Auksologia def. nauka o rozwoju osobniczym i oddziaływaniach środowiska zewnętrznego na rozwijający się organizm dziecka. Znaczenie w prognozowaniu rozwoju, wczesnej profilaktyce oraz dla działań korekcyjno-rehabilitacyjnych.

Rozwój fizyczny wzrastanie- zwiększanie wymiarów i masy ciała różnicowanie- morfologiczna specjalizacja narządowa i kształtowanie typowych proporcji ciała dojrzewanie- doskonalenie funkcjonalne oraz międzynarządowa integracja w jednolity, pełnosprawny organizm

Wpływ na rozwój: Czynniki endogenne - czynniki genetyczne (płeć) - właściwości śródmacicznego środowiska matki - wiek rodziców (ryzyko z. Downa od 1:700 do 1:50) - kolejność ciąży - hormony

Wpływ na rozwój: Czynniki egzogenne - wpływy biogeograficzne ( klimat, zasoby wodno-mineralne, flora, fauna) - wpływy społeczno-ekonomiczne (wykształcenie, żywienie, nawyki prozdrowotne i antyzdrowotne)

Przebieg rozwoju dziecka: determinacja ( czynniki genetyczne ) stymulacja ( hormony ) modyfikacja ( czynniki środowiskowe )

Okresy rozwojowe: Okres prenatalny ( 38-42 tyg. ): - faza zarodkowa (do 8 t.ż.), - faza płodowa (9-40 t.ż.). 22 t.ż. lub 500g lub 25 cm

Wzrost wewnątrzmaciczny: Przyczyny zaburzonego rozwoju wewnątrzmacicznego: Wiek matki <17 lat lub >35 lat, nadciśnienie, cukrzyca, nadczynność tarczycy padaczka, fenyloketonuria infekcje wewnątrzmaciczne (TORCH), promieniowanie Rtg, palenie tytoniu, alkohol, narkotyki.

2. Okres postnatalny: Noworodkowy: 1-4 t.ż. Niemowlęcy: 1 r.ż. Wczesne dzieciństwo (poniemowlęcy) 2-3 r.ż. Przedszkolny: 4-6 r.ż. Szkolny: 7-15 r.ż. a) faza obojętnopłciowa b) faza dojrzewania płciowego 6. Młodzieńczy: 16-20 r.ż.

Wzrost wewnątrzmaciczny: 9-11 t.c.: widoczne rysy twarzy (powieki, ucho zewnętrzne, przewody nosowe zewnętrzne) różnicuje się płeć pierwsze ruchy mięśni szkieletowych waga ok. 14g

Wzrost wewnątrzmaciczny: 12-15 t.c.: nerki rozpoczynają pracę, ruchy połykania płynu owodniowego, rozpoczyna się proces krwiotwórczy, powstają płuca, widoczne zewnętrzne narządy płciowe, waga ok. 45g

Wzrost wewnątrzmaciczny 16-17 t.c.: pojawiają się włosy, smółka w jelitach, rozpoczyna się czynność szpiku, uformowany móżdżek, początki mielinizacji w Rk, waga ok. 200g

Wzrost wewnątrzmaciczny 18-21 t.c.: wysłuchiwane są uderzenia serca, pojawiają się ruchy oddechowe, rozpoczyna się wydalanie moczu, matka odczuwa ruchy płodu, waga ok. 460g

Wzrost wewnątrzmaciczny 22-25 t.c.: rozpoczęcie mielinizacji mózgowia waga ok. 1000g 26-28 t.c.: oczy otwarte, wytwarzanie surfaktantu waga ok. 1300g

ROZWÓJ FIZYCZNY MASA CIAŁA: Urodzeniowa: 3400g (2500-4600) Przyrost: -1. Kwartał ok. 25g/d lub 180 g/tydz. -2. Kwartał ok. 20 g/d lub 150 g/tydz. -3. Kwartał ok. 15 g/d lub 120 g/tydz. -4. Kwartał ok. 10 g/d lub 90/tydz.

MASA CIAŁA: lub Pierwsze półrocze: 700g/miesiąc; Drugie 500g/miesiąc. Do 4-5 m.ż. zostaje podwojona (około 6800g) Do 12 m.ż. zostaje potrojona (około 10 kg) Do 6 r.ż. zwiększa się sześciokrotnie (około 20 kg) Do 9 r.ż. zwiększa się dziesięciokrotnie (około 30 kg) Do 12 r.ż. zwiększa się dwunastokrotnie (około 40 kg)

ROZWÓJ FIZYCZNY DŁUGOŚĆ CIAŁA: Urodzeniowa: 50-51 cm (45-56 cm) Przyrost: Pod koniec 1 r.ż.- ok. 75 cm; Pod koniec 4 r.ż.- ok. 100 cm; Pod koniec 12 r.ż.- ok. 150 cm

ROZWÓJ FIZYCZNY OBWÓD GŁOWY (chłopcy): Urodzeniowy: 35 cm. (33-37 cm) Przyrost: u 1-rocznego ok. 47 cm, u 5-letniego ok. 52 cm, u 16-letniego ok. 56 cm Wartości u dziewczynek są około 1-2 cm mniejsze.

ROZWÓJ FIZYCZNY ZĄBKOWANIE: Mleczne – 20 zębów. 6-8 m.ż. środkowe dolne siekacze Do końca 1 r.ż.: środkowe górne, boczne górne i boczne dolne siekacze. 2 r.ż.- górne i dolne przedtrzonowce oraz kły 3 r.ż.- drugie przedtrzonowce.

ROZWÓJ FIZYCZNY DRUGIE ZĄBKOWANIE: - ok. 6-7 r.ż. pierwsze trzonowce, - wypadanie zębów mlecznych zastępowanie ich przez zęby stałe (do 14 r.ż.)

ROZWÓJ FIZYCZNY UKŁĄD KRĄŻENIA: Częstość akcji serca: po urodzeniu 180-160, spada do 120/min. 2 r.ż. 105-115/min. 2-6 r.ż. 90-105/min. 7-10 r.ż. 80-90/min. 11-14 r.ż. 75-80/min.

ROZWÓJ FIZYCZNY UKŁAD KRĄŻENIA: Serce: - proporcjonalnie większe, położone bardziej poprzecznie, owalny kształt (przewaga PK).

ROZWÓJ FIZYCZNY UKŁAD KRĄŻENIA: Ciśnienie krwi: pierwsze miesiące życia: 85/50 mmHg; 10 r.ż.: 90-110/60-70 mmHg; 16 r.ż.: 130-140/80-90 mmHg;

ROZWÓJ FIZYCZNY UKŁAD ODDECHOWY: Liczba oddechów: noworodek: 40-60/min. 1 r.ż. spadek 40-30/min. 5 r.ż. 25/min. 10 r.ż. 20/min.

ROZWÓJ FIZYCZNY UKŁAD ODDECHOWY: Tor oddychania: Wiek niemowlęcy: brzuszny; Wiek przedszkolny: piersiowo-brzuszny; Po 7 r.ż: piersiowy.

ROZWÓJ FIZYCZNY Sen: - wcześniaki 23 godz./d u młodszych niemowląt 16 godz./d u starszych niemowląt 12-14 godz./d młodsze dzieci 11-13 godz./d (2 po posiłku) wiek szkolny 10-8 godz./d Rytm snu kształtuje się około 3 m.ż.

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY PIERWSZY MIESIĄC ŻYCIA: początkowo zgięcie we wszystkich stawach w ułożeniu na brzuchu unosi głowę i utrzymuje ją przez 3 sek. krótkotrwała fiksacja gałek ocznych pozytywne bodźce nasilają odruch ssania negatywne- odruch Moro 4/2

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY DRUGI MIESIĄC ŻYCIA: dłonie są częściej otwarte w pozycji siedzącej utrzymuję głowę prosto hałas powoduje przerwanie aktywności ruchowej początki artykulacji

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY TRZECI MIESIĄC ŻYCIA: w pozycji leżącej na brzuchu: ~ pewnie utrzymuje głowę ~ podpiera się na przedramionach - leżąc na plecach bawi się palcami chwyta grzechotkę rozpoznaje twarze rodziców uśmiech jako próba kontaktu społecznego

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY CZWARTY MIESIĄCA ŻYCIA: podczas podciągania do pozycji siedzącej utrzymuje głowę w osi kręgosłupa wkłada zabawki do ust głośno się śmieje

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY PIĄTY MIESIĄC ŻYCIA: - przewraca się z brzucha na plecy przy podtrzymywaniu pod pachami utrzymuje pozycje pionową przez kilka sekund stojąc na palcach

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY SZÓSTY MIESIĄC ŻYCIA: opiera się na wyprostowanych rączkach podtrzymywane siedzi śpiąc unosi ręce chwyta zabawki całą dłonią i przekłada je z ręki do ręki przy każdej zmianie pozycji stabilnie utrzymuje i kontroluje głowę

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY SIÓDMY MIESIĄC ŻYCIA: leżąc na wznak bawi się swoimi nogami samodzielnie siada podtrzymywany odbija się od podłoża szuka upuszczonego przedmiotu

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY 8.-9. MIESIĄC ŻYCIA: siedzi samodzielnie około 1 minuty interesuje się swoim odbiciem w lustrze śledzi czynności domowe matki nasila się rezerwa wobec obcych formułuje podwójne sylaby (mamma-dadda) trzymane za ręce stoi samodzielnie kilka sek.

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY DZIESIĄTY MIESIĄC ŻYCIA: samodzielnie podnosi się i siada stoi przez około 30 sek. trzymając się przedmiotów chwyta kciukiem i palcem wskazującym (tzw. chwyt pensetowy) potrafi wskazać niektóre przedmioty

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY JEDYNASTY MIESIĄC ŻYCIA: raczkuje trzymane za ręce stawia pierwsze kroki przechyla kubek z płynem - samo potrafi jeść (chrupki, herbatnik)

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY DWUNASTY MIESIĄC ŻYCIA: samodzielnie się podnosi i stawia pierwsze kroki chętniej raczkuje używa „sensownych” wyrazów ( am-am, hau-hau) mocny związek emocjonalny z opiekunami rozumie wypowiedziane zakazy ale ich zapomina

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY W przypadku wcześniaków używamy w 1 r.ż. wieku skorygowanego. W 1 r.ż. należy unikać pozycji których dziecko nie potrafi samodzielnie przyjąć.

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY DRUGI ROK ŻYCIA: 13-15 m.ż. większość samodzielnie chodzi. ok. 15 m.ż. przytrzymywane wychodzą po schodach 18 m.ż. potrafi jeść bez pomocy Składa 2-3 wyrazy Obserwuje inne dzieci przy zabawie

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY TRZECI ROK ŻYCIA: Potrafi samodzielnie się ubrać (bez guzików) Trzyma ołówek i rysuje proste figury Rozróżnia kolory Zauważa różnicę płci Wolno chodzi po schodach Kontroluje zwieracze Naśladownictwo! Zazdrość, zachowania egocentryczne, upór

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY CZWARTY ROK ŻYCIA: Potrafi zachowywać się „poprawnie” Fantazjuje, lubi się chwalić. Chętnie bawi się z innymi rówieśnikami.

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY PIĄTY ROK ŻYCIA: Intensywny rozwój strefy poznawczej: spostrzeganie, uwaga, pamięć i mowa. Bogata wyobraźnia znajdująca odzwierciedlenie w plastycznych formach wyrazu. Rozwija samodzielność oraz uczone prawdomówność i życzliwość.

ROZWÓJ PSYCHOMOTORYCZNY WIEK SZKOLNY: rozwój informacyjny rozwój uczuciowy rozwój moralny rozwój motywacji i aktywności rozwój osobowości

METODY OCENY ROZWOJU FIZYCZNEGO: Tabele norm Siatki centylowe Wskaźniki proporcji-Queteleta (masa ciała/wysokość ciała) Morfogramy (ocena proporcji między odcinkami masy ciała) Wskaźniki składu ciała Wiek biologiczny: morfologiczny, zębowy, cech płciowych)