Wirusy RNA Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej Akademia Medyczna w Warszawie

PARAMYKSOWIRUSY Rodzina: Paramyxoviridae Podrodzina: Paramyxovirinae Rodzaj: Respirovirus Gatunki: Human parainfluenza virus 1, 3 - ludzkie wirusy parainfluenzy typ 1 i typ 3 Rodzaj: Rubulavirus Gatunki: Human parainfluenza virus 2, 4 - ludzkie wirusy parainfluenzy typ 2 i typ 4 Podrodzina: Pneumovirinae Rodzaj: Pneumovirus Gatunki: Human respiratory syncytial virus - ludzki syncytialny wirus oddechowy (wirus RS)

PARAMYKSOWIRUSY 60 - 300 nm niesegmentowany (-) ssRNA glikoproteiny (HN, F) osłonka lipidowa 60 - 300 nm symetria nukleokapsydu - helikalna

WIRUSY PARAINFLUENZY Okres inkubacji wynosi 1 - 7 dni Wrotami zakażenia jest błona śluzowa układu oddechowego Zachorowania powodowane przez wirusy parainfluenzy charakteryzują się ostrymi stanami zapalnymi górnej i dolnej części układu oddechowego, głównie u dzieci typy 1 i 2, 3 krup (zapalenie krtani, tchawicy i oskrzeli) typ 3 zapalenie oskrzelików i zapalenie płuc typy 1 - 4 zakażenia górnych dróg oddechowych U dorosłych - ciężkie zakażenia dolnych dróg oddechowych: zapalenie płuc zapalenie oskrzeli zapalenie oskrzelików

WIRUSY PARAINFLUENZY Epidemiologia wirus przenosi się drogą kropelkową lub przez zakażone przedmioty wirusy parainfluenzy wywołują 1/3 wszystkich zakażeń dróg oddechowych i prawie połowę zakażeń u niemowląt i małych dzieci typ 3 wywołuje zakażenia głównie u dzieci do 2 r.ż. mogą występować epidemie w krajach o klimacie umiarkowanym zachorowania spowodowane przez typ 1 i 2 występują głównie jesienią, a powodowane przez typ 3 - przez cały rok

WIRUS RS Okres inkubacji wynosi 5 dni Wrotami zakażenia jest układ oddechowy Wirus powoduje martwicze zapalenie oskrzelików, co może spowodować zapadnięcie się fragmentów płuca. Możliwe jest także rozwinięcie się śródmiąższowego zapalenia płuc. U niemowląt i małych dzieci początek choroby jest niespecyficzny, po czym szybko następują objawy zapalenia oskrzelików i zapalenia płuc, z wysoką gorączką i zaburzeniami oddychania. Ciężkie zakażenia mogą prowadzić do śmierci. U starszych dzieci przeważają objawy ze strony górnej części układu oddechowego.

WIRUS RS Powikłania: bezdech nadwrażliwość dróg oddechowych zapalenie krtani zapalenie tchawicy ostre zapalenie ucha środkowego zapalenie oskrzeli całkowita niedrożność dróg oddechowych zapalenie płuc krup pełnoobjawowa astma oskrzelowa

WIRUS RS Epidemiologia przenoszenie - przez ręce i przedmioty zanieczyszczone wydzieliną dróg oddechowych, a także drogą kropelkową zakażenia występują na całym świecie, w krajach o klimacie umiarkowanym najczęściej zimą, a w krajach o klimacie tropikalnym latem najbardziej narażone są dzieci w wieku od 6 tygodni do 6 miesięcy wirus RS jest najważniejszym czynnikiem etiologicznym zakażeń dróg oddechowych u niemowląt wirus jest bardzo zakaźny, powoduje częste epidemie wirus jest jednym z czynników etiologicznych zakażeń szpitalnych układu oddechowego

WIRUS RS Grupy ryzyka: dzieci z wcześniactwem i dysplazją oskrzelowo-płucną dzieci z wrodzonymi wadami serca dzieci chore na mukowiscydozę Czynniki ryzyka: wypis z OIOM-u neonatologicznego przed lub w trakcie sezonu zakażeń bierne palenie schorzenia neurologiczne duża liczebność domowników dzielenie przez niemowlę sypialni z rodzeństwem lub innymi zakażonymi członkami rodziny korzystanie z ośrodków dziennej opieki rodzeństwo w wieku szkolnym

WIRUS RS Leczenie: rybawiryna w aerozolu - VIRAZOLE® ICN Pharmaceuticals, Inc. (hamuje replikację wirusa)

GRYPA Rodzina: Orthomyxoviridae Rodzaj: Influenzavirus A Gatunek: Influenza A virus - wirus grypy A Rodzaj: Influenzavirus B Gatunek: Influenza B virus - wirus grypy B Rodzaj: Influenzavirus C Gatunek: Influenza C virus - wirus grypy C

Objawy Grypa Inne stany zapalne górnych dróg oddechowych, przeziębienia rozwój objawów nagły początek, rozwój powolny, stopniowe narastanie choroby w ciągu godzin objawów temperatura 39OC - 41OC stan podgorączkowy, niewysoka gorączka ból głowy bardzo silny słaby ból gardła bardzo silny słaby bóle klatki piersiowej często kłujący ból rzadko bóle mięśniowe bóle mięśni całego ciała rzadko, słaby (szczególnie kończyn) kaszel zwykle suchy, szczekający często wilgotny, wykrztuszana ropna wydzielina kichanie niecharakterystyczne częste osłabienie, złe bardzo nasilone słabo nasilone samopoczucie

GRYPA Powikłania: bakteryjne zapalenie płuc odwodnienie pogorszenie stanu zdrowia u chorych na astmę, cukrzycę, u chorych z problemami kardiologicznymi u dzieci - zakażenia ucha, zapalenie zatok

GRYPA Leczenie: Profilaktyka: szczepionka inaktywowana amantadyna Symmetrel® grypa A leczenie i profilaktyka rymantadyna Flumadine ® grypa A leczenie i profilaktyka zanamivir Relenza ® grypa A i B leczenie oseltamivir Tamiflu ® grypa A i B leczenie i profilaktyka Profilaktyka: szczepionka inaktywowana

ENTEROWIRUSY Rodzina: Picornaviridae Rodzaj: Enterovirus Gatunki: Human enterovirus A-D grupy i serotypy ludzkich enterowirusów: wirusy serotypy poliowirusy 1, 2, 3 wirusy Coxsackie A 1-22, 24 wirusy Coxsackie B 1-6 echowirusy 1-7, 9, 11-27, 29-33 inne enterowirusy 68-71

ENTEROWIRUSY kapsyd o symetrii ikosaedralnej brak osłonki lipidowej niesegmentowany (+) ssRNA

Coxsackie 2-6, 8, 10 herpangina WIRUSY SEROTYP OBJAWY KLINICZNE Coxsackie 2-6, 8, 10 herpangina A 10 zapalenie gardła 2, 4, 7, 9, 10 zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 7, 9 paraliż 4, 14, 16 myocarditis, pericarditis 4-6, 9, 16 wysypka 4, 5, 9, 10, 16 „zespół ręki, stopy i ust” 9, 16 zapalenie płuc (dzieci) 21, 24 „przeziębienia” 4, 9 zapalenie wątroby 18, 20-22, 24 biegunka (niemowlęta) 24 ostre krwotoczne zapalenie spojówek różne „choroby gorączkowe”

Coxsackie 1-5 pleurodynia WIRUSY SEROTYP OBJAWY KLINICZNE Coxsackie 1-5 pleurodynia B 1-5 choroba bornholmska 1-6 zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 2-5 paraliż 1-5 ciężkie, uogólnione zakażenia noworodków 1-5 myocarditis, pericarditis, meningoencephalitis 4-5 zakażenia górnych dróg oddechowych 4-5 zapalenie płuc 5 wysypka 2, 5 „zespół ręki, stopy i ust” 5 zapalenie wątroby 1, 2, 4 zapalenie trzustki 4 cukrzyca insulinozależna 1-6 „choroby gorączkowe”

WIRUSY SEROTYP OBJAWY KLINICZNE ECHO 1-7, 9, 11, 13-23, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 25, 27, 30, 31 4, 6, 9, 11, 30 paraliż 2, 6, 9, 19 encephalitis, ataksja 2, 4, 6, 9, 11, 16, 18 wysypka 4, 9, 11, 20, 25 zakażenia układu oddechowego 7, 11 zapalenie spojówek 4, 9 zapalenie wątroby 1, 6, 9, 19 myocarditis, pericarditis 1, 6, 9 mialgia epidemiczna różne biegunki, „choroby gorączkowe”

inne 68 zapalenie płuc, zapalenie oskrzelików WIRUSY SEROTYP OBJAWY KLINICZNE inne 68 zapalenie płuc, zapalenie oskrzelików enterowirusy 70 ostre krwotoczne zapalenie spojówek 71 zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 70, 71 paraliż 70, 71 meningoencephalitis 71 „zespół ręki, stopy i ust”

ENTEROWIRUSY Epidemiologia przenoszenie - droga fekalno-oralna, kropelkowa, przez kontakt wirusy Coxsackie występują na całym świecie zakażenia w klimacie umiarkowanym zdarzają się najczęściej latem i jesienią mężczyźni chorują dwukrotnie częściej niż kobiety większość zakażeń przebiega bezobjawowo chorują głównie dzieci, a choroba ma u nich lżejszy przebieg, niż u dorosłych Ale: u noworodków i niemowląt zakażenia mogą mieć bardzo ciężki przebieg

WIRUS KLESZCZOWEGO ZAPALENIA MÓZGU (kzm) Rodzina: Flaviviridae Rodzaj: Flavivirus Wirusy przenoszone przez kleszcze Gatunek: Tick-borne encephalitis virus - wirus kleszczowego zapalenia mózgu (kzm) osłonka lipidowa kapsyd o symetrii ikosaedralnej niesegmentowany (+) ssRNA

KZM - PATOGENEZA okres inkubacji (2 - 28 dni) I faza choroby namnażanie wirusa w miejscu wniknięcia przedostanie się wirusa do węzłów chłonnych, a także do wątroby, śledziony, płuc, OUN replikacja okres inkubacji (2 - 28 dni) wyzdrowienie I faza choroby (1 - 9 dni) wiremia, wirusy w OUN remisja 1 - 20 dni II faza choroby (kilka tygodni, miesięcy) wirusy w OUN

KZM - FAZY CHOROBY I faza remisja II faza gorączka do 38OC bóle głowy, stawów nudności, wymioty nieżyt górnych dróg oddechowych przebieg łagodny objawy grypopodobne I faza remisja bezobjawowa gorączka do 40OC zaburzenia świadomości, śpiączka zmiany nastroju, depresja, tendencje samobójcze drżenia zamiarowe oczopląs, podwójne widzenie światłowstręt bóle i zawroty głowy niedosłuch wymioty nieżyt górnych dróg oddechowych 5-20% porażenia nerwów czaszkowych,niedowłady wiotkie, atonia przebieg ciężki meningoencephalitis (>40%) meningitis (>40%) meningoencephalomyelitis lub meningomyelitis (ok. 10%) II faza

KZM - EPIDEMIOLOGIA W Polsce: występuje wirus podtypu zachodniego (obecny również w większości krajów europejskich), wywołujący postać kleszczowego zapalenia mózgu, zwaną też środkowoeuropejskim zapaleniem mózgu ogniska kleszczowego zapalenia mózgu stwierdza się w województwach: podlaskim, warmińsko - mazurskim i opolskim wirusy przenoszone są przez kleszcze z gatunku Ixodes ricinus

Wirusy kzm należą do arbowirusów (arthropod - borne viruses) KZM - EPIDEMIOLOGIA W naturalnym środowisku wirusy kzm krążą wśród ssaków dzikich (najczęściej gryzoni) i ssaków domowych (krowy, owce, kozy), a rolę przenosiciela spełniają kleszcze Wirusy kzm należą do arbowirusów (arthropod - borne viruses)

KZM - EPIDEMIOLOGIA środowiskiem bytowania kleszczy są lasy liściaste i mieszane okres aktywności kleszczy z rodzaju Ixodes trwa od wiosny do jesieni, z dwoma szczytami: 1. maj - czerwiec 2. wrzesień - październik

KZM - EPIDEMIOLOGIA Ludzie zakażają się: głównie na skutek ukąszenia przez zakażonego kleszcza lub przez wtarcie w skórę jego odchodów drogą pokarmową - po spożyciu mleka krowiego, koziego lub owczego w wyniku transfuzji zakażonej krwi Człowiek nie zakaża się bezpośrednio od człowieka. Najbardziej narażeni na zakażenie wirusem kzm, są: pracownicy leśni, myśliwi, rolnicy jak również uczestnicy kolonii i obozów odbywających się w lasach na terenach endemicznych.

KZM - PROFILAKTYKA Ponadto: szczepionka inaktywowana domięśniowo szczepienie powinno być rozpoczęte zimą druga dawka - w 1 - 3 miesiące po pierwszej trzecia 9 - 12 miesięcy po drugiej dawka przypominająca co 3 lata szczepienia zalecane są osobom szczególnie narażonym odpowiednia odzież (zakrywająca ręce i nogi) w lesie repelenty w przypadku przyczepienia się kleszcza, należy szybko i ostrożnie usunąć go ze skóry należy gotować mleko pochodzące od krów i kóz z terenów endemicznych Ponadto: