśl koncepcji braku udaremnienia, ponieważ istnieje prawdziwe zdanie (p), które mogłoby to uzasadnienie udaremnić.

Kauzalna teoria wiedzy (A. Goldman) “S wie, że p wtedy i tylko wtedy, gdy fakt, że p jest kauzalnie związany we ‘właściwy’ sposób z przekonaniem S-a, że p” (Goldman 1967, 369)

Kondycjonalna definicja wiedzy (Nozick) S wie, że p =df (1) p jest prawdziwe; (2) S ma przekonanie, że p; (3) Gdyby p nie było prawdziwe, to S nie miałby przekonania, że p; (4) Gdyby p było prawdziwe, to S miałby przekonanie, że p (Nozick 1981, 172-176).

Goldman – wiedza to pojęcie prototypowe Wiedza nie da się zdefiniować przy pomocy warunków koniecznych i wystarczających koncepcja Austina: „wiem” to wyrażenie performatywne, które nie oznacza żadnego stanu umysłu, a jest jedynie środkiem językowym do poręczania swoim autorytetem. Pojęcia są zwykle reprezentowane za pomocą cech, które nie są konieczne, a tylko często przysługują desygnatom danego pojęcia. Zbiór takich cech to prototyp. Przedmiot jest uważany za desygnat danego pojęcia jeśli jest dość podobny do prototypu. Nie każdy ptak lata i śpiewa (pingwiny nie latają, a sępy nie śpiewają). Desygnaty pojęć dzielą się na typowe i nietypowe. Podobnie, niektóre przypadki wiedzy są modelowe, a inne peryferyjne. pojęcia rodzinowe w sensie Wittgensteina, metafora kłącza Deleuze