PRAWO HANDLOWE Ilona Szwedziak – Bork Katedra Prawnych Problemów Administracji i Zarządzania

KRÓTKA POWTÓRKA pełnomocnictwo, prokura KRS, CEIDG oddział, przedstawicielstwo

CZYM JEST CZYNNOŚĆ PRAWNA? CO TO JEST OŚWIADCZENIE WOLI? I COŚ NOWEGO … CZYM JEST CZYNNOŚĆ PRAWNA? Za czynność prawną uznaje się takie zdarzenie prawne, które polega na świadomym zachowaniu się podmiotu, w którym przejawia się dążenie do osiągnięcia określonych skutków cywilnoprawnych CO TO JEST OŚWIADCZENIE WOLI? każde zachowanie się podmiotu prawa cywilnego, które w sposób dostateczny ujawnia wolę tego podmiotu wywołania skutków w sferze prawa cywilnego oświadczenie woli a oświadczenie wiedzy

PO CO ZAWIERAMY UMOWY? obrazek pochodzi ze strony: http://infor.pl

OD CZEGO ZALEŻY WAŻNOŚĆ UMOWY? STRONY UMOWY: czy każdy może zawrzeć umowę? FORMA UMOWY: czy wszystko musimy mieć na piśmie? Czy tylko forma pisemna wystarczy? WADY OŚWIADCZENIA WOLI: czy do zawarcia umowy można kogoś zmusić?

KTO MOŻE ZAWIERAĆ UMOWY? każda osoba z pełną zdolnością do czynności prawnych osoba z ograniczoną zdolnością do czynności prawnych: ZASADA: do ważności czynności prawnej, przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego, a to oznacza, że: ważność umowy, która została zawarta przez osobę ograniczoną w zdolności do czynności prawnych bez wymaganej zgody przedstawiciela ustawowego, zależy od potwierdzenia umowy przez tego przedstawiciela osoba taka może sama potwierdzić umowę po uzyskaniu pełnej zdolności do czynności prawnych ALE: może sama, tj. bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego

KTO MOŻE ZAWIERAĆ UMOWY? A brak zdolności do czynności prawnych? czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, jest nieważna jeżeli osoba zawarła umowę należącą do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, umowa taka staje się ważna z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych

ZADANIE 1 Jan B. jest uczniem II klasy liceum ogólnokształcącego. Jako osobie „prawie” dorosłej, rodzice bardzo często pozwalają Jankowi na rzeczy, o których jego rówieśnicy mogą tylko pomarzyć. Janek odbył już samodzielną podróż samolotem do wujka mieszkającego w Chicago, skakał ze spadochronem, a w zeszłym roku – zaopatrzony w wejściówki rodziców – pojechał na festiwal Open’er, gdzie bawił się z celebrytami. Jako że Janek ma już prawie wszystko, z okazji zbliżających się urodzin, rodzice postanowili podarować Jankowi prezent wymarzony - środki finansowe z dowolnym przeznaczeniem. Czy Janek będzie mógł: kupić bilety do kina dla całej klasy? zarezerwować i opłacić usługę wynajęcia sali wraz cateringiem na 100 - osobową  imprezę z okazji planowanych 17- tych urodzin? kupić na Allegro nowe mocowanie do deski snowboardowej?

JANEK MÓGŁ …

W JAKIEJ FORMIE MOŻNA ZAWIERAĆ UMOWY? ZASADA: oświadczenie woli mogą być składane w dowolnej formie FORMY SZCZEGÓLNE PISEMNA DOKUMENTOWA ELEKTRONICZNA INNE FORMY SZCZEGÓLNE

ZASTRZEŻENIE FORMY (ART. 73 KC) jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej inną formę szczególną, czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna. ALE: nie dotyczy to wypadków, gdy zachowanie formy szczególnej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej

FORMA USTNA KIEDY ZAWIERAMY UMOWY W FORMIE USTNEJ? kiedy ustawa nie wymaga innej formy w drobnych codziennych sprawach JAKIE RYZYKO NIESIE ZAWARCIE UMOWY W FORMIE USTNEJ? umowa może być nieważna trudności z wyegzekwowaniem postanowień umowy trudności dowodowe

FORMA PISEMNA Do zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli Do zawarcia umowy wystarcza wymiana dokumentów obejmujących treść oświadczeń woli, z których każdy jest podpisany przez jedną ze stron, lub dokumentów, z których każdy obejmuje treść oświadczenia woli jednej ze stron i jest przez nią podpisany Forma wymagana np. dla umowy leasingu, umowa o przejęcie długu, umowa o zakazie konkurencji pomiędzy pracownikiem a pracodawcą

DLACZEGO WPROWADZONO FORMĘ ELEKTRONICZNĄ? FORMA ELEKTRONICZNA DLACZEGO WPROWADZONO FORMĘ ELEKTRONICZNĄ? ułatwienie obrotu coraz większa popularność obrotu elektronicznego do zachowania elektronicznej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci elektronicznej i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym oświadczenie woli złożone w formie elektronicznej jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej

FORMA DOKUMENTOWA do zachowania dokumentowej formy czynności prawnej wystarcza złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie dokumentem jest nośnik informacji umożliwiający zapoznanie się z jej treścią do tej pory ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie tylko jednego przepisu przewidującego zachowanie takiej formy. Dotyczy on zawierania umowy pożyczki, której kwota przekracza tysiąc złotych

JAKIE INNE FORMY SZCZEGÓLNE? FORMA SZCZEGÓLNA (I) JAKIE INNE FORMY SZCZEGÓLNE? akt notarialny forma pisemna z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi forma pisemna z datą pewną

Z CZEGO WYNIKA FORMA SZCZEGÓLNA? FORMA SZCZEGÓLNA (II) Z CZEGO WYNIKA FORMA SZCZEGÓLNA? z ustawy – np.  zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo ustanowienie na nim użytkowania powinno być dokonane w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi z umowy - jeżeli strony zastrzegły w umowie, że określona czynność prawna między nimi ma być dokonana w szczególnej formie, czynność ta dochodzi do skutku tylko przy zachowaniu zastrzeżonej formy. Jednakże gdy strony zastrzegły dokonanie czynności w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej, nie określając skutków niezachowania tej formy, w razie wątpliwości poczytuje się, że była ona zastrzeżona wyłącznie dla celów dowodowych

ZADANIE 2 Marek, absolwent technikum gastronomicznego w Warszawie od lat marzył o sławie. Będąc realistą, wiedział jednak, że jego wielkie marzenie może zostać spełnione tylko na dwa sposoby: grając w produkcjach typu „Ukryta prawda”, „Szpital” lub „Dlaczego ja” albo robiąc karierę w branży restauracyjnej. Długo rozmyślając, Marek stwierdził, że jedyny talent, którego jest pewien, to ten kulinarny i tą ścieżką kariery będzie podążać. W pierwszej kolejności zaczął od pożyczki na nowy komplet garnków znanego producenta firmy „Phi”. Niezbędną kwotę – 4 tysięcy zł pożyczył od pracującego w Wielkiej Brytanii brata Waldemara. Ponieważ wszystko pozostało „w rodzinie”, umowa zawarta została ustnie. Tak zaopatrzony Marek, przechadzając się nowymi bulwarami nad Wisłą, napotkał na swojej drodze festiwal food trucków. Zachęcony tym pomysłem, jako młody przedsiębiorca sporządził biznesplan i niezwłocznie udał się do banku w celu uzyskania kredytu na specjalny samochód. Jakie było zdziwienie Marka, gdy pracownik banku powiedział, że taka umowa musi być zawarta na piśmie. Marek powiedział, że przecież widnieje w rejestrze przedsiębiorców i bank zawsze może go odnaleźć. Umowa na piśmie jest zatem zupełnie niepotrzebna. Mimo wysublimowanych argumentów, pracownik banku pozostał nieprzejednany i do zawarcia umowy nie doszło. Ponieważ foodtruckowy biznes nie wypalił, Marek postanowił wynająć lokal i otworzyć knajpkę z wietnamskim jedzeniem. Wynajmujący zaproponował niezwykle korzystne warunki, jednak poprosił, aby umowę nazwać nie najmem, ale użyczeniem. ”To będzie dla wszystkich bardzo opłacalne” – przekonywał Wynajmujący. Przekonany Marek podpisał stosowną umowę … Zidentyfikuj umowy, które zawarł lub mógł zawrzeć Marek. Omów zaproponowane formy tych umów.

WADY OŚWIADCZENIA WOLI CZYM JEST WADA OŚWIADCZENIA WOLI? dysfunkcja oświadczenia woli kilka rodzajów: brak świadomości lub swobody (art. 82 KC) pozorność (art.83 KC) błąd (art.84 KC) podstęp (art. 86 KC) groźba (art. 87 KC)

SKUTKI WAD OŚWIADCZENIA WOLI NIEWAŻNOŚĆ brak świadomości lub swobody pozorność UCHYLENIE SIĘ OD SKUTKÓW błąd podstęp groźba

UCHYLENIE SIĘ OD SKUTKÓW PRAWNYCH Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli, które zostało złożone innej osobie pod wpływem błędu lub groźby, następuje przez oświadczenie złożone tej osobie na piśmie. Uprawnienie do uchylenia się wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał

BRAK ŚWIADOMOŚCI LUB SWOBODY Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli Dotyczy to w szczególności: choroby psychicznej niedorozwoju umysłowego albo innego chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych

POZORNOŚĆ (I) Nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności Zwykła pozorność: poza pozorowaną czynnością prawną nic więcej się nie kryje, np. osoba A - pragnąc uchronić się od odpowiedzialności podatkowej - zawiera z osobą B umowę pozorującą sprzedaż (pozbycie się) wartościowego składnika majątkowego po to, ażeby uniemożliwić jego egzekucyjne zajęcie i sprzedaż w drodze licytacji, przy czym obie strony tej rzekomej umowy są zgodne co do tego, że nie będzie ona miała żadnych skutków prawnych wynikających z umowy sprzedaży.

POZORNOŚĆ (II) Kwalifikowana pozorność: ma na celu ukrycie innej - rzeczywistej i zamierzonej - czynności prawnej np.: strony udają, że zawierają umowę sprzedaży, chcąc ukryć darowiznę nieruchomości i w ten sposób uniknąć wyłączenia rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych ALE: pozorność oświadczenia woli nie ma wpływu na skuteczność odpłatnej czynności prawnej, dokonanej na podstawie pozornego oświadczenia, jeżeli wskutek tej czynności osoba trzecia nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działała w złej wierze

BŁĄD JAK OPISAĆ BŁĄD? działanie pod wpływem niezgodnego z prawdą wyobrażenia o rzeczywistości lub jej elemencie albo pod wpływem braku takiego wyobrażenia W razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej BŁĄD ISTOTNY: można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści

wprowadzenie drugiej strony w sposób umyślny w błąd PODSTĘP CZYM JEST PODSTĘP? wprowadzenie drugiej strony w sposób umyślny w błąd błąd wywołany podstępnie - uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu może nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, jak również wtedy, gdy nie dotyczył treści czynności prawnej. Podstęp osoby trzeciej jest jednoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o podstępie wiedziała i nie zawiadomiła o nim drugiej strony albo jeżeli czynność prawna była nieodpłatna

GROŹBA CZYM JEST GROŹBA? przymus psychiczny, jednak nie tak bezpośredni, aby odebrać składającemu oświadczenie woli jakikolwiek wybór Kto złożył oświadczenie woli pod wpływem bezprawnej groźby drugiej strony lub osoby trzeciej, ten może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia, jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, iż jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe

ZADANIE 3 W dniu 1.2.2016 r. pani Anna M. zatrudniona została przez spółkę XYZ sp. z o.o. na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze na stanowisko starszy analityk danych. Wynagrodzenie określono na sumę 8500 zł brutto, zaś miejscem wykonywania pracy miała być siedziba pracodawcy bądź inne miejsce wskazane przez niego, znajdujące się w województwie mazowieckim. …… Anna M. jako absolwentka AWF i podyplomowych studiów z ochrony środowiska nigdy nie pracowała jako analityk danych, miała za to doświadczenia zawodowe zdobyte w kilku restauracjach (kelner, kierownik sali), kwiaciarni (florystka) oraz jako sekretarka w firmie transportowej. Na początku maja 2016 r. Anna M. źle się poczuła i udała się z wizytą do lekarza. Po wizycie wniosła o wypłatę zasiłku chorobowego od dnia 5.5.2016 r., czyli trzy miesiące od dnia zatrudnienia. Niezdolność do pracy wynikła z powikłań związanych z przebiegiem ciąży. Zaniepokojony ZUS 6.6.2016 r. wszczął postępowanie. Pracodawcę poprosił o dokumenty związane z zatrudnieniem pani Anny M. Pomimo upływu terminu na przekazanie wymaganych informacji, spółka nie przekazała dokumentów. Okazało się również, że Spółka nigdy nie zatrudniała pracowników (poza członkami zarządu) i miała zaległości w opłacaniu składek ZUS członków zarządu. PYTANIE: Co zaniepokoiło ZUS? ZUS zbadał, czy między stronami faktycznie nawiązany został stosunek pracy, czy też zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych nastąpiło jedynie w celu otrzymania świadczeń z FUS

DO ZOBACZENIA ZA TYDZIEŃ  DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ DO ZOBACZENIA ZA TYDZIEŃ  ibork@wz.uw.edu.pl