Projekt współfinansowany przez instrument finansowy INWENTARYZACJA I MONITORING ORNITOFAUNY Artur Wiatr, BbPN koordynator ds. ochrony przyrody i PR w projekcie Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA - obszar Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA wybór gatunków Przedmioty ochrony dla OSO Ostoja Biebrzańska: bąk, bączek, błotniak stawowy, błotniak zbożowy, błotniak łąkowy, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, dubelt, rybitwa rzeczna, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, uszatka błotna, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł białogrzbiety, muchołówka mała Potencjalne przedmioty ochrony: lelek, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, podróżniczek, lerka Zgrupowania migrujących ptaków wodno-błotnych Inne cenne wymienione i nie wymienione w zał. I DP Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA prace terenowe Całość prac inwentaryzacyjnych objęła 110 kontroli terenowych w 2011 r. wg metodyki przyjętej dla poszczególnych gatunków Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA metody Jednokrotna kontrola całości obszaru w celu: poznania liczebności i rozmieszczenia lęgowych gatunków ptaków będących przedmiotami i potencjalnymi przedmiotami ochrony (odnotowywano także inne cenne gatunki z zał. I DP); rozmieszczenia i powierzchni siedlisk, ocena stanu zachowania siedliska i czynników na nie wpływających, (karta siedliska) Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA - siedliska Łąki Brzezina Otwarte turzycowiska i trzcinowiska Mozaika: turzyca, brzezina, murawy napiaskowe Turzycowisko z trzcinami i krzewami Moizaka: krzewy, trzciny, turzyce, łąki Młoda brzezina Turzycowisko zarastające brzeziną Mozaika – łąki, krzewy młode lasy Las Dla siedlisk ptaków wykonano: listę lęgowych gatunków ptaków z zał. I DP; listę prawdopodobnie lęgowych gatunków ptaków z zał. I DP oraz listę potencjalnie lęgowych gatunków ptaków z zał. I DP Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258

INWENTARYZACJA – karta siedliska

INWENTARYZACJA - metody Losowe powierzchnie próbne: Dwa kwadraty 2x2 km dla dubelta Pięć kwadratów 2x2 km dla derkacza, zielonki, kropiatki, podróżniczka, błotniaka stawowego i błotniaka łąkowego Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA – powierzchnie próbne Derkacz CX

INWENTARYZACJA - metody Monitoring pospolitych ptaków lęgowych MPPL: 5 transektów 1x1 km Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

INWENTARYZACJA – wyniki Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. Przedmioty inwentaryzacji bąk Botaurus stellaris 6 samców bączek Ixobrychus minutus nie stwierdzono występowania gatunku błotniak stawowy Circus aeruginosus 12-14 par błotniak zbożowy Circus cyaneus błotniak łąkowy Circus pygargus 3 pary Derkacz CX

INWENTARYZACJA – wyniki Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. Przedmioty inwentaryzacji kropiatka Porzana porzana nie stwierdzono występowania gatunku zielonka Porzana parva 2 samce derkacz Crex crex 40 samców (dodatkowo 7 samców stwierdzono w kwadratach poza inwentaryzowaną powierzchnią) żuraw Grus grus 39 par, dodatkowo 8 par stwierdzono w bezpośrednim sąsiedztwie inwentaryzowanej powierzchni dubelt Gallinago media 13 tokujących samców Derkacz CX

INWENTARYZACJA – wyniki Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. Przedmioty inwentaryzacji rybitwa rzeczna Sterna hirundo nie stwierdzono lęgów gatunku rybitwa białowąsa Chlidonias hybrida rybitwa czarna Chlidonias niger nie stwierdzono występowania gatunku uszatka błotna Asio flammeus dzięcioł zielonosiwy Picus canus 5 par Derkacz CX

INWENTARYZACJA – wyniki Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. dzięcioł białogrzbiety Dendrocopos leucototos 4 pary muchołówka mała Ficedula parva nie stwierdzono występowania gatunku Potencjalne przedmioty ochrony Ostoi Biebrzańskiej  lelek Caprimulgus europaeus dzięcioł czarny Dryocopus martius dzięcioł średni Dendrocopos medius co najmniej 3 pary Derkacz CX

INWENTARYZACJA – wyniki Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. podróżniczek Luscinia svecica 5 samców lerka Lullula arboreta 3 pary przelotne ptaki wodno-błotne największe koncentracje dotyczą bataliona. Stwierdzono 30 żerujących i tokujących ptaków na łąkach koło mostu koło Ciszewa i 23 żerujące i tokujące ptaki na łąkach na północ od Kapic. Poza tym, po okresie lęgowym, stwierdzono ok. 4000 czajek, koło „Wezła Modzelówka” inne gatunki   cietrzew Tetrao tetrix 12 samców czajka Vanellus vanellus 18 par Derkacz CX

INWENTARYZACJA – wyniki Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. dzięcioł zielony Picus viridis 1 para krwawodziób Tringa totanus 3 pary pliszka cytrynowa Motacilla citreola 2 samce wodniczka Acrocephalus paludicola 33 samce Derkacz CX

INWENTARYZACJA – wyniki – gatunki strefowe Nazwa gatunku Liczebność na obszarze realizowanego projektu w 2011 r. bocian czarny Obserwowany 2 pary, nie znaleziona zajętego gniazda bielik 2 pary lęgowe orlik grubodzioby 3 pary lęgowe, w tym 1 mieszana orlik krzykliwy 2-3 pary lęgowe puchacz 4 odzywające się terytorialnie samce Derkacz CX

WALORYZACJA OBSZARU Derkacz CX WALORYZACJA 0 – bez większego znaczenia 1 – niski 2 – średni 3 - wysoki Derkacz CX Waloryzacja terenu na podstawie występowania ptaków w 2011 roku (tab. 2) (0,1,2,3 – waloryzacja, — - granica projektu, — - waloryzacja, — - cieki wodne,  - krzewy i drzewa

INWENTARYZACJA Opracowanie: Inwentaryzacja i waloryzacja awifauny z określeniem wskazań ochronnych na obszarze realizacji projektu LIFE09 NAT/PL/000258 „Renaturyzacja sieci hydrograficznej w Basenie Środkowym doliny Biebrzy. Etap I” wykonał zespół w składzie: dr Grzegorz Grzywaczewski dr inż. Szymon Cios mgr Krzysztof Kus mgr inż. Paweł Szczepaniak mgr inż. Rafał Szczech Stowarzyszenie Ochrony Sów ul. Suchedniowska 14, 26-010 Bodzentyn email: sos@sowy.sos.pl Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY Obejmował lata 2012 – 2016 Wykonawca: mgr Michał Polakowski Wykonywany był wg metodyki ogólnopolskiego Monitoringu Ptaków Mokradeł Liczenia wykonywane były przez 2 zespoły na 3 transektach. Badania prowadzono wzdłuż cieków wodnych biegnących w siedliskach podmokłych o łącznej długości 29,6 km, Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

Transekt „Kanał Woźnawiejski” MONITORING AWIFAUNY Transekt „Kuligi” 3,2 km dł. Transekt „Jegrznia” 6,2 km dł. Transekt „Ełk” 13, 8 km dł. Derkacz CX Transekt „Kanał Woźnawiejski” 9,6 km dł.

MONITORING AWIFAUNY - metodyka Metodyka MPM 0-25m, 25-100 m 100-200 m, >200 m Liczenia wczesnowiosenne (początek maja) Liczenia późnowiosenne (początek czerwca) Nanoszono także charakterystykę siedliska (zmiany) Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY - metodyka Odnotowywane wszystkie osobniki po obu stronach transektu w odległościach 0-25m, 25-100 m 100-200 m, >200 m Liczenia wczesnowiosenne (początek maja) Liczenia późnowiosenne (początek czerwca) Charakterystyka siedliska (zmiany) Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY - wyniki Transekt „Ełk” łącznie stwierdzono120 gatunków ptaków przeciętnie 815 osobników w sezonie zagęszczenie 59 os./km). Przeważały rokitniczka, potrzos, cierniówka, kukułka, słowik szary i piecuszek oraz skowronek. Wśród dominatów znalazł się też notowany głównie późną wiosną w stadach szpak. Obserwacje gatunków cennych: większość występujących na „Trójkącie” cietrzewi, dubelt, oba gatunki orlików, pliszkę cytrynową, a w „mokrym” roku 2013 – licznie lęgowe tu rybitwy białoskrzydłej. Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY - wyniki Transekt „Jegrznia”” odnotowano 94 gatunki, a przeciętnie rejestrowano 303 osobniki, zagęszczenie 48,9 os./km dominowały typowe tu ptaki jak skowronek, świergotek łąkowy i pokląskwa, potrzos i rokitniczka (trzcinowiska) obserwacje gatunków cennych: cietrzew oraz orliki – grubodzioby i krzykliwy. Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY - wyniki Transekt „Kanał Woźnawiejski”” odnotowano 106 gatunków ptaków, przeciętnie 486 osobników, zagęszczenie 51,9 os./km dominowała awifauna związana z najliczniej reprezentowanymi tu lasami i zakrzaczeniami: kapturka, piecuszek, zięba, trznadel, słowik szary, cierniówka i kukułka. wysokie w skali kraju zagęszczenie jarzębatki Obserwacje gatunków cennych: bocian czarny, cietrzew, dubelt, orlik krzykliwy, wodniczka. Stwierdzono tu jeden z nielicznych w Polsce, współczesnych przypadków gniazdowania bataliona Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY – MPM Biebrza vs. referencje 143 gatunki ptaków stwierdzone miały średnie zagęszczenie jak na powierzchniach referencyjnych. aż 107 gatunków miało przeciętne zagęszczenia 5 gatunków pospolitych ptaków gniazdujących w Polsce miało zagęszczenia wyższe: bażant, bocian biały, dymówka, dzwoniec i oknówka 12 gatunków ornitofauny osiągało wyższe zagęszczenia niż w referencjach – m. in. orlik krzykliwy i rybitwa białoskrzydła. Tu także te, dla których brakowało danych referencyjnych: cietrzew, dubelt, dzięcioł białogrzbiety, orlik grubodzioby, pliszka cytrynowa i wodniczka. Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY – podsumowanie Lata 2012-2016 to okres suchy Spadek liczebności gatunków mokradłowych - siewkowce Zwiększa się udział i liczebność gatunków „sucholubnych” – np. jarzębatka, skowronek Rok 2013 – „mokry” Lęgowa kolonia rybitwy białoskrzydłej (200-500 par), Lęgowy batalion Lęgowa pliszka cytrynowa -„kolonia” 11 par lęgowych WODA! WODA! WODA! Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

Projekt współfinansowany przez instrument finansowy Dziękuję za uwagę Kontakt: Artur Wiatr Tel. 85 738 06 20; 606 195 284 awiatr@biebrza.org.pl www.renaturyzacja.biebrza.org.pl Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN

MONITORING AWIFAUNY - wyniki Średnią liczebność poszczególnych gatunków na transektach biebrzańskich obliczono przy pomocy uogólnionych, liniowych modeli mieszanych (Generalized Linear Mixed Models, GLMM) z rozkładem Poissona. Renaturyzacja sieci hydrograficznej w basenie środkowym doliny Biebrzy. Etap I. LIFE09 NAT/PL/000258 Projekt współfinansowany przez instrument finansowy LIFE+ Wspólnoty Europejskiej, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Biebrzański PN